praat eerste verder: “Hoekom gun jy hulle nie die vreugde van ’n familiekind nie? Hulle het eintlik niemand nie. Hulle lewe taamlik eksentriek en word nie maklik begryp nie. Hulle moet bitter eensaam wees. Oom Mampoer en tante Varkie.”
“En dan reken jy nog ek moet my met hulle vereenselwig?” vra hy opeens galsterig.
“Dit is dan soos ek dink,” sê sy. “Jy is bo hulle verhewe.”
“En is Isaacsdam nie ook nie? Jy erken hulle word nie in die dorp aanvaar nie.”
“Hulle is niemand hier se familie nie,” kap sy terug.
Ek het genoeg hiervan gehad, roep sy ganse wese uit, maar hy pers sy lippe verbete op mekaar vas.
Dit lyk of sy wil afskeid neem. Sy ontkruis haar bene en verskuif op die stoel. “Ek wou dit maar net noem, dat jy kan weet ek het my belofte gehou as …”
“As my afkoms uitlek?” bars hy uit met ’n drif wat nie langer wil binne bly nie. “As my ganse bestaan geruïneer word?” Laat sy dit hoor, laat iemand dit uiteindelik hoor. Laat dit dan boemerang, laat sy buitentoe praat, laat alles tevergeefs wees … sy huisverlating toe hy eintlik nog deur ’n moeder moes toegemaak word saans, sy ontberinge as verbete student toe ’n grapjas vir hom gesê het: “Lyk my jy het ook net een paar skoene.” Toe hy wel net een paar skoene gehad het, maar altyd blink gepoets.
En Jeannie, wat van Jeannie?
“Sjjjj …” maan Katrien Tosen. Sy blik deur toe om vas te stel of dit toe is. “Ek voel ek moet jou waarsku, Jonathan, dat jy al weer besig is om dinge uit te lap waaroor jy gou spyt sal wees. Swyg liewer. Ek wil nie hoor nie. Ons is niks van mekaar nie. En ons het maar almal ons pynlike geheimpies.”
Skaamkwaad staar hy voor hom op sy tekeninge vas, sy asem swaar van ontstemming. Waar is sy swaar verworwe onbewoënheid, die gesig en stem wat niks verklap nie? Is hy besig om van sy trollie af te raak? Is dit hoe graag hy vir Jeannie Nothnagel wil hê, en ’n vennootskap met haar pa, dat hy innerlik verskeurd raak daaroor? Of is dit ’n bars wat verder deurloop? Hy het homself tog altyd nog gelukgewens met sy prestasie, sy suksesvolle wegbreek van ’n uitsiglose verlede.
En nou, nou begin hy saam met Malie Coetzee wonder of Dirkie van oorle’ Janmaans nog leef, en hy blaker sy laste uit voor ’n so te sê vreemde meisie wie se spesiale vriend hom reeds erg in die harnas gejaag het.
Katrien Tosen het opgestaan. “Wat doen jy daar?” vra sy skynbaar geïnteresseerd, en beduie met die kop na sy lessenaar.
Hy wil haar daarvan verdink dat sy hom probeer paai, selfs vir Dormehl kom spioeneer, maar het geen bewyse nie. “Dis maar baie tekenwerk,” verduidelik hy redelik stug. “Oor en oor.”
“Hm. Jy het my nog nie gesê wat dit met jou en Gileam is nie.”
“Hy wil bou op ’n plek wat heeltemal buite die beplanning val.”
“Is dit onmoontlik? Ek en hy het die plek saam uitgesoek.”
“Dis ongelukkig buite die kwessie. Ek het seker gemaak. Ek kan vir jou verduidelik as jy wil.”
“Toe maar, ek vat jou woord. Maar jy kan verwag dat Gileam daarmee sal woel.”
“Ek gee nie om vir hom nie. Maar jy, is jý teleurgesteld?”
