jy ’n … ’n … so ’n ding wil wees?
Dis net Jane wat beskikbaar is. Jane wat haar hande saamslaan toe sy my met my verestoffer-haarstyl sien en só haar stamp of approval gee. Hoeveel sy in hierdie eeu, hierdie millennium gaan werd wees met die opstel van ’n CV, weet ek nie. Maar sy is ten minste gewillig.
“As jy gaan lieg, word jy uitgevang,” gee sy raad. “Maar dis nog nie te sê jy moet the truth and nothing but the truth vertel nie. Daar is ’n verskil tussen ‘need to know’ en ‘spill your guts’.”
“Wat is die verskil, Jane?”
“Jy sê jy het aan die Universiteit Stellenbosch studeer, maar jy sê nie jy het soos ’n yellow-bellied quitter in die helfte van jou laaste jaar weggehardloop nie. Die mense sal na jou hare kyk en dink jy het ’n skrik gevang en is nie all there nie.”
So leer ek aan die voete van ’n meesteres hoe om net so langs die waarheid te wandel en my helderder in te kleur as wat ek seker in my dag des lewens ooit sal wees. Ons dik sommer ook ’n bietjie aan oor hoe goed ek met die Britse ou tannies en hul kwale gevaar het. Om eerlik te wees was dit daar ’n paar keer touch and go. In my Londen-dae het ek natuurlik nog nie ’n noodhulpkursus geloop nie en het Harold the Handy Hunk vir my toutjies getrek om werk te kry. Die bliksem.
Eintlik was dit vir my pretty gross om die ou tannies te versorg. Ek was jammer vir die arme ou siele, natuurlik was ek. Geen mens kan hulle in die oë kyk en nie verkrummel nie, maar ek weet nie of ek aldag alles reg gedoen het en of ek die hande vol pille wat hulle gesluk het, reg uitgedeel het nie. Dit troos darem dat nie een van hulle die tydelike met die ewige verwissel het terwyl ek met hulle doenig was nie.
“Jy kan nie lieg om jou lewe te red nie, Dezi,” het my ma my jare gelede al gewaarsku. “Jy moenie eens probeer nie.”
Natuurlik weet ek wat sy bedoel het: dat ek te dom is om behoorlik te lieg. Om oortuigend en logies te lieg en met jou liegstorie vol te hou al slaan die vlamme blou bo jou kop uit, moet ’n mens die geheue van ’n olifant hê. Net jammer daar is nie ’n kursus wat ’n mens daarvoor kan loop nie. Ek het al probeer uitvind. Tentatief, natuurlik, want ek wou nie blatant daaroor lieg dat ek eintlik wou leer lieg nie.
“Neem dramalesse,” dis die beste raad wat ek kon kry. “As jy goed kan toneelspeel, kan jy goed lieg ook.”
Toe sluit ek drama in by my keusevakke, selfs al weet ek toe al ek het nie die gift of the gab nie. En toe maak ek ’n lieflike gemors daarvan. Miskien moet ek my ma eintlik daarvoor bedank dat sy my uit die dramaklas gedryf het. Maar verskoon my – ek is nog nie dankbaar genoeg daarvoor om dít te doen nie.
“Jy weet natuurlik jy kan deesdae ’n graad oor die internet koop, Dezibelle. Selfs ’n doktorsgraad as jy bereid is om genoeg te betaal.”
“Wat weet jy daarvan, Jane? Jy het dan nie eens internet nie, net ’n rekenaar wat nog met paraffien werk waarmee jy konsuis jou memoires skryf.”
“Ek hoor maar so by my gentleman callers.”
Ek spits my ore. Ek wag in spanning vir hierdie memoires wat Jane glo skryf, want ek wil eerste wees om dit te lees. Jane bly vir my ’n enigmatiese wese, sy met die gesig soos ’n grenadella en die lyf van ’n ballerina. Tot my spyt. Ek sou graag meer van haar vintage en retro klere wou leen, maar die meeste daarvan pas my nie. Veral die bloesies kry ek nie toegeknoop nie.
Vandat ek maar kan onthou, bly Jane hier langs ons, maar ek weet nie veel van haar af nie. Jane het ’n geheim, dit kan enigiemand raai, maar sy lap nooit iets uit nie. Nie van haar verlede of van haar hede nie. Oor gentleman callers het sy nog nie voorheen gepraat nie.
