swyende, diepe konsentrasie, ’n byna dioramiese tablo: dié een staande by die muurrak, daardie een gebukkend oor die bank, nog een wat hurk, ’n ander een wat kniel.
Sy herken opeens die stem van die bejaarde forensiese patoloog en draai om na dok Koster wat groetend oor die grasperk aankom. Dok wat sê hy het omtrent veertig jaar terug al finaal besef dat simpatie met ’n dooie ’n ondankbare sentiment is, sonder enige betekenis. Wat sê sy werk is nie om vir slagoffers jammer te voel nie, maar om hulle op sy outopsietafel te oorreed om die geheime van hulle dood aan hom te verklap. Wat sê sý plig is om antwoorde te soek op die hoe, nie die wie en hoekom nie, want daai vrae en hulle ontwykende antwoorde is die speurder se baba – háre.
’n Stofsuier begin binne brom toe Dok die stoeptrappies steunend met ’n hand op ’n knie bestyg. Sy verlig hom van die verslete ou leertas met sy instrumente van die dood; sy toortas, noem hy dit, vol duiwelsdrek en dassiepis.
“A, warrant Neser, opgedollie vir ons Saterdagpaartie. Maar ek wou eintlik vandag ’n paar balle gaan rol het.” Wuif met sy hand. “Jy kon dit gerus eerder vir ’n weeksdag gereël het.”
“En ék was op pad groentemark toe,” sê sy en vat ook sy driepootklapstoel van seil. So byna asof hy reg is vir ’n lang kuier om ’n bosveldvuur; hy sê sy ou knieë kan dit nie meer hou, so hurkend en knielend om die dooies nie.
Hy haal sy bril af, poets die lense met ’n wit sakdoek en vee dan daarmee oor sy voorkop en bles en oor die ongehoorsame skaapwolletjies om sy ore. Hy begin sy oorpak aantrek, al geselsend.
“Sonder goedertierenheid, dié helse son, nè? Selfs my miere gooi vanoggend lang skaduwees.” Hy kyk rond. “Jou vreeslose leier nog nie hier nie?”
“Op pad, Dok.”
“Kom,” roep Jimmy, “ons is reg, dis julle beurt. En ons is besig met haar kantoor, gedog dis waar jy sal wil begin.”
“Dankie, Jimmy,” sê sy en tel Dok se tas en stoel op en volg hom by die woonvertrek in op die spesiale trapblokke wat die integriteit van die mat moet beskerm terwyl dit gestofsuig word vir spoorelemente en ander latente bewysmateriaal.
Binne steek sy vas en sit die tas en stoeltjie neer. Dis deel van haar persoonlike werkwyse, haar maniertjies, spot kollegas; sy sê sy beskou die vista. Sy hou daarvan om eers ’n oorhoofse indruk te kry van die toneel van ’n misdaad, vóór sy op die detail begin inzoem. Met die gordyne oop en in die lig van Forensies se skerp halogeenlampe is hierdie vista nou helder – ten minste helder verlig, die gewelddadige gebeure wat hulle hier afgespeel het steeds duister.
Die bedekte gedaante wek ’n beeld in haar kop van ’n vroom gelowige wat knielend met uitgestrekte arms op ’n bidmatjie salaam.
Met die skuifdeure oop is die stoep saam met die woonkamer en eetkamer en kombuis ’n groot oopplanarea. In die woongedeelte is die sentrale fokuspunt ’n groot rusbank met los kussings, gerig op die huisaltaar: die TV-skerm in die muurrak. Dis hier, kan sy haar voorstel, waar ’n eens gelukkige gesin saans saam gekuier het.
Weerskante van die bank vorm twee passende leunstoele ’n U. Die figuur lê in die middel van die U, met haar maag miskien op ’n lae koffietafel, arms uitgestrek na die TV-rak, voete na die rusbank, wit laken oor haar gedrapeer.
Op die rak is naas die TV verskeie ander elektroniese toestelle, ornamente, boeke, tydskrifte, ’n uitstalling van gesinsfoto’s, blou en pienk krismisrose aan’t verlep in ’n vaas.
Een van die sytafels langs die rusbank is met staanlig en al omgestamp, die lampie se draadjie gloei steeds. Langs die tafeltjie en staanlamp lê ook ’n soliede dekoratiewe glasbak in skakerings van vloeiende, vlammende rooi. Sy hurk by die bak en beskou ’n plastiekboksie en duimdrukkers, eintlik lang duimspykers, wat uitgestrooi lê. Dit kon uit die glasbak geval het toe die tafeltjie omgestamp is. Seshoekige koppe van geel plastiek met skerp naalde van amper twee sentimeter. Sy leun vorentoe. INDICATOR PINS, sê die boksie.
