stilte: “Het … het my pa my ook verag, tant Lallie?”
“Nee, my hartjie. Evert Mynhardt wou bitter graag kinders hê, maar jou ma –”
“Evert Mynhardt! So dít is my pa se naam! Ek het nooit eens geweet wat sy van is nie omdat ek my ma se van het. Waarom het sy gekies om vir my die van Strauss te gee en nie Mynhardt nie, tant Lallie? Was hulle nie getroud nie? Ek wonder al die jare of ek ’n buite-egtelike kind is. As dit waar is, moes dit in daardie jare ’n groot skandaal gewees het. Is dit waarom my ma skaars iets met my te doen wil hê?”
“Toe nou, Erika,” kom dit paaiend van Jasper.
Lallie draai haar na Erika. “Jou befoeterde ma het gesorg dat jy haar nooiensvan kry, sussietjie, want in haar oë was jou pa ’n onbetroubare swakkeling. Maar nee, jy was nie ’n buite-egtelike kind nie.”
“O! Maar nou waarom …?”
“Gee kans, kind. Kom ek begin by die begin. My suster, Anja, jou ouma, was twintig jaar ouer as ek, maar sy was ’n liefdevolle mens, byna soos ’n tweede ma vir my. As sy nog geleef het, sou sy vanjaar ses-en-tagtig gewees het.”
“Ek wens sy het nie voor my geboorte gesterf nie sodat ek haar kon geken het. Maar as my ouma Anja regtig so liefdevol was, waarom is my ma so koud en onemosioneel teenoor my en tannie?”
“Ek sal probeer verduidelik, Erika.” Lallie oorweeg haar antwoord. “Tuis saam met ons is jou ma se gesig altyd koud en ongenaakbaar, maar toe sy jonk en verlief was op Evert … Sy was ’n beeldskone meisie, selfs al was sy stil en teruggetrokke. Jy het haar ovaalvormige gesig, haar hoë wangbene en fynbesnede gelaatstrekke geërf en daarvoor kan jy dankbaar wees, my hartjie. Ag, en toe Phoebe ’n kind was, was sy tog so fraai en liefdevol. Sy sou wonderlik gelukkig saam met haar ma, Anja, grootgeword het as dit nie vir haar pa, jou oupa Fritz Strauss, was nie. ’n Ryk sakeman, dié Fritz, en boonop aantreklik.”
“Lallie, het jy dalk op ’n leë maag gedrink?” vra Jasper ongeduldig. “Wat gooi jy sulke jakkalsdraaie terwyl Erika net die eenvoudige waarheid oor haar ouers wil hoor?”
“Jy weet so goed soos ek daar was niks eenvoudigs in Phoebe en Evert Mynhardt se verhouding nie,” troef Lallie hom.
“Oom Jasper is reg, tannie, want ek weet nou nog nie wat tussen my ma en pa skeefgeloop het nie,” sê Erika saaklik.
“Jy drink veels te vinnig, Lallie,” waarsku Jasper weer. “As jy miskien lomerig voel, leun terug teen die bank en knip ’n uiltjie. Ek kan Erika se vrae beantwoord.”
“Jasper Rademan, ek is so stemmig soos ’n ouderling en so nugter soos ’n non!” snou Lallie hom geraak toe.
Erika kreun haar frustrasie uit oor Lallie en Jasper se woordewisseling en kyk hulle beurtelings verwytend aan.
“Ja, ja, my gesiggie, ek kom nou daarby uit!” paai Lallie haar en vervolg nadenkend: “Dis Anja se man, ou Fritz Strauss, oor wie ek eers wil praat. Jy moet die agtergrond ken. Al is dit dalk ontstellend. ’n Wrede, humeurige man, die ou huigelaar Fritz! Almal het hom geken as ’n vriendelike, aangename mens en ’n suksesvolle sakeman, maar wanneer hy naweke ’n paar drankies te veel gedrink het, het Anja dit ontgeld. Hy het haar selfs seergemaak, maar altyd op plekke waar dit nie opsigtelik was nie. Phoebe het ouer geword en probeer om Anja te beskerm, maar toe haar pa op ’n dag sy hand teen die dogtertjie lig, het Anja genoeg gehad.”
Skok en ontsteltenis stoot in Erika se gemoed op en sy voel hoe haar gesig vertrek. Lallie klik haar tong hoofskuddend. “Dis nie ’n mooi storie nie, kindjie, maar as jy die volle waarheid ken, help dit jou moontlik om jou ma se optrede beter te verstaan.”
“Het niemand in die familie besef wat aangaan nie? Kon niemand hulle help nie? Ek weet die selfbeeld van vroue wat mishandel word, word soms so afgetakel dat hulle nie sterk genoeg is om hul man te verlaat nie. Hulle bly glo dat dinge sal verander … Het tannie nie besef wat aangaan nie? Tannie kon hulle dalk gehelp het.”
