үз сүзләре белән әйт син!
– Гомердә онытасым юк аның сүзләрен, – диде Серёжа һәм, бер минут чамасы дәшми баргач, ашыкмыйча гына, күз алдында торган юлларны укыган сыман, тезеп алып китте: – Иң әүвәл, үзенчәлекле һәм игътибарга лаек каләм осталары язган китапларны укып, яшьләр үзләрендә матур зәвык тәрбияләсеннәр иде. Шуннан инде аларга үзләренә дә каләм тибрәтергә мөмкин булачак…
– «Каләм тибрәтергә мөмкин булачак», – дип кабатлады Коля. – Тибрәтеп тә рәт чыкмаса нишләргә ди?
– Анысын әйтмәде… Ул чагында көчтән килмәслек эшкә тотынмаскадыр инде…
Коляны гүя корт чакты, барган җирендә читкә сикереп куйды һәм аны-моны әйтмичә генә саубуллашырга тотынды.
– Григорий Ивановичны күрми китәсеңмени?
– Юк, бүген кермим аның янына, – диде Коля һәм кискен итеп әйтә куйды: – Син сөйләгәннәрне тыңлаганнан соң, мин аның күзенә тиз арада гына күренмәскә булдым әле. Авырган чакта бик нык артта калынды, шуларның һәммәсен үзләштергәч, иптәшләрне куып җиткәч килермен.
Кырт борылып китеп барган иптәше артыннан Серёжа гаҗәпләнеп карап калды.
Икенче көн Коля өчен бик зур күңелсезлектән башланып китте. Болытлы ямьсез көн иде. Хәтта ак кар да ничектер соры булып күренә иде.
Яковкин дәрес алып бара. Күңелсез, ялыктыргыч дәрес. Кинәт болытлар таралып, күктә кояш күренде. Укучыларның кәефләре яхшырып китте. Бу үзгәрешне сизеп, Яковкин гимназистларга үткен күзләрен чекерәйтеп карады: һәртөрле күңеллелекне ул тәртип бозу дип бәяли иде. Менә бервакыт аның күзләре, класс өстеннән йөри торгач, Лобачевскийга тукталды. Ә теге, аны-моны абайламыйча, әдәбият дәресеннән бирелгән эшне язып утыра. Җитмәсә тагын, каурый каләме белән берүзенә мәгълүм ритмны чыгара – селтәнеп куя да кәгазьгә төшерә.
Яковкин, сөйләвен дәвам иткән булып, гамьсез генә кыяфәт белән класс буйлап йөреп китте һәм, кем дә булса эшне сизәргә өлгергәнче, Коляның артына килеп басты.
– Шаярып утырасызмы әле дәрестә? – Яковкинның юан симез бармаклары өстәлдә яткан бер табак кәгазьне алып, күзенә якын китерде. – Афәрин! Бу нәрсә Лобачевский әфәнденең матбугатта чыкмаган даһи әсәре булса кирәк?
Коля, агарынып, аның артыннан талпынды.
– Бирегез! – дип кычкырып җибәрде.
– Мондый эш белән шөгыльләнгән өчен, мондый тәртибегез өчен класстан чыгарып җибәрмәгәч, шыпырт кына утырыгыз, шагыйрь әфәнде, – диде Яковкин, мыскыллы елмаеп, һәм бөтен класс алдында шигырьне кычкырып укып чыкты:
Кыю Колумб алга йөзде,
Эзләп яңа җирләрне.
Тик озын юл ялыктырды,
Диңгезчеләр чирләде.
Күзләде Колумб океанны,
Шул борчыды йөрәген:
Ул соң дөрес юл тотамы,
Үтәлерме теләге?..
Һәм менә – зарыктырган яр,
Кычкыра диңгезчеләр:
«Җир! – диләр. – Колумб, илеңне
Данга күмдең син!» – диләр.
Яковкин кәгазьне