“Gentleman callers, Jane? Is jy nie te oud vir gentleman callers nie?”
“Never too old for love, Dezibelle, never too old.”
Nou het sy my behoorlik nuuskierig. Niemand weet wat agter die toegetrekte gordyne in Jane se huis aangaan nie. Daar is tye wat sy nie die deur oopmaak nie, nie eens op ’n skrefie nie. Nie eens vir my nie en ek is spesiaal. Of altans, dis wat sy my altyd laat glo.
Ek haat dit! Daardie tye wat ek nie my ma of Jane se aandag kan bekom nie. Almal se boeke is duister behalwe myne. Tot dusver, voordat ek in ’n platinum blonde met ’n happerige haarstyl omskep is, was my boek so boring dat geen mens daarin sou wou lees nie. Selfs my storie met Harold the Hateful is nie sappig genoeg om oor te vertel nie, net dom. En simpel. My boek was so bleddie boring, nie eens die vismotte wou daaraan vreet nie. Dezi die Dowwe Dolla, die Dooie Drel.
Selfs my ma het in die tye wat sy uit haar grot kom al oor Jane se besoekers probeer uitvra. Nogal by my, asof ek sou weet. En as ek geweet het, dit met haar sou deel. Sal die dag wees. Jane is mý vriendin. Wel, soort van, want die ou ding is eintlik te oud om enigiemand se vriendin te wees. Maar as sy die waarheid praat, blykbaar nog nie te gedaan vir gentleman callers nie.
As ’n mens deur die vensters op die boonste verdieping van ons huis kyk, kan jy soms motors sien wat feitlik geluidloos hierheen sluip en by die rylaan indraai. En dan aan die ander kant van Jane se huis verdwyn. En dis hoe ver die storie strek. Want wat daarna gebeur, daar waar die tuin so bebos is dat selfs ’n tuindwergie sal verdwaal, is vir niemand sigbaar nie.
“Jou gentleman callers klink nie vir my besonder edel van inbors nie, nie as hulle jou daarin onderrig om vir jou ’n doktorsgraad oor die internet te bekom nie.”
Jane lag. “No need,” verseker sy my. “Ek het myne op die harde manier verdien.”
Ek kyk na haar asof sy so pas uit ’n alien-eier uitgebroei het. “Jou wat?”
“My PhD, my dear.”
“Ag, jy lieg, Jane!”
Sy haal haar skouers op. “If you say so …”
Ek gaan sit eerder, want my bene is lam. Die vrek weet, as dit waar is, as selfs Plain Jane van langsaan ’n regte, egte doktorsgraad het, spring ek oor die muur en doen iets onverantwoordeliks. Ek weet nie wat nie, net iets sodat daar van my geweet sal word en in die koerante geskryf sal word … voordat ek heeltemal verdwyn.
“Jane?” My mond is droog.
“Doctor of Philosophy in Social and Behavioural Sciences, Dezi. Good as new. Baie min gebruik. If ever.” Sy frons effens. “Want wat ek gou genoeg agtergekom het, is the more I learn, the less I know.”
“Flippit, Jane! Wat gaan hier aan? Was daar iewers ’n uitverkoping van doktorsgrade wat ek gemis het? Dis hierdie plek, ek sweer, daar moet iets in die water wees. Of in die lug. Dalk iets wat die frieken akkerbome afgee. ’n Stankie wat almal in die omgewing van die Stellenbosse universiteit na dikke akademiese boeke laat gryp.”
“Stellenbosch University? Who? Me? Daai jare toe ek my doktorsgraad gekry het? You must be joking, Dezi. Ek sou nie eens op kampus toegelaat word nie.”
“Nou waar dan, Jane? ’n Ivy League-universiteit?” Ek raak maar so sarkasties wanneer die lewe of die mense van hierdie lewe my met ’n klip teen die kop gooi.
“Wel, dit was nie Harvard nie.” Jane lag. “Maar dit kon netsowel wees. Ek het ewe out of place gevoel by Wits University. Ek het my lewe lank in ’n … wel, in ’n skoenboks gebly. Of so het dit gevoel. En all of a sudden was ek uit my comfort zone, was ek ’n klein swart miertjie tussen ’n streep mal miere wat nooit tot rus gekom het nie. Studente, politics, boeke,