“Anja was so ’n geval, ja. Sy het met haar mondigwording ryk geërf en was nie finansieel van Fritz afhanklik nie, en buitendien sou my ouers Anja en klein Phoebe met ope arms in hierdie ou huis verwelkom het, maar sy het skaam en verneder gevoel en die mishandeling vir die wêreld weggesteek. Sy het veral nie iets teenoor my, haar jonger sustertjie, wat destyds nog ’n kind was, laat blyk nie. Onthou, Anja was byna twintig jaar ouer as ek.”
“Ja … ek het vergeet. Jammer, tannie, dis net ontstellend om te hoor. Wat het toe gebeur?”
“Anja se liefde vir Phoebe het haar die dag laat optree toe Fritz sy woede op die dogtertjie wou uithaal. Sy het tussenbeide getree. Dieselfde nag, terwyl Fritz sy roes afgeslaap het, het sy haar en Phoebe se tasse gepak en teruggekeer hier na ons ouerhuis. Phoebe was ’n kind van ses en ek was in my matriekjaar op hoërskool, daarom dat sy my nooit as ‘tannie’ aangespreek het nie.”
“Jou oupa Fritz Strauss het daarna opgehou drink, Erika,” sê Jasper. “Hulle is geskei, maar selfs ná hulle egskeiding het hy nog probeer om Anja te oortuig dat hy haar en Phoebe nooit weer kwaad sou aandoen nie; dat sy hom ’n tweede kans moes gee. Maar Anja het hom nie meer vertrou nie. Fritz het probeer om in verbinding te bly met sy kind, maar Phoebe het histeries geword toe sy hom die eerste keer weer sien. Sy het haar pa gevrees, en met die verloop van tyd het dit in haat en wantroue verander. Ek was twee-en-twintig toe Anja weer na haar ouerhuis langs ons s’n teruggetrek het met die klein Phoebe. Teen daardie tyd het ek al die bestuur van die huishouding oorgeneem in voorbereiding op die dag wat my ouers dit aan my sou bemaak. Phoebe het ek sien grootword. Sy was nog altyd aangetrokke tot my, maar sy het nie ’n enkele keer van Fritz Strauss melding gemaak nie.”
“My ma is nog altyd vriendelik teenoor oom, maar ek kan nie glo dat sy ’n man ooit werklik kon liefgekry het nie,” mymer Erika. “Veral nie noudat ek weet dat sy jonk reeds ’n afkeer aan mans gekry het nie.” Sy wend haar tot Lallie. “En tog sê tannie dat sy eens op ’n tyd op my pa verlief was. Is tannie seker? Was sy en my pa opsigtelik verlief op mekaar?”
“Jou ma is nie werklik ’n mannehater nie, liefietjie. Sy het wel bitter geword, is terughoudend, moontlik effens hooghartig, maar ek weet sy is gewild onder haar manlike sakevriende. Destyds was sy nie so bitter nie. Toe sy op agt-en-twintig vir Evert Mynhardt ontmoet, het hulle mekaar as ’t ware met die eerste oogopslag liefgekry. Ek twyfel nie vir ’n oomblik daaroor nie: Jou ouers het mekaar liefgehad toe hulle die dag getroud is.”
“Wel, dis iets om voor dankbaar te wees,” sê Erika met ’n oordrewe sug van verligting. Maar dan dink sy aan iets ontstellends. Kinderslagoffers van mishandeling kies soms lewensmaats wat ook dominerende gedrag toon en sit die bose kringloop so voort. “Maar wat dan van my pa, tant Lallie? Hoekom het hy my verwerp? Of het hy …? Het hy my ma dalk ook mishandel?” vra Erika onwillig, nie gretig om negatiewe inligting oor haar pa te kry nie. Sy hoop haar lewe lank hy was ’n goeie man, die beste pa in die wêreld, en dat dit haar ma was wat hom verdryf het. As nie een van jou ouers juis in jou belangstel nie, is dit werklik tragies. Dalk moes sy nooit na die waarheid omtrent hom gesoek het nie …
“’n Man uit een stuk,” antwoord Jasper oortuigend. “Om die waarheid te sê … dis wat ek jou vandag wou kom vertel het, Erika. In al ons jare van vriendskap, selfs nadat hy en jou ma geskei het, het Evert nog nooit nagelaat om na jou te verneem nie. As jy –”
“Vervlakste ou konkelaar!” bars Lallie onstuimig uit. “Hoekom weet ek niks hiervan nie? Het jy sowaar nog al die jare kontak met Evert?”
“Ja, Lallie. Ek kon jou nie gesê het nie,
