“Dit sal ek nie weet nie. Barnie het selde oor sy werk gepraat. Hy was konstant oorsee, merendeels Verre Ooste toe. Hy was die enigste een in hul maatskappy wat hul uitvoere hanteer het. Hy’s blykbaar al ’n tyd gelede daar weg, maar julle kan seker probeer.”
“Vir watter maatskappy het hy gewerk?” wil Kassie weet.
“African Curio.”
“African Curio!” sê Rooi verbaas. “Dis waar Torretjie nou werk.”
Hy lag verleë toe Maria hom vraend aankyk. “Sommer my noemnaam vir my vrou. Sy’t nou net by hul winkel in die Waterfront begin.”
“Ja, ek weet hulle het ’n hele paar winkels in die Skiereiland, maar Barnie het nooit iets met die winkels te doen gehad nie. Hy was net in beheer van die besendings wat hulle uitgevoer het. Dis skynbaar waar hulle eintlike winste lê.”
Kassie kyk na Rooi. “Dalk moet ons met hulle gaan praat.”
Rooi knik. “Kan seker nie skade doen nie.”
“Het jy ’n naam van ’n kontakpersoon daar?” vra Kassie.
“Hulle grootbaas se naam is Montgomery Smith. Sover ek weet, het Barnie aan hom gerapporteer.”
* * *
Ek sou die volle agtergrond van dit wat in Uganda gelei het tot die skokkende gebeure van 17 Mei 1972 eers later in die koerant lees.
Afgesien van sy selfverklaarde posisie as president, was Idi Amin ook die opperbevelvoerder van die gewapende magte, die weermag-stafhoof en die lugmagbevelvoerder. Hy het die presidensiële woning in Kampala herdoop na The Command Post.
Sy mees radikale stap was om die land se intelligensie-agentskap te ontbind en te vervang met sy eie “staatsnavorsingsburo”. Die hoofkwartier van die buro in Nakasero, ’n voorstad van Kampala, het ’n plek van wrede marteling en teregstellings geword.
Smiley se pa het Amin heeltemal onderskat. Hy het die president blykbaar openlik gekritiseer by landbouvergaderings en openbare saamtrekke in die suidweste. Die feit dat hy ’n groot vriend van Obote was, het natuurlik ook teen hom getel.
Op 16 Mei 1972 het hy opdrag gekry om hom die volgende oggend by die buro in Kampala aan te meld vir ondervraging. Laat die middag van 17 Mei is Smiley se ma ingelig dat haar man ’n hartaanval gekry het tydens die ondervraging. Sy lyk is nooit in Kabuwoke afgelewer soos die owerhede belowe het nie. “Weens ’n administratiewe fout,” het ’n amptenaar haar later laat weet.
Smiley is vir die gedenkdiens Uganda toe.
Met die intrapslag terug op Stellenbosch het hy vir my gesê: “Jy besef natuurlik dat ons nie meer vir jou studies kan betaal nie. Jy sal ’n ander blyplek moet kry, ek gaan jou kamer uithuur aan iemand wat dit kan bekostig.”
Binne die bestek van enkele minute was my toekomsdrome vernietig.
13
Jackal Williams druk die knoppie by die veiligheidshek. Dada se stem kom dof oor die interkom. “As jy ’n intruder is, fokkof sommer nou. But friends are always welcome.”
“Issie hond vasgemaak innie backyard?” vra Jackal. Hy hoor net ’n laggie, wat seker beteken dis veilig om in te kom.
Nogtans drafstap hy vinnig oor die grasperk, klop nie by die voordeur nie, maak net oop en loop in. Dada sit in die hoek van die groot sitkamer, soos altyd in sy vuil vest, slaapbroek en slippers, siegret in die bek, en Son lees.
“Waar’s Kwaai?” vra Jackal.
Dada kyk nie op van die koerant nie, beduie net in die rigting van die toilet. “Nog besig om die porcelain scooter te ry.”
