nêrens uitkom nie, besef Kurt. Hoekom is die ouer mense so seker hulle weet wat reg vir hulle kinders is? Voor hy en Heinrich nog kon loop, is daar al oor hul toekoms beslis. Watter reg het sy ma daartoe? Die rebelsheid wat hy voel, laat hom warm kry, skielik raak die stywe aandboordjie hinderlik.
Sam skud sy kop treurig, maar die neutrale masker glip weer oor sy gesig. Vir oulaas stryk sy hande oor die donker materiaal wat Kurt se skouers bedek om ’n laaste rafel of stoffie te verwyder. Toe stap hy styf en korrek, soos wat dit ’n butler van kaliber betaam, na die kamerdeur en maak dit oop. Maar toe Kurt wil uitstap, keer Sam hom skielik.
“Seurtjie Kurt,” sê hy angstig, “wanneer kom hy terug, jou pa? My seur Karl?”
“Heinrich skryf net dat hy hom in Parys gaan ontmoet, maar die brief is in Londen gepos en dis al wat daarin staan oor Pa.”
Sam knik stilswyend en volg Kurt na die trap, sy gedagtes vol kommer oor die siel van sy grootmaakseun. Hy wis daar’s dinge wat fout is met seur Karl en hy kan niks doen behalwe op sy knieë gaan nie … Ja, Sam Naudies, dink hy, jy weet jy is die enigste een in die huis wat nog uit jou hart uit vir Karl omgee. Hy sal bid, bid vir die dag dat hy Karl weer onder hande het en hom sal kan versorg … net soos vroeër.
Hoofstuk 4
Die oomblik toe Heinrich sy kop deur die treinvenster steek, sien hy sy neef op die perron raak. Hy lag, want dis moeilik om die lenige, blonde man ooit mis te kyk, selfs in so ’n samedromming van mense. Hy waai uitbundig om Kurt se aandag te trek. “Kurt is hier om ons te kom haal!” roep hy. Karl knik en kom futloos orent. Hy volg Heinrich gedweë na die treinwa se deur en klim saam met die ander passasiers uit.
Moses stuur die motor vaardig deur die druk stasieverkeer. Agterin die motor sit die drie manlike lede van die Mannheim-familie. Eienaardig, dink Moses, die wit manne is so anders. Hulle gaan vir ’n lang tyd weg, ver oor baie waters, dan kom hulle terug en hulle groet mekaar skaars. Hy hou die drie afsydige mans in sy truspieël dop. Meneer Karl lyk of hy siek is, te siek om te praat. Dan is daar meneer Heinrich, ook hy lyk asof hy na ’n begrafnis gaan. Net meneer Kurt lyk soos altyd, en dis ook hy wat eerste ’n praatjie probeer aanknoop.
Kurt is geskok oor die opvallende agteruitgang in sy pa se voorkoms. Hy het niks laat merk nie – dit sou swak etiket wees, en buitendien, hy en sy pa het nooit juis op intieme voet verkeer nie. Hy probeer nou om ’n bolangse gesprek aan te knoop, en rig sy vrae aan Heinrich: Hoe was hul reis? Is Europa nog in die kloue van sy koudste winter? Die koerant het daaroor berig. Vrae en antwoorde, maar dan droog die gesprek ook op. Kurt en Heinrich loer ongemaklik na mekaar, albei erg bewus van Karl se melancholiese stemming. Hulle kyk na mekaar – hulle sal later daaroor praat, wanneer hulle alleen is.
By Mannheims Ruhe word hulle rytuig ingewag deur die huis se verwelkomingskomitee. Sam, buite homself van vreugde om sy geliefde seur Karl weer tuis te hê, het die huispersoneel in twee rye voor die trap opgestel om die meester van die huis terug te verwelkom. Sedert die telegram uit Durban aangekom het, was dit of die ou butler weer nuwe veerkrag gekry het. Die huis was dan ook ’n volle drie dae lank in rep en roer soos daar skoongemaak is en voorbereidings getref is vir sy seur Karl se koms.
Kurt en Heinrich moet dus noodgedwonge deur die swaar middagete sit, en hulle kry eers heelwat later die middag kans om na die tuin te ontsnap. Outomaties kry hulle koers na die onderste gedeelte van die bos, daar waar hulle as seuns soms skelm gesit en rook het.
Dis eers toe hulle verby die koetshuis gestap het en heeltemal uit sig van die huis is dat Kurt begin praat.
