daar. Haar gedagtes is ’n maalkolk. Nina sal nooit luister en verstaan as sy probeer verduidelik nie. Soveel jare het sy gewag vir iemand om haar terug te neem na die beskaafde wêreld, en nou weet sy nie of sy wil gaan nie.
Die dag wil-wil in die ooste breek toe Isa terugsluip.
Nina lê skuins op haar sy en Isa weet dat die geringste beweging haar sal wakker maak. Arme Nina. Sy word nou so vinnig oud, haar tyd hier saam met hulle is nie meer lank nie. Wat gaan dan van haar word?
In Isa woel en woed ’n tweestryd. Hier is eindelik van haar eie mense wat haar kan terugneem na waar sy hoort. Noudat die geleentheid hier is, is sy bang! Het sy nie al te veel verander en te veel vergeet van die beskawing nie? Al wat sy nog kan onthou, is die swaarkry en harde werk. Wil sy regtig weer teruggaan daarheen?
Nina sit vinnig regop toe Isa liggies sug. “Is hulle nog daar?”
“Ja, hulle is nog daar, maar ons sal maar moet wag totdat dit lig is, anders . . . skrik hulle dalk.”
Nina kyk na die oosterkim en skud haar kop. Isa kom lê styf teen haar en sit haar arm om die benerige ou lyfie.
“Ma-Nina, kom ons gaan liewer terug. Netnou . . . wil die gode my terugvat en . . . ek wil nie vir Ma-Nina alleen los nie.”
Nina is eers ’n lang ruk stil.
“Ek kan dit nie doen nie, kind. As ek jou vir hulle wegsteek, kan hulle dalk kwaad word en die ander mense van die Ounistam ook kwaad aandoen. Kara sê hulle het stokke by hulle waarmee hulle donderweer maak en dit laat ’n bok ín sy spore neerslaan. Nee, kind! Ons kan dit nie aan die ander doen nie. Ek is baie dankbaar vir die tyd wat hulle jou vir my gegee het. Ons . . . moet alleen gaan sodat hulle nie van die ander weet nie. Dit is hoekom ek jou hierheen gebring het.” Isa besef die wysheid van Nina se woorde.
Al vertolk sy ook dinge heeltemal verkeerd, bly die beginsel nog reg.
Isa sug en lê dan weer stil. Nina het reg, dit is beter dat hulle alleen gaan. Dalk gaan sy saam met hulle terug, dan sal dit beter wees dat hulle nie weet waar die ander mense van die Ounistam is nie. Of as hierdie mense hulle kwaad wil aandoen, dan is dit darem net haar en Nina se lewe wat in gevaar is.
Nina se skraal hand skuif op en kom rus vertroostend op Isa se arm hier om haar middel.
’n Entjie verder word elkeen in die kamp van Gerrit van Reenen ook traag wakker.
Hy en Pieter van Reenen, sy neef, is twee ontdekkingsreisigers wat deur die goewerneur van die Kaap de Goede Hoop aangesê is om hierdie land noord van die Kaap te kom verken.
Hy wat Gerrit is, is die ekspedisieleier en sy neef Pieter is die een wat die kaarte teken. Hulle het natuurlik al vantevore hierdie land van die suide af benader, maar nie ver oor die Grootrivier gekom nie. Die eerste keer moes hulle omdraai as gevolg van ’n vreeslike droogte, en die tweede keer het Pieter koors opgedoen en het die osse so gevrek dat hulle weer eens moes omdraai.
Vanjaar het hulle met ’n boot tot regoor die mond van hierdie droë rivier gekom. Hulle beweeg hierdie keer van noord na suid – te voet, en met net vier draers en twee spoorsnyers.
In die loop van hierdie rivier is daar darem plantegroei en kan daar gate gegrawe word vir water. Aan die kante van die rivier is dit woestynagtig, maar daar is darem so hier en daar yl gras sodat hulle af en toe ’n wildjie hier teëkom. Kos is dus nie so ’n groot probleem nie. Hulle weet net nie hoe lank dit so sal aanhou nie. Dit is maar ’n wrede en onherbergsame wêreld hierdie.
