met tant Yvonne. Jy is mos nie aldag by haar nie! En moenie jou bekommer nie, ek sal doodreg wees.”
Tant Yvonne glimlag al haar plooie weg en antwoord ewe ruimhartig: “Nou ja, daar het jy dit! Maar bel eers jou moeder, Pietman. Ek sal Jeanne aansê om vir jou lekker flou tee te maak, maar dan moet jy gaan lê!”
“O . . . baie dankie,” sê hy, maar voel ’n benoudheid agter sy borsbeen swel. As hy nie oppas nie, gaan hierdie Franse vrou en haar mooi niggietjie sy lewe vir hom leef. Die idee tref hom soos ’n skoot koue water en hy kry opeens heimlik lekker oor die wit leuentjie. Sy kop is ver van seer af. Maar as hy nog so ’n bietjie beter toneel speel, kan hy dalkies vanaand se opera ook ontduik.
Toe die vroumense weg is en die stywegesig-Jeanne vir hom sy tee gebring het, trek hy die telefoon nader. Sy ma antwoord byna dadelik en soos male tevore verstom hy hom dat ’n mens met iemand anders oor die lengte van ’n kontinent en die breedte van die see kan gesels asof die persoon langs jou staan. “Ma!” sê hy bly. “Ek hoor Ma soek my?”
Daar is ’n kort, hewige stilte. So asof sy haar emosies eers op hok moet kry. Hy ken haar mos. Sy het die manier om haar asem op te hou as sy nie mooi weet hoe om haar woorde in te span nie. Toe hoor hy haar futloos sê: “Hallo, Pietman. Ja wat, ek soek jou mos maar altyd. Gaan dit goed?”
“Baie goed dankie, Ma. Maar wat klink Mams so moeg?”
Weer die stilte. En ’n diep sug. “Ag, my kind, dis Kerstyd en ek mis jou. Gelukkig is oupa Murray darem hier. Hy sal bly tot na Nuwejaar.”
“Dan het hy regtig gekom?” Pietman is bly. Oupa Murray kom nie graag Johannesburg toe nie – hy wat dikwels luidkeels sweer hy verlaat nooit weer Potchefstroom se buitewyke nie, want in die stad is daar te veel mense en te min voëls; hy wat, sy groot lading kennis ten spyt, ligvoets fietstrap saam met die studente en smiddae op die wal van die Mooirivier onder die wilgers sit en droom.
Sy vraag ontlok darem ’n laggie. “Ja, hy kuier nou al ’n week lank hier en dit help nogal. Jou oupa is ’n wyse mens, Pietman. Jy is baie gelukkig om hom nog te hê. Al is Pappa weg, is oupa Murray nog daar. Ek . . . is so innig bly daaroor.” Dis of haar stem stok en sy swaar moet sluk om die emosie af te kry. En dit ontstem hom. Als is nie pluis nie.
“Wát is dit?” wil by trompop weet. “Ma klink nie lekker nie.”
Sy gee ’n blaaslaggie. “Ag toe nou! Lyk my jy verlang na my! Geniet jy darem die vakansie saam met Surita?”
“Ja en nee,” sê hy doodeerlik. Want dis nou een ding: hy jok nooit vir sy ma nie. Sy het ’n neus vir leuens en van kleins af het hy geleer dis die beste om liefs oop te maak en te bieg, want as sy jou vang dat jy lieg, raak dit net te warm.
“Hoe so?” vra sy en hy hoor verlig die sprankie werklike nuuskierigheid in haar stem.
“Wel, dis nie veel van ’n vakansie nie. Dis meer soos ’n kursus wat ek loop. Ek moet juis vanaand na Madama Butterfly gaan kyk. Maar sê my gou, waarvoor is ek nou weer alles allergies?”
Sy giggel opeens, klink jonk. Sy het nog altyd net ’n halwe woord nodig gehad om te begryp. “Laat ek sien . . . daar’s kathare en grassade . . . en mossels . . .”
“Ditsem!” juig Pietman. “Dis naby genoeg! Ons het juis gisteraand slakke geëet. Dosyne van die goed! Dit kon my dalk net siek gemaak het! “
“Pietie, ’n mens spot nie met siekte nie!” proes sy ma en hy hoor hoe sy vinnig iets na Oupa se kant toe beduie. Hy vang selfs oupa Murray se diep gromlaggie op. En toe sy weer praat, klink sy heelwat vroliker: “Jou oupa verskil van my. Hy meen daar is moontlik versagtende omstandighede. Hy sê hy weet van mense wat vir skoenlappers allergies is!”
