jy nou mooi vir my, Henk Landman, ek’s lief vir jou en ek voel vere vir die res.” Sy sit ’n hand agter sy kop, trek hom nader en verseël, sover dit nou moontlik is, hul toekoms met ’n soen.
Kersfees 1995 beloof om weer te eindig met Sophia en Frik in die swembad. Maar op Oukersaand is net die Landmans as gesin bymekaar, net hulle vier by ’n eenvoudige Kersboompie. Hulle sit in die sitkamer, Andries op ’n stoel en Mariana langs hom op haar knieë en hurke gestut, ’n knusse familiale hiërargie met die kinders plat op hul jiste op die grond langs die koffietafel. Henk het tot Mariana se groot vreugde van sy gebruiklike beige hemp ontslae geraak en dra nou ’n gestreepte een wat hy hou vir spesiale okkasies.
Izel is die vrolikste van almal. Dis die senuwees wat haar so opkeil. “Het ek dit reg dat elkeen van ons vanjaar vir homself énige present mag gee?”
Mariana glimlag breed – wat voer die kind nou weer in die mou? “Dis wat ons besluit het. Jy kan begin.”
“Nee, Henk begin.”
“Ons begin by die jongste,” sê Henk, en nou is daar geen stry of vertraging verder nie. Sy moet uithaal en wys.
Sy is bekommerd. Met haar pa soos hy is, weet ’n mens nooit nie. “Enigiets, nè?”
“Wat het jy gedoen, Izel?” vra Mariana.
Almal ruik lont.
“Pa mag nie kwaad word nie,” sê Izel.
“Izel?” Mariana sien die gevaarligte flits.
Dis doodstil.
Soos ’n wafferse ontkleedanser neem Izel haar hempie by haar naeltjie en trek dit stadig oop om ’n naeltjiering te openbaar.
Niemand praat nie. Almal staar en hou hulle reaksies terug. Dis die eerste keer dat ’n Landman ’n ornament aan eie lyf laat aanbring.
“Ma’t gesê enigiets en dis rêrig wat ek wil hê,” verduidelik Izel.
Henk buig vooroor om dit van naderby te beskou en lig sy kop weer met ’n breë glimlag en ’n blos op die wange. “Ek dink dis cool!”
Izel sal haar boetie ewig dankbaar wees.
“Ek gaan nie sê wat ek dink nie,” brom Andries. Dis Kersfees, ’n pa kan maar toegewings maak. Hy sal dit nooit teenoor sy vrou erken nie, maar hy bespeur iets van sy eiesinnigheid in sy dogter.
“Ek ook nie,” sê Mariana. “Ek’s bly jy’s gelukkig, my kind.”
Izel maak haar hempie toe. “Henk se beurt,” sê sy en glimlag dapper.
Henk haal sy Unisa-uitslae uit en hou dit op. “Ek gee vir myself al vyf my eerstejaarvakke – twee met onderskeiding.”
Andries en Mariana juig omtrent, en Izel gil haar vreugde uit. Andries lig dadelik sy glas bier en Mariana volg sy voorbeeld. “Dit verdien ’n heildronk,” sê Andries. Henk en Izel is nie links nie, koeldrankglase omhoog sodat almal kan klink.
“En nou Ma,” sê Izel toe die onstuimigheid bedaar.
“My present is julle, my familie, en die feit dat ons hierdie jaar met al sy kronkels en draaie oorleef het.”
“Hoor, hoor!” sê Andries.
“Dis ’n cop-out,” sê Izel en sug. “Ek het geweet Ma gaan dit doen!”
“Ma mag,” sê Henk laggend. “Jy mag nie kritiseer nie.”
Izel was voorbereid hierop. Sy weet daar’s nie geld vir geskenke nie. Maar sy het gespaar vanjaar, sonder om ’n woord daaroor uit te lap, net vir haar ma. Sy haal ’n pragtige nekdoek uit. “Daar’s vir Ma iets waarvan Ma sal hou.”
Mariana kyk na die nekdoek. Haar oë skiet vol en sy soen vir Izel. Sy wil niks verder sê nie, weet sy sal voluit begin huil.
Andries het gemengde gevoelens. Trots op sy dogter, want sy het die groter prentjie gesnap. Kwaad vir homself, want hy het nie daaraan gedink nie. Hy neem nog ’n sluk bier en produseer ’n breë glimlag om die familie se onthalwe.
“Nou’s dit Pa se beurt,” dryf Izel die vierings tot ’n eindpunt.
“Kyk agter die bank, Henk.” Andries is ingenome met die verrassing wat hy vir sy gesin het. Hy kán ook vooruit dink – al is dit op sy eie manier.
Henk staan op en kyk agter die bank. Hy sleep ’n sweismasjien agter die bank uit waar almal dit kan sien. “Pa?” Henk verstaan nie so mooi nie.
“En voor julle wonder hoe ek dit bekostig het,” verduidelik Andries gou, “ek het dit by oom Gys de Vries gekry en hy’t voorgestel dat ek dit afbetaal soos hy my betaal vir die sekuriteitshekke wat ek op bestelling vir hom hier in ons motorhuis aanmekaar gaan sweis.”
“So, Pa se present is Pa gee vir Pa ’n job,” sê Henk, die kloutjie wat uiteindelik by die oor gekom het. Hy knik om sy pa se truuk goed te keur.
“Dis al wat ek vanjaar gevra het. En ek dink ek het die regte job; in hierdie land gaan misdaad net al hoe gewelddadiger en leliker word. Die miljoenêrs van môre gaan mense wees wat dit kan regkry om inbrekers, verkragters en moordenaars uit jou huis uit te hou.”
Henk kyk na die sweismasjien, en ’n gedagte begin in sy kop broei. “Sê dit weer, Pa.”
“Wat?”
“Daai laaste sin.”
“Misdaadbekamping gaan mense ryk maak, seun. Die polisie kan dit nie alleen hanteer nie, die private sektor gaan inklim en daaruit geld maak.”
Henk se gedagtes begin teen die spoed van lig beweeg.
Henk kyk skaars op toe Mariana laataand by sy kamer inkom. Hy staan voor sy venster, net die diefwerings en die glas tussen hom en die helder maanlignag. In die verte hoor hy ’n polisiesirene.
“Lekker slaap my seun,” sê sy. “En ’n geseënde Kersfees vir jou.”
Hy draai om na haar. “Ma, twee mense wat ’n koek deel, kry elkeen ’n groter stuk as twintig mense wat daai selfde koek moet deel.”
“Wat bedoel jy?”
“Voor die verkiesing het die polisie vir ’n klein groepie wit mense gesorg; nou moet daardie selfde polisie vir almal sorg. Pa het reg. Sekuriteit gaan die volgende goudmyn van Suid-Afrika wees, en ek weet nou hoekom ek ’n graad in elektronika wil hê.” Hy kyk haar reguit in die oë. Hy het die toekoms gesien.
Sy opmerking bring ’n effense glimlag om haar mond, deels ingenomenheid, deels angstigheid. Sy sê niks en toe sy die deur saggies agter haar toetrek, gaan staan Henk weer by die venster, sy hande op die tralies. Hy kyk deur die venster, deur die tralies, na buite, die maanlig op sy gesig.
Tussen die vreugdes deur van Kersdag by die Van den Bergs neem Mariana vir Soois eenkant, vertel hom van die vier Landmans se geskenke aan hulself.
Terwyl sy praat, luister Soois aandagtig, stop sy pyp, kry dit aan die gang en wanneer sy klaar vertel het, neem dit hom nog ’n