Jackal gaan staan voor die groot spieël teen die muur en bekyk homself. Hy like sy nuwe look. Hy trek sy vingers deur sy krulle. Vandat hy sy hare nou weer natural laat groei, tjek die girls hom al meer uit. Hy was in elk geval moeg daarvoor om elke oggend met die flat iron te wrestle. En die chemicals in die straighteners het net sy hare opgefok. Nou’t hy baie meer tyd in die oggende, smeer net so nou en dan Dr Miracle’s Curl Care aan en daar gaat hy.
Hy kyk om toe Dada lag. Dié wys met sy siegrethand na die koerant.
“Daar’s piepols innie Flêts wat nou vas glo gomsnuif is ’n cure vir cancer!” Dada skud sy kop. “Hulle makeer gebed om hulle te verlos van daai kak idea.”
Jackal knik net. Die stories in die Son is of no interest to him. Hy stap na die leunstoel langs Dada. Moet eers ’n pantie van die sitplek afhaal voor hy kan gaan sit.
“Die underwear lê ok altyd die huis vol,” kla hy.
“Daai kan jy weer sê! Kwaai het g’n respekte vir sy pa nie. Elke dag ’n anner jolmeid innie huis. Hy jump hulle mos orals . . . innie jacuzzi, oppie kitchen table. En hy gee nie om as ek op hulle afkom nie . . . mis nie eers ’n stroke nie.”
“Ma’ hy gaan slaap nog innie aande alleen?”
“Ja, hy sê mos Frendiline se spook kom lê elke aand by hom innie kooi. Hy makeer ook gebed.”
Jackal wonder wat regtig destyds met Frendiline gebeur het. Daar was rumours dat Kwaai self ’n hit op sy vrou gesit het. Maar Kwaai hou vol haar permanent coma was die Americans gang se doings.
Dis gelukkig nie Jackal se worries nie. Hy’s happy waar hy nou in sy lewe is: watchdog oor die drug runners van die grootste drug ring innie Kaap. Om vir Kwaai te werk betaal goed. Hy mag sy kak hê, maar dis ’n undisputable fact: Godfrey (Kwaai) Koeries is die main konyn innie Plain. En niemand, nie eers die ander gangs of die cops soek ooit moeilikheid met hom en sy crew nie. Too dangerous.
Jackal hoor hoe die toilet getrek word en hy staan vinnig op. Hoekom sal Kwaai hom so urgently wil sien? Daar’s tog nie fout by sy kant van die business nie, die drug runners run soos ’n well-oiled machine.
Kwaai kom by die toiletdeur uitgewaggel, sy groot pens wat uitsteek. Hy maak eers sy hemp se knope tydsaam vas terwyl hy vir Jackal uittjek met daai klein swart ogies van hom. Scary stuff as Kwaai so vir jou kyk.
Dan smile hy en beduie na die couch. “Ons moet chat.”
Hy gaan sit steunend op die bank. Jackal gaan sit langs hom.
“Ek’t ’n special project vir jou,” sê Kwaai met sy pofferhand swaar op Jackal se skouer. Hy snork eers ’n bol slym af voor hy sê: “Operation Kidnap.”
Jackal sluk. Hy like nie die sound daarvan nie.
Dada kyk op van die koerant. “Kidnap? Daai’s mossie ons core business nie. Ek sê altyd: Stick with your core business and the money angels will smile on you.”
“Money ís ons core business,” sê Kwaai. “En hier’s ’n opportunity om baie daarvan te skep.”
Hy leun vorentoe en haal ’n boks van die koffietafel af. Hy maak die deksel oop en wys vir Jackal: dis gepak met tweehonderdrandnote.
“Fifty K in hard cash, vanoggend vroeg met ’n courier gedeliver. En dis net ’n klein deposit om die reccie te doen en die reëlings te finalise. Met die