Gerrit strek sy stram spiere lank en luidrugtig uit totdat hulle weer beweeglik voel.
Pieter gaap en stap dan ’n entjie met die rivierloop af om houtjies op te tel.
“Seur!” Jantjie, die een spoorsnyer, sit op sy hurke na iets in die sand en kyk.
“Wat is dit, Jantjie? ’n Leeu?” vra Gerrit en stap nader.
“Kyk hier, seur.”
Gerrit gaan sit langs hom en kyk dan verbaas na die klein mensspoortjie in die sagte sand.
“Hierdie spoor is maar ’n paar uur oud, seur.”
Pieter kom ook nou nader en kom loer oor Gerrit se skouer. “Wat sien julle?”
“Kyk hier.” Gerrit beduie na die spoor.
“Genade!” Pieter kom hurk eenkant.“Dit lyk soos ’n Boesmanspoor.”
Jantjie wil sommer dadelik die spoor vat, maar Gerrit keer hom. “Kom ons maak eers koffie en laat dit behoorlik lig word. Ons moet versigtig wees. Ek het eerlikwaar nie gedink enigiets buiten diere sal hier bly nie.”
Hulle is egter kriewelrig. As die mense tot hier by hulle kon kom, sit hulle natuurlik van iewers af en beloer hulle – dalk ’n horde mense.
Jantjie sit sy beker sag neer en sy stem is ’n fluistering. “Seur, kyk daar.”
Gerrit se kop ruk vinnig op en dan bly hang sy hand met die beker koffie daarin in die lug.
Effens verskuil agter ’n kameeldoringboom sit ’n stokou vroutjie, die ene plooie, en dan kom sy krommerig, stadig te voorskyn.
’n Karos hang swaar om die maer skouertjies, en op hierdie oomblik is daar iets soos doodse vrees op die ou plooigesiggie.
Dit is seker omdat hulle op hul hoede is dat hulle haar so gou gesien het.
Pieter staan op en dadelik gee sy ’n treetjie terug, haar hele houding vreesbevange. Hy steek sy hand na haar uit om haar te probeer gerusstel.
Gerrit staan egter terselfdertyd op en sy groot, bonkige gestalte moet blykbaar vir die vreemde ou vroutjie so oorweldigend en skrikwekkend wees, dat sy op haar knieë neerval en haar kop op die grond druk.
Gerrit wil ’n treetjie nader gee, maar dan stol die bloed in sy are en kan hy net oopmond soos ’n imbesiel bly staar. Langs hom trek Pieter sy asem vinnig in.
Gerrit kan sweer sy het uit die lug geval, want niemand het haar gesien voordat sy langs die vreemde, bruin ou vroutjie kom hurk het nie. Haar arms, wat baie ligter van kleur is as die vrou s’n, gaan nou vinnig en beskermend om die maer lyfie, en dan word die ou vrou effens opgelig en styf teen haar vasgedruk. Haar oë daag die verslae mans woordeloos uit om nader te kom.
Gerrit sluk en sluk, maar nog steeds ontwyk die vermoë om ’n geluid te maak hom.
Pieter lek oor sy lippe, maar geen klank wil hoorbaar word nie. “Genade!” kry hy dit eindelik uit.
Gerrit beweeg baie versigtig nader en Isa druk Nina stywer teen haar vas, en nou vind die ou vrou se vrees weerklank in die helderblou oë.
“Jantjie, kom praat Boesmantaal met hulle. Dalk verstaan hulle dit,” sê Gerrit sonder om sy blik van die twee vroue af te neem.
Jantjie kom versigtig nader, en onmiddellik is die ou vrou waaksaam en sit sy weg van die jong een af; gespanne, oorgehaal om vinnig te kan beweeg. Sy druk die meisie met die spierwit hare weg van haar af en skuif dan pertinent voor haar in.
“Sy sal ’n mens aanval,” sê Jantjie versigtig. “Soos ’n dier wanneer hy sy kleintjies wil beskerm.”
