Madel dramaties teenoor ’n musiekstudent met wie sy goed bevriend is. “Enersyds voel ek ellendig omdat ek Wiam gaan seermaak, maar andersyds kan ek soos ’n voëltjie van vreugde kwetter.”
“Hm, so ’n keuse is nogal ’n probleem,” meen Myndert Basson. “Gelukkig vul musiek my hele lewe. Weet jy, Madel, niks behoort eintlik ’n kunstenaar se aandag van sy kuns af te trek nie.”
“Ag bog!” sê Madel sommer ergerlik. “Kunstenaars bly mense. Hulle móét mense bly, anders is daar van kuns ook maar weinig sprake.”
“Gmf! Netnou gaan jy my seker vertel ’n sangeres sing op haar mooiste met vier bloedjies wat tuis op haar wag – twee aan die kruip en een in die wieg terwyl die ander die klimraam bestyg!”
“Nou oordryf jy sommer,” sug Madel. “Ek bedoel net dat ’n kunstenaar hom nie moet verbeel hy leef in ’n ivoortoring waar hy teen die drifte en drange van die lewe beskut is nie.”
“Jy is hopeloos te ingewikkeld, jong,” sê Myndert. “Jy het ’n gesogte beurs gewen om na die buiteland te gaan. Jy gaan as ’t ware op hoë vlak met die wêreld se beste sangers meng. Vergeet alle ander dinge, Madel.”
Hy tel sy viooltas op en stap weg oor die grasperk konservatorium toe. Sy kyk hom half hartseer agterna. Vir hom en mense soos hy is die lewe eenvoudig – selfs eendimensioneel. Myndert is in staat om sy emosies soos sy netjiese kapsel te fatsoeneer. Hy sal tog toelaat dat ’n verhouding hom van sy ideale beroof! Sy beny hom, maar sy keur so ’n houding ook nie goed nie. Dit is kompleet asof haar lewe een groot paradoks geword het. Sy is bly, maar ook bedruk. Sy sien geweldig uit na haar verblyf in München, maar verlang terselfdertyd na die verlede. Sy wil aan almal vertel watter wonderlike dinge met haar gebeur het, maar ys as sy dink sy moet haar ouers en vir Wiam daarvan sê.
Maar sy sal móét, besluit sy een Vrydagmiddag laat. As hulle dit elders moet hoor . . . Sy bel naarstig rond om ’n geleentheid plaas toe te probeer kry en slaag eindelik daarin om ’n tweedejaarstudent wat van haar tuisdorp kom, op te spoor.
“Sal jy my asseblief oplaai huis toe as ek die petrolgeld betaal?” vra sy.
“Graag. Ek verlang ook huis toe. My meisie is nog in matriek, sien.”
Die mannetjie praat heelpad oor sy liefdeslewe, sodat Madel aan stomhisterie ly toe hy haar uiteindelik teen tienuur die aand voor Verresig se opstal aflaai.
Haar ma is verras om haar te sien.
“My aardetjie, Madel, dis wonderlik, skat! Ek wens jy kan sommer bly en jou nare ou eksamen vergeet!”
“Wat maak jy hier, Madel?” vra haar pa nugter, sy oë op skrefies getrek soos hy probeer uitpluis wat haar so onverwags hier laat uitslaan het.
“Ek . . . wou julle sommer net sien,” sê Madel, opeens te moeg om die ware rede vir haar koms te verstrek.
“Ek het geweet jy sal nog eendag regtig huis toe verlang,” sê ma Gerda met ’n sweem van ’n verwyt in haar stem. “Dis goed dat jy uiteindelik besef waar jou heil lê.”
Madel lag meteens.
“My heil lê nou in die bed, Mamma. Ek is so moeg dat ek dubbel sien, glo my.”
“Ons sal môre gesels,” sê haar pa, en aan sy strak gesig kan sy sien dat sy hom nie ’n oomblik om die bos gelei het nie. Hy weet dat sy die een of ander geheim in haar omdra.
Toe sy eindelik lê, wil die slaap nie kom nie. Sy rol rond, kry warm en gooi oplaas die komberse af. Dit is ’n besonder warm somernag. Daar moet reën aan die kom wees. Later staan sy suutjies op, trek net ’n ligte japon aan en gaan op die systoep aan die oostekant van die huis sit.
