elədir!.. Həyatımızın ən qiymətli bəzəyi!.. O da bizimlə dama qalxacaq. O hələ ulduzları görməyib.
Əmirə yastı dama aparan dar pilləkənlə yuxarı çıxdı. Gümüş saçaqlı hələkdəki, başında xırdaca papağı olan körpə onun sağ qolunun üstündə qımıldanmadan uzanmışdı, gözlərini belə qırpmırdı. Əmirə ən qiymətli nəyi varsa əyninə geymişdi. Burnundakı xırda brilyant bizim avropalıların qoyma xalını əvəz edir, burun pərələrinin quruluşunu vurğulayırdi; üzərində zümrüd və yaqut asmaları olan qızıl bəzəyi alnında parlayırdı; ağır, döymə qızıl boyunbağısı boğazını incə-incə qucmuşdu; ayaqlarına taxdığı cingildəyən, gümüş halqalar isə çəhrayı topuqlarına enmişdi. Hər bir mömin müsəlmanın qızı kimi o, yaşıl sariyə bürünmüşdü; çiynindən dirsəyinə çəhrayı ipək sapa düzülmüş gümüş halqalardan incə zəncirlər enirdi; kövrək büllur qolbaqlar qolun incəliyini vurğulayaraq biləklərindən sürüşürdü; yerli bəzək əşyalarından olmayan gözəl bəndəmli ağır qızıl qolbaqlar isə ona Holdenin hədiyyəsiydi deyə Əmirəni lap heyran edirdi.
Onlar damın alçaq sürahisi üzərində oturdular – buradan şəhərin bütün işıqları görünürdü.
Qadın işıqları yanan evlərə işarə edib dedi:
– Onlar da orada xoşbəxtdirlər, amma inanmıram ki, bizim qədər bəxtiyar olalar. Heç mem-loqların da bu qədər xoşbəxt ola biləcəyinə inanmıram. Bəs sən necə düşünürsən?
– Mən bilirəm ki, onlar bizim qədər xoşbəxt ola bilməzlər.
– Haradan bilirsən?
– Onlar uşaqlarını dayəyə verirlər.
– Mən heç vaxt belə bir şey görməmişəm, – Əmirə köks ötürüb dilləndi, – görmək də istəmirəm. – Qadın başını Holdenin çiyninə endirdi. – Qırx dənə ulduz sayıb yoruldum. Bir balamıza bax, sevgilim, o da ulduzları sayır.
Uşaq girdə gözləri ilə səmanın zülmətinə diqqət kəsilmişdi. Əmirə onu Holdenin qucağına verdi; körpə lap sakit, səssiz uzanmışdı, ağlayıb-eləmirdi.
– Öz aramızda onu necə çağıracağıq? – qadın soruşdu. – Ona bax! Adam da bu gözəlliyə baxmaqdan usanar yəni? Gözləri lap səninkidir. Amma ağzı…
– Səninkidir, mənim əzizim. Bunu məndən yaxşı kim bilər ki…
– Necə zərif, incə ağzı var. Özü də lap bir tikədir. Amma buna baxmayaraq ürəyimi bərk tutub saxlayır. Onu mənə ver. Gör nə vaxtdan sənin qucağındadır.
– Yox, qoy bir az da uzansın, hələ ağlamayıb.
– Ağlayanda verəcəksən, hə? Əsl kişisən! Əgər ağlasa, mənim üçün daha qiymətli olardı. Yaxşı, bəs onun adını nə qoyacağıq, həyatım?
Zərif vücud indi Holdenin ürəyinin başında uzanmışdı. Lap köməksiz, yumşaq idi. Körpəni əzəcəyindən qorxub sinədolusu nəfəs almırdı. Yerli xalqın əksəriyyəti tərəfindən qoruyucu ruhun daşıyıcısı kimi qəbul edilən qəfəsdəki yaşıl tutuquşu qımıldandı və yuxulu-yuxulu qanadlarını tərpətdi.