“Ek moet bieg dat ek Ma gisteraand eers van jou planne vertel het. Die laaste paar weke was kwaai ontwrig gewees.” Hy loer vir Heinrich en sug. “Nee, ek lieg. Ek het die regte oomblik gesoek, en daardie oomblik het net nooit aangebreek nie. Selfs gisteraand was nie juis die beste tyd daarvoor nie, want sy was te gespanne omdat Pa terugkom. Verdomp, Heinrich! Waarom dink jy het daardie twee ooit getrou? Hulle is so onpaar soos twee linkervoete!”
Heinrich glimlag en haal sy skouers op. Daar is niks te sê oor Kurt en Deborah se vreemde verhouding nie. Dit het hulle albei jare gelede al besef. “Ek neem dan aan sy was nie juis oorstelp deur die idee nie?” vra hy stil.
Kurt knik kortaf. “Wat het jy verwag?” Hy tik op sy baadjiesak en haal ’n sigaretkoker uit. “Hier, kry een … of verbied jou nuwe orde jou dit?”
Heinrich grinnik en aanvaar gretig die sigaret. Hy buig nader sodat Kurt dit vir hom kan aansteek. “G’n verbod daarop nie, maar dit gaan skaars bekostigbaar wees op die inkomste van ’n lekebroer,” merk hy spottend op.
Die speserygeur van tabak meng met die vogtige reuke van die bos terwyl hulle in stilte voortslenter. Op die onderste terras bereik hulle die toringrotse wat ver uitsteek oor ’n ruwe rotsplaat. Kleintyd was hierdie formasie vir hulle enorm, ’n magiese grot waarin hulle as seerowers hul buit kon versteek. Maar volwassenheid laat krimp die fantasieë van jou kindertyd, dink Heinrich half treurig terwyl hy en Kurt hulle net soos destyds in hul towergrot tuismaak.
“Ek kan skaars onthou wanneer ek laas hier was,” merk Kurt effe afgetrokke op, amper asof hy Heinrich se gedagtes lees. “Dit voel nou half vreemd.”
“Ons was maar nog twee kannetjies, dis ons wat verander het,” herinner Heinrich hom. Hulle rook ’n ruk in stilte.
“Was sy omgekrap? Ná jy haar van my gesê het?” vra Heinrich uiteindelik.
“Ja, sy was, maar sy het dit probeer afmaak as ’n lawwe gier. Jy gaan haar nie maklik oorhaal nie. Maar jy is ses-en-twintig, Heinrich, sy kan jou nie terughou nie en sy weet dit.”
“As dit daaroor gegaan het, sou ek nie die moeite gedoen het om terug te kom nie. Nee, wat ek van haar vra, is haar seën op wat ek die graagste wil doen met my lewe –”
“Wel, maat, miskien kry varke vlerke.” Kurt haal sy skouers op. “Ek sou wraggies niks daarop verwed as ek jy was nie.” Hy druk sy sigaret dood en verander die gesprek. “Wat de joos dink jy gaan met Pa aan? Hy lyk soos ’n wandelende lyk! Is hy siek?”
“Hy ontken dat hy iets makeer. Hy sê die dokters kry nie fout met hom nie. Voor ons uit Le Havre vertrek het, was hy wel ’n paar dae in Wene, glo by ’n doktersvriend van hom, en toe hy terugkom, was hy meer soos die ou Karl wat ek geken het.”
“Hy drink veel meer as die laaste keer, drink net en eet skaars,” merk Kurt fronsend op.
Heinrich knik. “Ek het ’n vermoede dat dit meer is as dit,” sê hy stil.
“Wat bedoel jy?” vra Kurt onthuts.
“Morfien …”
Daar is ’n skielike, ongemaklike stilte, dan lag Kurt ongelowig. Hy skud sy kop. “Nogal ’n donker getuigskrif vir ’n man se pa, weet jy!”
“Moet hom nie veroordeel nie, Kurt. Hy is ’n bitter ongelukkige mens.”
“So? En wie se skuld is dit? Mamma s’n? Ons s’n? Hy was die een wat verkies het om al die jare sy eie pad te loop. Hy’t nie ’n duiwel omgegee vir enigeen van ons nie.”
Heinrich weerspreek Kurt nie – hy kan skaars. Dis maar beter om sy simpatie vir Karl geheim te hou, dink hy. Hy voel al jare lank jammer vir Karl, want hy het gesien hoe die man besig is om uit te rafel en hoe niemand blykbaar omgee nie. Hy neem nog ’n sigaret uit die blikkie wat Kurt na hom uithou.
“Op Sorgenfrei,