Die wêreld is maanverlig en die werf lê silwerwit voor haar. Deur die donker stamme van die laning hoë populiere kan sy die sandsteenkoppies se kamme teen die helder naglug sien. Sy sit ’n rukkie en laat toe dat die soel vreedsaamheid van haar besit neem. Toe eers gewaar sy die kooltjie van haar pa se pyp soos dit glim en dof word. Hy moet lankal hier sit. Dit is sy ou dinkplek, soos hy dit altyd noem – ’n verweerde ou stoel in die hoek van die stoep.
Hy lag saggies toe sy opstaan en nader aan hom op die stoepmuurtjie kom sit.
“Ha, ek het geweet jou sondes sal jou die een of ander tyd vannag hierheen uitdryf!”
“Darem nie sondes nie, Pa,” sê sy gedemp.
“Nou wat dan, my kind?”
“Pa . . . Pa, ek wil nie meer die dertiende Desember trou nie.”
’n Stilte daal tussen hulle neer, byna tasbaar so intens is dit. Toe sug haar pa lank en diep.
“Ek het dit sien kom, Madel. Ek begryp dit nie, maar ek sê jou ek het dit sien kom.”
Madel voel hoe warm trane agter haar ooglede opstoot. Dit is nog erger as wat sy gedink het dit gaan wees. Sy kan aan haar pa se stem hoor wat haar besluit alles gaan meebring – verslaentheid, hartseer, woede.
“Is dit Wiam, kind?” vra hy reguit.
“Nee, Pa, hy het niks verkeerds gedoen nie. Ek . . . dink ek voel waarskynlik nog dieselfde oor hom, maar . . . maar ek wil nie nou vasstel of dit so is of nie. Eers het ek gedink ek moet hom so gou moontlik weer sien, maar nou wonder ek daaroor. Pa sien, ek het ’n wonderlike beurs gewen om ’n jaar lank in München sang te gaan studeer. Dis ’n baie gesogte beurs, Pa.”
Hy sug weer en swyg lank.
“Ek glo dit,” sê hy oplaas. “Baie geluk, Madel, baie geluk. Ek is waarlik bly dat jy so presteer.”
“Is . . . is dit dan al wat Pa gaan sê?” vra sy versigtig, tuur in die halfdonker na sy gesig.
“Dis al wat ek graag sou wóú sê, Madel, maar daar is ’n paar dinge wat ek móét sê . . .”
“Ek weet, Pa,” antwoord sy tam, en dit is weer ’n rukkie stil voor haar pa die gesprek voortsit.
“Jou ma gaan haar hewig verset teen jou planne, want ek neem aan dat jy klaar besluit het om te gaan.”
“Ek het, ja.”
“Nou ja, sien . . . dan gaan ons moeilikheid hê. En meer nog, oom Kasper van Vinkvlei het klaar die fondament vir jou en Wiam se huis laat grawe. Ek skat hy is al taamlik ver met die lê daarvan; binnekort sal hy begin bou. Wat gaan jy vir hom en tant Nella sê? En, nog belangriker, wat gaan jy vir Wiam sê?”
“Ek weet nie,” sê sy. “Ek weet nie hoe om aan hom te verduidelik dat . . . dat ek in hierdie stadium liewer vry wil wees nie.”
“A, om vry te wees,” sê Piet Vermeer sag, en Madel verbeel haar dat sy ’n trilling van emosie in sy stem hoor. Dit is egter weg toe hy weer praat. “Wanneer ’n mens jonk is, lyk dit asof vryheid haas onbereikbaar is, ek weet. En geen mens kan ’n ander leer dat dit eintlik in homself geleë is nie. Gaan dan maar Duitsland toe, Madel-kind, en ontdek dit self.”
Daar kom baie woorde in Madel op, maar dis kompleet asof sy hulle nie gesê kan kry nie. Sy wil protesteer, sy wil haarself verdedig, maar sy weet dat hy reg het. Sy weet dit, en tog, sy móét gaan . . . nes ’n swaeltjie wat die roep van die somer in die ander halfrond