Sy kom orent. Dok en Jimmy is eenkant diep in gesprek – kan oor enigiets wees, van rolbal tot opera tot moord. Sy kyk af na die plooie van die voetsole voor haar, verskrompel asof dit lank in water was, en na die stuk materiaal waarmee die enkels aan mekaar vas is. Liggrys, miskien ’n das. Die kuite is geskeer en gerond, maar die askleur van die dood; die bobene en res van die liggaam is versluier.
Wat sou daardie homp op die rug wees – een van die strooikussings?
Op die bank lê ’n koerant, asof iemand daar sit en lees het voor die staanlamp omgeval het. Voor die bank is wollerige naaswit pantoffels uitgeskop, langs sandale van egte leer. Dit lyk asof die sandale met die hand gemaak en gepoleer is, en so met die oog gemeet dieselfde grootte as die pantoffels.
Sy tree op die trapblokke tot voor by die hande en hurk weer. Die polse is met ’n smal leerband vas. Sy loer om na die sandale, en terug na die gordel – lyk na dieselfde soort leer, gepoets tot dieselfde onewe patina, maar tog met ’n sekere eksentrieke, aardse bekoring. ’n Los gordel as aksent vir die heupe. Dis styf om haar dun polse vasgeknoop en die vel is gekneus, plek-plek rou geskuur. Sy het haarself vergeefs probeer bevry.
Die hande is purper van bloed wat weens swaartekrag uit die arms afgesak en daar versamel het nadat die hart ophou klop het; livor mortis, of postmortem-hipostase, noem Dok dié proses. Hy het haar al by vroeëre slagoffers geleer dat die kleur van hipostase ’n belangrike eerste leidraad is: pienkerig of rooierig beteken suurstofryke bloed; donker purper dui op bloed arm aan suurstof. Die verkleuring aan die rûe en boude van die Nagsluiper se eerste twee slagoffers was dieselfde diep purper – Abel Lotz het hulle destyds met sy kaal hande verwurg en hulle suurstof afgesny.
Is hierdie een ook verwurg? Maar selfs van hier laag by die hande kan sy steeds nie die keel of gesig sien nie, net die punte van ligte hare wat onder die laken uithang, hare met ligstrepe.
Ella leun vooroor na die arms en snuif, snuif weer: geurige seep en lyfroom. Nog geen doodsreuk nie, maar in die ingewande is bakterieë op hierdie oomblik reeds genadeloos besig met die aftakeling van die sagte weefsel.
Sy sit op haar hakke terug, oë stip op die hande, goed versorg, sonder ringe en horlosie. Maar aan die regterhand het die laklose naels van die wys- en middelvinger elk ’n skeurtjie, en ’n hoek van die nael van die linkerwysvinger is heeltemal afgeskeur. Sy het haarself teengesit, voor of nadat haar arms vasgebind is. Sy het om haar lewe geveg, en verloor.
Dok slaan sy seilstoeltjie by die voete oop en begin eers albei kuite betas. Dan sukkel hy om die das om die enkels los te knoop en sy vat dit by hom. Dis van satyn of sy en nie ’n das nie. Een van die forensiese ondersoekers sit dit in ’n bewyssak en nommer die sak.
Sy staan gebukkend agter Dok en kyk hoe hy elke enkel heen en weer draai.
“Rigor mortis in haar onderbene en voete is nog nie volledig nie,” sê hy. “Die enkels is premortem vasgebind. En wat beteken die livor mortis hier aan die skene en voete en die pers tone, warrant?”
Sy word soos ’n skoolkind geleer, maar sy gee nie om nie, geniet dit, is van nature leergierig; ’n regte orige agie, het haar ma haar kleintyd verwyt.
Die versamel van bloed in haar bene en voete sê sy is in hierdie posisie dood, of is kort ná haar dood so opgestel. Die gebrek aan styfheid van die voete beteken sy is minder as twaalf ure dood. En sy het die skuurmerke en bloeding aan haar vel opgedoen terwyl sy nog geleef het, want dooie mense bloei nie.
“Maar hoekom haar so poseer?” vra Ella.
“Dit
