sommer Gieljam vir ons. So ken ons hom maar almal.”
“Wat doen hy?”
Sy frons. “Wat hy doen? Ag, sommer maar alles.”
“Ek het verneem dat hy die motorhawe het.”
“Die motorhawe … o, die… Koos, Gieljam het mos die garage? Ja, meneer, hy het die garage. Ek het nou amper daarvan vergeet. Hy’t ook so baie hooi op sy vurk.”
“Wat doen hy dan nog?”
“Koos, wat doen Gieljam nog?” Want Koos het intussen ingekom vir koffie, en hulle sit al drie in die kombuis. Jonathan probeer sy oë sluit vir die septiese vadoekie waarmee sy die koppies uitgevee het.
“Hy … e … dingeses. Hy’s mos met die vendusies, en by die slagpale … vrou, kan jy nie die varkies en goed uithou nie? Hulle kan nie hier tussen ons mense bly infoeter nie.”
“Uit, julle,” raas Malie ingedagte, en help een varkie en twee kuikens by die gaasdeur uit. Sewentien altesaam op en rondom die agterstoep, tel Jonathan. Dis nou varkies, katte, kuikens en twee honde, laasgenoemde regte vuilbaarde.
“En verder behartig hy ou Tosen se winkel van dié so siek geword het,” besluit Koos.
“Weet ook nie hoe Katrien anders sou reggekom het nie,” meen Malie. Sy het ’n pruttelende manier van praat, kop skeef, kortgeknipte hare in alle rigtings, terwyl sy die vadoekie in ’n bondeltjie op die tafel onder haar hand hou.
“Hoe lank is dié Katrien al in die winkel?” loods Jonathan sy poging vanuit ’n ander koers.
“Maar is dit dan nie nou … Koos, hoe lank is …?”
Verder as dit kom sy ook nie. Die varkies raak eens te vroetelrig by die gaasdeur. Hongerig oi-oi hulle, sodat Malie geduldig opstaan. Jonathan het reeds afgelei dat hulle nie kinders het nie, en dit kan die troetelgoed verklaar. Dit word ’n grootskaalse kosgeeëry buite, en Jonathan het geen opsie as om hand by te sit nie, hopende dat nie Jeannie of enige ander bekende siel op aarde hom ooit in hierdie rol betrap nie. Aanvanklik staan hy stywearm op ’n veilige afstand, maar die kosnood is ’n soort nood waarvan niemand hom kan distansieer nie. Hy kies in elk geval om kiepkos uit te strooi, bang die varkies kan sy broekspype bemors. Spoedig is hy volstoom aan die werk.
Sy verblyf hier het nie weer ter sprake gekom nie, maar ongemerk het Koos sy tas afgedra en ’n derde plek word gedek.
Toe hulle eindelik self klaarmaak om aan te sit vir ete, is dit die Coetzees se beurt om uit te vra. “Nou sien ek darem,” besluit Malie, “dat jy nie rêrig heeltemal soos Janmaans … ek meen, dis soos Koos sê: Hy was heelwat groter van lyf en growwer van gesig.”
“Seker maar toevallig,” mompel Jonathan. Reg op hierdie oomblik het hy ’n groter probleem: Daar is geen servette op die tafel nie, net dieselfde vadoekie, hierdie keer op ’n piering. Ongemerk vee hy sy vingers af aan die tafeldoek, ook nie alte skoon nie. Die kos is egter lekker, pangebakte skywe vleis met uie en tamatie. Dan ook die brood, hoewel reeds dagoud, waarvan die kriesels deeg aan haar voorskoot klou.
“Maar ek moet tog kyk of ek foto’s het,” bied Malie aan.
“Ek sal dit baie graag wil sien,” antwoord Jonathan beleef. “Dis net, my groot werk begin môre, ek wou vanaand my vere regskud.”
Koos Coetzee het ander voornemens as beide sy vrou en sy besoeker. Hy begin om Jonathan deeglik en stap vir stap te onderrig in die suksesvolle stook van mampoer. Dalk probeer hy my toets, dink Jonathan. Is die hele mampoerstorie een hele groot strik?
Koos begin by die begin: “Nou kyk, as jy van druiwe stook, is dit witblits. Maar mampoer is my sterk punt, dis nou perskebrandewyn. Teen die wet as jy nie liksens het nie. Jy mag stook, solank jy nie verkoop nie. Nog net ’n paar liksense gewees daarbo, maar dié sterf so saam met die houers uit. Ek weet nou nie of jou kinders dit kan erf as jy kinders het nie.”