– Bu da cavab, – Holden dedi. – Mian Mittu onun adını dedi. O, tutuquşu olacaq. Böyüyəndə çox danışacaq, oyan-buyana çox yüyürəcək. Mian Mittu sizin müsəlman dilində tutuquşu deməkdir, elə deyil?
– Məni niyə belə özündən uzaqlaşdırırsan? – Əmirə bir qədər əsəbi tərzdə dilləndi. – Qoy ingilis adına bənzəyən bir ad olsun, amma tamam ingilis adı yox. Çünki o həm də mənimdir axı.
– Yaxşı, onda adını Tota çağır, ingilis adına hamısından çox oxşayır.
– Hə, Tota olar, amma yenə də tutuquşu adıdır. Məni bağışla, ağam – bir dəqiqə qabaq olanlara görə bağışla, amma o, Mian Mittu adının bütün ağırlığını daşımaq üçün hələ çox balacadır. O, Tota olacaq – bizim Tota. – Qadın körpənin yanağına toxundu; o oyanıb nıqqıldadi; Holden məcbur oldu uşağı anasına verə. Ana isə körpəsini qəribə bir mahnıyla sakitləşdirdi:
Are koko! Care koko!
Balamız möhkəm yatıb,
Şirələnir gavalı
Bağçadakı ağacda.
– Baba, gavalın neçə?
– Girvənkəsi bir penni!
Amma qoymayın seçə!..
Gavalının qiymətini təkrar-təkrar xatırladan mahnı, deyəsən, körpəni sakitləşdirdi. Tota anasına sığınıb yuxuya getdi. Həyətdə ağ rəngli iki dana axşam yeməklərini səylə gövşəyirdi. Pirxan polis qılıncını dizinin üstünə qoyub Holdenin atının qabağında çöməlmişdi, yuxulu görkəmlə su nasosunun dəstəyini basırdı. Əmirənin anası aşağı eyvanda cəhrə arxasında oturmuşdu; taxta darvazanın cəftələri çəkilmişdi. Yaxınlıqdan ötən toy dəstəsinin çaldığı musiqi şəhərin zəif uğultusunu üstələyərək damda da eşidilirdi; göy üzündəki buludlar ayın üzünü örtürdü.
– Dua edirdim, – uzunsürən sükutdan sonra Əmirə dilləndi, – əvvəla, ona görə ki, öləsi olsan, sənin yerinə ölə bilim; ikincisi də ona görə ki, balamızın yerinə ölə bilim. Peyğəmbərə və Bibi Məryəmə dua edirdim. Necə bilirsən, onlardan hansısa duamı eşidəcək?
– Sənin ağzından, heç olmasa, bir söz eşitməyi kim istəməz ki?..
– Mən səndən açıq cavab istədim, sən isə şirin-şirin sözlər deyirsən. Mənim dualarımı eşidəcəklər?
– Buna mən nə cavab verə bilərəm ki? Tanrı çox mərhəmətlidir.
– Mən buna əmin deyiləm. Eşit: ya mən, ya da uşağımız ölsə, sənin taleyin necə olacaq? Yenə də ağ əndamlı mem-loqların yanına dönəcəksən, çünki qan öz sözünü ucadan deyir.
– Həmişə yox.
– Qadınlarda həmişə elədir; kişilər fərqli olur. Gələcəkdə, amma elə bu həyatında sən öz xalqının içinə qayıdacaqsan. Amma buna dözə biləcəyəm, çünki artıq ölmüş olacağam, öləndən sonra da səni bizim üçün yad olan, tanımadığım cənnətə aparacaqlar.
– Yəni cənnət olacağına əminsən?
– Yəqin ki! Sənin xətrinə kim dəyər ki? Amma biz – uşağımla mən – başqa yerdə olacağıq. Heç sənin yanına da gələ bilməyəcəyik, heç sən də gələ bilməyəcəksən… Qabaqlar, hələ uşağımız olmamışdan, mən heç bu barədə fikirləşmirdim, amma indi beynimdən çıxara bilmirəm. Bunu etiraf etmək çox çətindir.
– Nə olacaqsa, qoy olsun. Sabahkı günümüzdən xəbərimiz yoxdur; amma bu günümüzdən
