түгел…
– Белмәгәнне сөйләмим, энем, сезне алдап булмас, авылда торасы кешеләр сез, үзегез үк күрерсез…
Гаяз тирән көрсенеп куйды:
– Синең белән миңа, Ильяс туган, бик күп нәрсәләр күрергә туры килер, ахрысы, бу авылда…
Бүген без тиз йокыга китә алмадык. Яткан урыныбыз кичәге төсле үк яшел печән булып, өстебезгә ябылган чикмәнебез дә салкын үткәрерлек түгел иде. Аның өстәвенә, кичәгегә караганда бик күп соң яткан булсак та, күзгә йокы кермәде. Без сөйләшә башладык. Төп сүз Тешсез Ибрай тирәсендә барды. Аның фикерләренең ифрат дәрәҗәдә әһәмиятле булуы, аларны тормышка ашыру юлында ярдәм итү, кулдан килгән бөтен чараларны куллану кирәклеге турында сөйләшә идек. Тик нинди юллар белән, нинди чаралар?..
Бу урынга җиткәч, Гаяз, берәрсе тыңлап тормасын дигән төсле, сак тавыш белән колагыма пышылдады:
– Без наданнар, Ильяс, бүген мин үземнең наданлыгымны сиздем. Ә тегендә чакта уйламаганбыз, юләрләр. Үзебезне чакырып сөйләделәр бит. Шунда нечкәләбрәк сорашмыйбыз, хәтта әйткәннәрен дә язып ала белмибез. Кыйнап кушарга кирәк шул безнең кебекләрне…
Авылга кайтып китү алдыннан, комсомол активын җыеп, шәһәр күләмендә җыелыш уздырылган иде. Шунда безгә авылда ниләр эшләргә кирәклеген әйткәннәр иде. Гаяз әнә шул турыда әйтә.
– Ичмасам, шунда үз ячейкабыз да ныклабрак әйтеп җибәрә белмәде, – ди ул, үртәнеп. – Хәзер монда Чемберленны сүгү генә җитми. Эш кирәк монда. Югыйсә Тешсез Ибрай да, синең абзыең да бүген безне стенага терәделәр. Тик терәлеп калырга ярамый, юлын табарга кирәк. Табарбыз…
Тыныч төннең тирән серен тагын да арттырып, аргы очтан шакылдавык тавышы ишетелде. Икебез дә тын калдык. Чыннан да, ул гади агач тавышы булып кына ишетелми, ярсып җырланган озын җырларны хәтерләтә, һәрбер шакылдау тавышы йөрәккә тамган төсле булып, бөтен тән буенча таралган миллион нервларны яңгырата иде…
– Музыкант бит бу Имәли, ә, ничек уйлыйсың син, Гаяз?
– Чыннан да, бу аның йөрәк тавышы булырга тиеш.
Мин Гаязга Имәлинең кем булуы турында сөйли башладым.
VI
Өйдә әни белән үзебез генә калып иртәнге чәйне эчкәндә, безгә бер кечкенә кыз бала килде. Җитез кара күзле, алсу йөзле бу кызның шәһәрчә тегелгән аксыл-зәңгәр күлмәге дә, күлмәге төсле үк материядән ясап, чем-кара чәч өстенә беркетелгән зур бантигы да аның гади бер крестьян кызы гына түгел икәнлеген әйтеп тора иде. Әни аны күрү белән сикереп үк торды.
– Һу-у, кунак килгән икән, әйдүк, кызым, әйдә чәй эчәргә, – диде ул, үтә мөлаем булып чыга иде аның тавышы. – Нинди зур үскән ул, әләләл-ә, чәчүргечең матур икән, кызым, әтиең алып бирдемени? Нәй, нәй, нәй, нәй, күлмәгең нинди матур икән, җылы тәнеңдә тузсын, кызым, җылы тәнеңдә тузсын.
Әни, аны иркәләп аркасыннан сөйгәннән соң, чәй табыны янына ашыкты, «Кайда, күлмәген котлап, нәрсә генә бирим соң?» дип, чәй янына куелган балан паштеты, бәрәңге пәрәмәче, төче