“Jy weet hoe ’n mens is. Jy gryp vas aan ’n gedagte. Ek het my in daardie stukkie grond ingedink. Maar ek is seker dat ek my weer daaruit gedink sal kry.”
“Miskien kan jy vir Dormehl beïnvloed, sodat hy rede insien.”
“Ek wil nie. Dis so selde dat ’n mens sulke ontembare krag sien. Mense het oor die algemeen so huiwerig en bang vir aanstoot geword. Hy fassineer my.”
Jonathan dink aan die man Dormehl, en roep die beeld terug soos hy hom twee keer gesien het: die donker vag in die V van sy hemp, die onblusbare gloed in sy blik, die stuwende drif van sy oortuiging. En verwens hom.
“Dankie dat jy gekom het,” sê Jonathan lamlendig toe Katrien deur se kant toe staan. Asof ooreengekom, praat nie een weer ’n woord oor sy amperse uitbarsting nie.
“Ek hoop nie jy vind dit verspot nie, maar ek wou net nog sê: Die oom Coetzee, hy lyk nogal soos ’n hond wat kan aanhou rem as hy ’n puntjie beetkry. Hoekom gee jy nie liewer daar pad nie? Het jy al weer by die hotel probeer?”
“Ja. Vol. Of vol sover dit my aangaan. Ek was dalk ’n bietjie … hm, arrogant.”
“Wel, dis nie onmoontlik dat oom Coetzee … dat hy by die hotel kon inloer om te sê … Dit klink nou werklik vergesog, want hy hou nie eers van hotelle nie, hy glo die duiwel heers daar.”
“Praat maar, jy wil iets vir my sê.”
“Op Isaacsdam weet almal alles van mekaar. Daar in die winkel vanmôre het iemand gespot dat hy die oom by die hotel sien ingaan het. Ek het jou mos gesê: Hy en die tante sal baie in hulle skik wees om ’n afhanklike van een of ander aard te hê.”
“Jy bedoel dat hulle my so graag by hulle sal wil hou, dat hy selfs die hoteleienaar sal ompraat om my nie plek te gee nie?”
“Wie weet? Hou dit maar net in gedagte.”
“Met ander woorde, hy kan my naam by die hotel beswadder net om my daar weg te hou?”
“Dis nie wat ek gesê het nie. Of liewer, dis nie ek wat dit gesê het nie.”
“Soos dat ek ’n dronklap is, of skelm? Nie my rekenings sal betaal nie?” Die verskriklike moontlikheid verrys dat Koos Coetzee kan rondvertel hoe skelm sy vrou se neef Janmaans was.
Sy erken of ontken nie, doen net aan die hand: “Dit kan ’n kleiner prys wees om te erken hulle is jou familie – en toelaat dat hulle jou bederf.”
“Ek waardeer jou besorgdheid,” opper hy flouweg.
“Maar jy vind dit ongevraag?”
“Ek sal dit nie so sterk stel nie. Jy bedoel dit goed.”
“Maar jy dink tog dit gaan my nie aan nie.”
“Jy het sekerlik jou eie probleme.”
“Dat ek my oor iemand anders se probleme begin bekommer, is vir my ’n goeie teken. Dit was vir ’n lang tyd nie die geval nie.”
“Ek is bly as ek vir jou ’n medikament kan wees.”
“Spaar die sarkasme. Glo maar net dit was goed bedoel.”
Hy weet hy moet haar glo. Maar toe sy uit is en net die herinnering aan haar teenwoordigheid nog om hom talm, wonder hy reeds weer oor haar integriteit. Het sy tog vir Gileam Dormehl kom spioeneer? Hoekom wou sy weet wat op sy lessenaar aan die gang is?
En noudat sy nog ’n bietjie meer weet oor sy huiwering, sy afkeer van familie … besef sy watter gerieflike wapen sy vir Dormehl in die hand kan lê? Dis ’n ontstellende gedagte.
Maar ontstellender nog is die feit dat haar gesig daglank voor hom bly lewe.
7
