skuil en uit watter jy moet uitbly. Hulle weet mos dinge. Oorle Wiljam se hele span het agter die grootvoete aan gevlug en hulle sê toe hulle nog dink hulle is vas, toe’s hulle oop … Maar jy moet mos weet van die vuur, Saul? Het julle dan nie by Gouna geskuil nie?”
“Ja. Ek was nege. Pa het ons met rieme aanmekaar vasgebind en in die water laat lê.”
Sy breek nog ’n askoek voor hom op die tafel oop en waai die vlieë weg. “Ja, dit was ’n groot vuur.”
“Gee jy om as ek hierdie askoek saamneem vir later?”
“Ek gee jou nog een.”
“As ek geweet het jy woon nog hier en dat ek hierlangs sou kom, het ek vir jou iets gebring, Sanna.”
“Bring vir my ’n stukkie bontgoed vir ’n rok en ’n trekseltjie koffie as jy dalk weer kom.”
Hy staan op en haal twee goue muntstukke uit sy sak en sit dit op die tafel neer. “Ek glo nie ek sal weer hierlangs kom nie, Sanna. Vra iemand om dit vir jou op die dorp te gaan koop.”
Sy is soos ’n dier toe sy die geld van die tafel af gryp en tot by haar oë bring om te probeer uitmaak wat dit is. “Hoeveel is dit?” vra sy en kyk verskrik op.
“Genoeg vir bontgoed en koffie en skoene en ’n paar ander goed wat jy nodig mag hê.”
“God sal jou seën, Saul Barnard!” En die ongeloof staan soos angs in haar oë.
Op die onderpunt van Groot Eiland, waar sy ma en Sara en sy pa begrawe lê, gaan staan hy ’n oomblik stil. Oor sy pa bult die aarde nog effens en hy kan die plek uitken; oor sy ma en Sara het die onderbos oorgeneem. Waar hulle naasteby moet lê, is die onderbos uitgekap en daar lê die vars graf van Jozef se kind. ’n Handvol varklelies hang verlep in ’n verroeste blik.
Kort voor halfdag is hy terug op Oupoot se spoor en sukkel hy met ’n skuldgevoel wat al dieper in hom invreet. ’n Skuldgevoel teenoor al die Sannas van die Bos, al die Jozefs, die Anneriese en die Maskas. Skuldgevoel waaroor?! skree dit hom later tot besinning. Hulle het hom as verraaier in hierdie bos besweer, soos hulle Oupoot as moordenaar besweer het! Saul Barnard skuld niemand nie en niemand skuld hom nie!
Waarom het hy dan teruggekom Bos toe? Veronderstel die skip was aan anker lig toe Maska kom sê het van Jozef se kind en dat Freek vir Oupoot kom skiet, sou hy dan nog steeds omgedraai het? Dis ’n onredelike vraag, skerm hy vir homself en ruk terselfdertyd sy baadjie uit ’n doringbos los. Op plekke is die onderbos oopgekneus waar Oupoot deur is; halfgevrete takke en blare hang in die ruigtes en verraai die pad waar hy vooruit is. Dis duidelik dat hy tydsaam geloop en vreet het …
’n Uur later loop die spoor in ’n sleeppad in en ’n entjie verder kry hy die bol mis: gesond en nog nie heeltemal koud nie. Oupoot is dus nog lank nie op die laaste tand in sy bek nie, vir hom het die stadige hongerdood van die ouderdom nog nie begin nie … En hy kan nie te ver voor wees nie …
Veronderstel die Pictor was aan anker lig? kom koggel die vraag weer by hom. Sou hy sy rug op Maska gedraai het? Op Oupoot?
Toe hy ’n man geword het en seunstyd se drome vervaag het, het ’n soort respek, ’n intense bewustheid van die ou patriarg van die Bos die plek van drome ingeneem. Nee – dit was meer: daar was iets tussen hom en Oupoot wat die grootste nugterheid van denke nie kon ontken nie. Geen houtkapper of sy kind of enige bewoner van die Bos onderskat ooit die gevaar wat in ’n grootvoet skuil nie. Eeue se haat vir die mens skuil in elkeen van hulle; vir die mens wat die geweer dra wat die warm lood in die skurwe lyf laat inkwes om daar te sweer totdat hy besete van die pyn na die diepste klowe vlug en daar in vernedering gaan sterf. Soms heel die wonde. Soms is die lood genadig en tref dit waar die dood gouer kom.
