Pitkos het julle gesien hoe ’n mens ’n teks prelees. Dit werk dieselfde wanneer jy ’n boek van die rak af haal om te lees – dit kan ’n storieboek wees of ’n boek wat jy gebruik om navorsing te doen. Gaan so te werk:
Kyk na die voorblad:Lees die titel, kyk na die illustrasie, kyk wie die skrywers is. Wat vertel dit vir jou?
Kyk na die agterblad:Kyk na die uitleg en illustrasies.Wie is die uitgewers?Lees die opsommende gedeelte.Gee dit jou ’n idee wat om van die inhoud te verwag?
Blaai om. Die eerste bladsy is die titelblad. Wat sê die uitleg vir jou? Is hier ekstra inligting?
Blaai na die inhoudsopgawe:Lees die titels van die hoofstukke.Lees die onderafdelings van elke hoofstuk indien dit gegee word.Wat vertel dit vir jou oor die inhoud van die boek? Sal dit aan jou verwagtinge voldoen?Is daar ’n indeks of ander afdelings wat die leser kan help?
Blaai na die agterkant van die boek:Kyk na die indeks indien daar een is – lyk dit volledig?Kyk na die ander afdelings. Watter afdelings is daar en sal dit die leser help? Hoe volledig is dit?
Groepwerk: prelees ’n boek.
Vorm groepe van 5 tot 6. Julle gaan nou julle handboek, Piekfyn Afrikaans graad 8, volgens hierdie riglyne ondersoek. Wys ’n groepleier aan. Die taak van die groepleier is om die groep deur hierdie verskillende stappe te lei.
Prelees die volgende teks saam met ’n maat.
Kyk na die illustrasie en lees die opskrif van die teks:
Waaroor gaan die teks?
Weet jy iets van die onderwerp? Vertel jou maat.
Hoeveel van jou maats moes met hierdie probleem worstel?
Vluglees die teks.
Het julle ’n idee gevorm waaroor die teks gaan? Bespreek dit en voorspel. Wanneer ons klaar gelees het, kan julle kyk of julle reg was.
Lees die teks aandagtig deur.
Draadjies hoef nie afskuwelik te wees nie
’n Mooi glimlag is ’n wenner – dit verbeter jou selfvertroue en aantreklikheid.
Vra maar vir menige tieners wat draadjies dra.
Reguit tande kan ook voorkom dat jy later in jou lewe sekere gesondheidsprobleme ontwikkel.
Volgens die Suid-Afrikaanse Vereniging van Ortodontiste (SAVO) is die meerderheid pasiënte tieners.
’n Ortondontis wat in Centurion praktiseer, sê jou tienerjare, wanneer jou mond nog nie klaar ontwikkel is nie, is die perfekte ryd om ’n slegte gebit reg te maak.
Die goeie nuus vir tieners is dat toestelle of draadjies nie meer so lelik en ongemaklik is as wat dit vroeër jare was nie. “Die metaal-aanhegtings is kleiner en tandkleurig. Dit is minder opsigtelik.”
Sy sê dat 11- tot 15-jariges dit geniet om verskillende kleure rekkies te kies om op hulle aanhegtings te plaas. Daarteenoor verkies 16-jariges dit gewoonlik om so min moontlik aandag op hul draadjies te vestig en vra vir die minder opvallende opsies.
Die probleem met skewe tande
As jou tande skeef is, beïnvloed dit baie meer as net jou glimlag.
Dit beteken jy byt sleg.
Dit is moeilik om skoon te hou.
Skewe tande is meer geneig tot tandvleisprobleme en afslyting.
Skewe voortande word makliker gebreek tydens kontaksport of in ongelukke.
Later in jou lewe kan skewe tande lei tot kaak- en gewrigsprobleme. Dit kan ook die rede vir kroniese hoofpyn wees.
Skewe tande is soms die oorsaak dat tieners nie meer wil glimlag nie en baie selfbewus is.
Leesbegrip: beantwoord die volgende vrae.
Vrae oor die inhoud
1. Na watter “draadjies” verwys die opskrif?
2. Wanneer is die beste tyd om “draadjies” te dra? Hoekom is dit die beste tyd?
Maak afleidings
3. Hoekom dink jy sal 11- tot 15-jariges gekleurde rekkies verkies terwyl 16-jariges dit glad nie wil hê nie?
4. Waarvoor staan SAVO?
5. Hoekom is dit nuttig vir ’n rugbyspeler om nie skewe voortande te hê nie?
6. Wat kan ’n rugbyspeler doen om sy tande te beskerm?
7. Party mense het permanent hoofpyn. Wat kan, volgens hierdie inligtingteks, ’n moontlike oorsaak van so ’n hoofpyn wees?
Hoe voel jy daaroor?
8. Die nadeel van skewe tande word in hierdie teks gegee. Wat dink jy, is die grootste nadeel wat skewe tande inhou?
Hersien die selfstandige naamwoord, wat in In ’n neutdop verduidelik word. Kyk ook na die Taalgids wat agter in die boek verskyn.
Woordsoorte: Die selfstandige naamwoord
’n Selfstandige naamwoord kan gewoonlik saam met die lidwoorde ’n en die gebruik word. Dit kan ook in die meervoud en verkleining geskryf word. Kyk na die volgende verskillende soorte selfstandige naamwoorde:
’n Soortnaam is die naam van ’n voorwerp waaraan jy kan vat of wat jy kan sien, byvoorbeeld: kind, broer, rugbywedstryd, skool.
Eiename is die name van mense, diere, plekke, ensovoorts, byvoorbeeld: Tebogo, Namibië, Kaapstad, Nancy, Drakensberg.
’n Versamelnaam is ’n woord wat ’n versameling van dieselfde tipe voorwerpe of mense aandui. Byvoorbeeld: ’n Klomp wasgoed word ’n bondel genoem. Ook: ’n Stapel klippe. ’n Swerm voëls. ’n Oes mielies. ’n Vloot skepe. ’n Sak aartappels. ’n Trop ape. ’n Bundel gedigte. ’n Swerm voëls/bye. ’n Baksel koekies. ’n Kolonie miere. ’n Skool visse. ’n Bos sleutels. ’n Span osse.
Abstrakte selfstandige naamwoorde verwys na dinge waaraan ’n mens nie kan vat, kan sien of kan ruik nie. Dit is woorde soos liefde, ongeduld, woede.
Massaname is die name van items wat moeilik getel kan word, byvoorbeeld: uraan, goud.
Agtervoegsels soos -e, -s, -ere, -ers, -ens, -’s, -te of -de kan gebruik word om meervoud by selfstandige