Jonathan skuifel. Hy sou graag wou loskom. Hy het baie om te verwerk, en dan dink hy nie net aan papierwerk nie. Maar die oë onder die wippende wenkbroue pen hom vas. “Het jy al ’n propperse stookketel gesien?”
“Nee, oom, slaat my dood, nog nooit in my lewe nie.”
Die blik wat hy ontvang, laat hom vermoed dat hy buite hoop is. “Van koper. Met die hand gemaak. En dan sement jy dit stewig vas. Hoe sal jy die sement aangemaak het as dit nou jy was?” Die kennersblik pen hom vas.
“Jis, oom, dis ingewikkelde dinge. Kan ek nie eers asemskep nie?”
“Nee wat, ek kan sien jy stel nie belang nie,” besluit Koos Coetzee met ’n stem wat van swaar verlies getuig.
Jonathan besef dat hy teleurgestel het en wonder hoe hy weer in Koos Coetzee se goeie boekies kan kom. Hy hou werklik van die man. En van Malie ook. Hulle sal nooit huisvriende van hom en Jeannie kan word nie, maar hulle boei hom. Hy sal hulle altyd verbind met hierdie vreemde middag, en met Katrien Tosen in die winkel. Die vreemdste, egter, is dat hy intens geïnteresseerd geraak het in die kwessie van ’n stookketel. Hy wonder of die sement dan nou juis anders aangemaak word as vir gewone messelwerk?
Terwyl Malie opwas, nadat sy Jonathan se aanbod om te help summier van die hand gewys het, glip hy uit met die verskoning dat hy die dorp ’n bietjie wil bekyk. Koos is lekker aan ’t rook en hou hom verder besig met ’n twee dae oue koerant.
Die dorp is nie groot nie, en hy gaan te voet. Die vreemderige laatsomer-kouetjie is verby, maar die wind is nie uitgewoed nie. Met ’n slenter het hy uitgevind dat Tosen se huis vas aan die winkel is. As Malie Coetzee geweet het dat hy meer wil weet, sou sy sekerlik bereid gewees het om te vertel. Maar haar inligting was suinig, wat vir Jonathan oortuig dat hy ’n goeie toneelspeler is. Hy het beslis nie oorgretig gelyk nie.
Hy stoot sy vingers deur sy verwaaide hare. Jeannie hou daarvan om, tergend, sommer twee vuistevol van sy hare te gryp. Soms net voor ’n vergadering, sodat hy eers skade moet regstel. “Hy kan aan sy pragtige dik hare op die grond vasgemaak word,” het Katrien Tosen gesê.
Tog snaaks hoe bitterlik gou ’n mens jou by omstandighede kan aanpas. Vanmiddag nog, met sy aankoms hier, was hy vies oor die sending en sou hy enigiets doen om die Isaacsdammers te laat verstaan dat hy nie hulle gelyke is, of hulle syne nie. Maar op hierdie oomblik het hy net een voorneme, en dis om incognito aan die werk te spring en so gou moontlik weer ongemerk hier weg te kom.
Ek het ’n fout gemaak, dink hy vir die soveelste maal. Hoe feilbaar is ’n mens tog. Jy gaan deur die lewe, skep selfs vir jou ’n nuwe lewe na jou sin en begeerte, gly foutloos soos ’n outomaat deur ’n wêreld wat vir jou vroeër ondeurdringbaar was. Dan, plotseling, soos tydens een stormagtige middag op die dorpie Isaacsdam, maak jy een fout, een klippie in die water, en jy voorsien beangs die gevolge wat kan uitkring. Miskien is jy gelukkig en kom daar absoluut niks van nie. Maar miskien is jy ongelukkig en …
Ongemerk loop Jonathan vinniger onder die suf gewaaide en gereënde dorpsbome deur. Die straatligte se dowwe glans swaai saam met die wind om ’n mosaïek van lig en skaduwee te vorm, wisselende blaarpatrone.
Die dorpsbewoners het vroeg in hulle huise teruggetrek en die strate is so te sê verlate. Die wat wel buite is, drentel nie sommer net nie, maar is haastig op koers na wie weet waar; dalk ’n vergete inkopie of ’n boodskap na bure toe, koestend teen die wind. Dis so ’n skreiende teenstelling met die stadslewe waaraan hy gewoond geraak het, dat ’n gevoel van
