урамына килеп кергәндә, анда чаң да чоң тимер чүкиләр иде инде. Тимерчеләр Кубрат хан алаена калканнар, сөңгеләр, кылыч, хәнҗәр, уклар, бик оста итеп очлым, күкрәк, терсәк, тез башы каплагычлары ясыйлар иде. Көбә ясаучылар аерым – көбәне фарсыдан килгән осталар ясый. Әйбәт кылычларны, хәнҗәрләрне, ятаганнарны греклар җитештерә. Баһадир таныш грек алачыгына юнәлде. Төптимерче грек, аларны күрүгә, җирән сакалын сыпырып, ике куллап күреште, түрдәге сәкегә әйдәде. Тимерченең билендә үгез тиресеннән теккән алъяпкыч, чылгый мыегының очлары көйгән, күзләрендә мут елмаю. Алачык түрендәге сәкегә утырышкач, төптимерче тамак кырды:
– Баһадир, хак булса, миңа җитте: сине олуг хан Өске Кирмәнгә җибәрә икән?
– Җибәрә, төптимерче. Шул сәбәпле миңа корал кирәк.
– Болай булгач, – диде төптимерче һәм, кузгалып, ләгәндә кулын юып килде. – Тавир, күрек басуың туктатып тор әле.
– Сине түләү борчый кебек, төптимерче?
– Тимерче Агасике коралларын алтынга гына сата, баһадир. Белеп кердегезме икән?
– Белеп кердем, төптимерче Агасике. Белеп кердем. Әүвәл коралларың күрсәт, оста.
– Корал булыр ул. Тавир, чыгар тауарны, барысын да чыгар. Баһадир әнә Өске Кирмәнгә яу белән китә, ә анда минем кардәшләр дә бар. Алып бармас микән төптимерче Агасикене дим, ә?
– Җаны теләгән җылан ите ашаган, төптимерче. Ниятең изге булса…
– Әй, Тавир, уклар да китер.
– Юк, төптимерче, укларны синнән алмыйбыз. Укны грек ясый белми, укны болгар оста ясый.
– Анысы хак, – диде Агасике, килешеп, аннан соң баһадир каршына өелгән коралларга ымлады. – Болар барысы да минем кулдан узды, баһадир. Юньгә бирәсем килми диюем…
Хикмәтле кеше иде төптимерче. Гомере буе диярлек Фанәгүрдә яши, әмма үз диненә ышана, муеныннан тәресен салганы юк. Кайбер греклар исә, болгарларга килеп төшүгә,далага чыгып китәләр, үз йолаларын бөтенләй оныталар. Болгарларның иркен яшәүләре, гореф-гадәтләре ошый булса кирәк. Канун кешене кимсетә, буйсынырга мәҗбүр итә, ә болгарлар бернинди канунга да буйсынмыйлар, аларның беркатлы, әмма кешене рәнҗетми торган гореф-гадәтләре бар. Канун астында тыелып, басылып яшәгән кеше, далага качып күчмә халык арасына эләккәч, иркенләп сулыш алып куя. Менә кайда икән ул җәннәт, ә аларга чиркәү әһелләре, ул җәннәтне үлгәч кенә күрерсез, диләр.
Баһадир кораллар өчен төптимерче Агасикенең учына уннан артык көмеш дирһәм салды. Төптимерче дирһәмнәрне алъяпкыч кесәсенә койды, уңлы-суллы чукынып алды. Шуннан соң гына тимерчеләренә кул изәде, янәсе, башлагыз.
Төптимерче алачыгында өч-дүрт кол тота иде. Кубрат хан тарафыннан болгарларга кол тоту тыелса да, Румнан күчеп килгән осталарга рөхсәт ителә иде. Бүген тимерчедә ике кол эшли. Берсе чүкеч белән эш итә, икенчесе күрек баса. Дәү чүкеч белән эш итүче кол аксыл чәчле, зәңгәр күзле, урта буйлы адәм иде. Баһадир аның юан беләкләренә карап торды-торды да:
– Агасике, сат миңа бу колың? – диде.
Грек хәйләкәр елмайды, кол ягына күз төшереп алды, аннары, чылгыйланып килгән, очлары көйгән