Ten spyte van alles wou die gevoel van vreesloosheid teenoor Oupoot nooit van hom wyk nie. Respek, bewondering, maar nie vrees nie.
En voordat hierdie dag verby is, moet sy hand die sneller trek om Oupoot te skiet. Hy het nie ’n keuse nie. Voor Freek Terblans sal Oupoot nie neerkniel nie. Ja, erken hy aan homself, as die skip aan anker lig was, sou hy omgedraai het om dit te kom doen.
Hy volg die spoor ’n uur lank in ’n oostelike rigting in die sleeppad langs tot waar die olifant weer die ruigtes ingeswaai het om onder by ’n bosstroom sy dors te les. Die glyspore aan die oorkant is nat en vars … Sou Oupoot weet dat iemand besig is om hom te agtervolg? Seker nie. Hy was nie haastig by die water nie. ’n Mens kan natuurlik nooit seker wees van wat hulle weet en nie weet nie, maar die wind waai van die middag af taamlik sterk uit Oupoot se rigting, dus is dit onwaarskynlik dat hy sou agtergekom het hy word agtervolg.
’n Ander ding word egter al hoe duideliker: Oupoot is op pad Grootbos toe. Gouna se kant toe. Verby Gouna lê Kom-se-Bos, dan Jim Reid-se-Draai en Diepwalle waar Jozef bly en Freek Terblans seker sal begin soek …
Die gedagte laat Saul onmiddellik die ruigtes voor hom met groter haas wegdruk. Hoe ver is Oupoot voor? Dit kan nie te ver wees nie. Die kwartponder hang swaar om sy skouer en hy moet die gewig kort-kort verskuif. Suid van hom roep ’n bosloerie in die ruigtes en die versoeking is groot om hom soos kindertyd nader te koggel … ’n Oomblik speel daar selfs ’n glimlag om sy mond voordat ’n hardheid weer in sy oë kom lê.
Ná daardie eerste keer dat hy saam dorp toe was, het hulle ’n paar dae by die huis gaan rus om reg te maak vir die volgende kap. Die beste en swaarste slypgoed het altyd by die huis gebly; sy pa en oom Anneries het die sae en die byle geslyp tot daar nie ’n stoets kolletjie op ’n blad of tussen twee tande oorgebly het nie. Hy en Jozef het self die naald gevat en gelap waar dit nodig was. Ou Sanna het elke keer wanneer hulle ’n winkelhaak in ’n broek of ’n hemp kom wys, weggeskram en met drif in die tuin gaan spit.
Die Sondagaand het sy pa die aankondiging gedoen:
“As hy nog staan, staan hy duskant Hottentotskloof met sy voete as ’t ware in die water van die Homtini. Die mooiste kalander wat my twee oë gesien het. As MacDonald en die Goewerment dwarslêers wil hê, sal hulle dwarslêers kry. Ons sal môre donkervoordag opstaan en regmaak vir die gaan.”
Dit was ’n volle dag se harde stap. Kloof af en kloof uit. Kloof af. Kloof uit. Soms ure napad deur die digste bos met alles wat moes saam tussen die vier rûe gedeel.
“Hoe gaan ons die hout hier uitkry, Pa?” het Saul halfpad benoud gevra.
“Wys my ’n hout wat Joram Barnard nie uit hierdie bos kan kry nie en ek wys jou ’n hout wat nie bestaan nie.”
In sy hart het Saul gehoop die kalander staan nie meer nie.
Kort ná kwartdag het die skote Kwê-se-Draai se kant toe geklap.
“Mis!” lag oom Anneries. “Die telling bly op dertig.”
Volgens gerugte het Marais toe al dertig geskiet.
Teen latenstyd was hulle hoog bo langs die Homtini en het hulle gelykte gesoek om af te pak. Die loeries was al in die bome om te kom slaap; die stilte tussen die dag- en naggeluide het oor die Bos gelê en nie ’n tak het in die ruigtes geroer nie. Waar die bruin water van die Homtini oor honderde jare heen ’n elmboogdraai deur Eilandbos gekalwer het, het hulle gelykte vir die skerm gekry. Maar daar was nie krag in hulle oor om skerm te maak nie, net vir vuurhout kap en koffie maak en omrol om onder die donker blaredak die genade van slaap te soek.
Voordag het hulle die kalander skaars honderd tree noord van hulle af gekry. Soos ’n koning