Hulle korswel nog ’n minuut of wat en toe lui Pietman af, sit ’n lang oomblik na die telefoon en kyk. Dis goed dat oupa Murray by sy enigste dogter kuier. Hulle doen mekaar altyd goed. Eintlik, dink hy, doen ons drie mekaar altyd goed. Hy kan nie onthou dat hy en sy oupa al ooit van mekaar verskil het nie. Nou nie dat daar al baie geleentheid daartoe was nie, want oupa Murray is soos wat hy self spottenderwys sê, iemand wat homself net nou en dan aan die wêreld wy, om daarna weer salig na sy eie domein terug te keer. Toe Pietman klein was, het die woord hom eindeloos gefassineer. Totdat hy oupa Murray een vakansie op Potchefstroom in sy spitsdakhuis in Tomstraat daarna uitgevra het.
“’n Domein, ou seuntjie,” het hy geantwoord, “is ’n heilige plek.”
“Soos ’n kerk?” het Pietman knaend gekerm.
“Nee, nie heeltemal nie,” het Oupa in sy diep gromstem geantwoord. “’n Kerk is allerheilig. ’n Domein is eintlik ’n kroongebied of staatseiendom. Maar vir my is dit elke mens se eie, eie plek waar net hy alleen kan kom. Hy en die Here.”
“Het ek ook so ’n plek?” wou Pietman terstond bekommerd weet.
Oupa Murray se outydse houtwiegstoel het ’n oomblik opgehou kraak en hy het vooroor geleun om Pietman se skouer sag vas te vat. “Ja, seun, jy het ook een. Net hier . . .” En sy sterk vinger met die dik are het voor op Pietman se bors gedruk-druk. “Hiér weet jy wie jy is. Hier staan jy naak voor Hom. Hy sien als; Hy weet als. En dit gaan met jou net goed as jy Hom ook in jou domein toelaat.” Die stoel het weer begin kraak: Tjieeep-tjirrr, tjieeep-tjirrr . . .
Pietman het nog nie mooi alles begryp nie, maar dit was of die woorde die banggeit weggevat het. Domein was nie meer so ’n kwaai woord nie. Dit was half lekker om daaraan te dink. As hy sy oë toemaak, kon hy amper vir Oupa en die Here sien loop in die Potch-domein van hom. Want Oupa se domein kon net in Potchefstroom wees. Hy kon hom nog nooit voorstel dat Oupa op ’n ander plek sou aard nie. Wat nog van met die Here gesels. Nee, Potchefstroom was oupa Murray se plek, het hy vroeg al besluit: die groot erf met sy twee donkerdik eikebome was sy kroongebied. Heen en weer, heen en weer sou hy en die Here loop – en professor wat hy is, sou sy hande mekaar ingedagte agter sy rug vasvat. Die Heer se hande sou natuurlik mooi rustig voor Hom gevou wees soos in die Prentebybel waar Hy met die kindertjies praat . . .
Pietman se mond roer in ’n laggie. Hy het baie lank laas so aan oupa Murray gedink. Miskien omdat hy hom in die laaste paar jaar net so woerts-warts gedurende ’n naweek of wat gesien het. Hy was so besig op universiteit. Daar was die swotwerk en die kampe, die pret en die eintlike plesiertjies – soos Surita.
Hy gaan lê op die bed, hande agter die kop gevou. En hy neem hom voor: in die nuwe jaar gaan hy sorg dat hy meer van sy oupa sien. Hy het selfs lus en vat Keppie een naweek saam Potchefstroom toe om daar in Oupa se groot ou huis met die rooi stoep en wit pilare te gaan kuier. Keppie en die ou mens sal mekaar goed vind – want onder oupa Murray se ietwat stywe akademiese toga, skuil daar ’n bok vir sports. Dit het hy nou weer besef toe hy sy ma so lekker hoor lag het. Verbeel jou! Mense wat allergies is vir skoenlappers! Nou ja, dis nie ’n sleg plan nie. Hy het tog wraggies nie lus om vanaand die lange liefdeslyding van Madama Butterfly saam deur te maak nie.
Toe die vroumense terugkom, belaai met pakkies, lê hy steeds met toe oë in die skemer kamer. Om so ’n bietjie kleur te verleen aan sy volgende wit leuentjie, het hy sy oë met gebalde vuiste gevryf. Die ooglede voel selfs effens opgehewe en jeukerig.
Hy kyk skreefoog na Surita toe sy sag die kamer binnekom, beur steunend orent. “Kop wil bars,” fluister hy. “Moes nooit gisteraand die slakke geëet het nie . . . maar tante Yvonne het soveel moeite gedoen.”
“Haai, foei tog, jong,” sê sy opreg besorg, druk hom terug teen die kussings. Haar lang hare waaier oor sy bors en hy kry lus om haar nader te trek.
