II Filiplə görüşdüyünü eşidən II Henri təlaşa düşdü. O, fransız kralından xahiş etdi ki, sülh danışıqları üçün nümayəndə göndərsin. Ovaxtkı Roma papası III Urbanın müvəkkili də danışıqlara qoşuldu. Bu vasitəçilik sayəsində ingilislərlə fransızlar arasında iki illik barışıq əldə olundu. Həmçinin İsudyön qalası II Filipdə qaldı.
Qüdsdə nə baş verir?
İngilis və fransız kralları arasında bütün bunlar baş verərkən Müqəddəs Torpaqdan – Qüds və ətrafından isə pis xəbərlər gəlirdi. Belə ki, Səlahəddin Əyyubi 1174-cü ildə Misirlə Suriyanı birləşdirərək Müqəddəs Torpaqdakı latın dövlətlərini üzük qaşı kimi əhatəyə almışdı. Xristianların bədbəxtliyi Bizans imperatoru I Manuilin (1118 – 1180) Anadolu Səlcuq Dövlətinə məğlubiyyətindən sonra başlamışdı. Bizans dövləti 1176-cı ildə baş verən həmin məğlubiyyətin ardından heç cür özünə gələ bilmirdi.
1187-ci il iyulun əvvəllərində Səlahəddin Əyyubi İordan15 çayını keçərək Tiberiyanı16 mühasirəyə aldı. Şəhər tutuldu, ancaq daxili qaladakılar müqavimət göstərməyə davam edirdi. Qüds kralı olan Gi de Luzinyan tarixi seçim qarşısında idi: ya Tiberiyanı taleyin ümidinə buraxaraq Səlahəddin çəkilib gedənə qədər daxili qalada gözləməli (çünki müsəlmanların qalaya soxulması tamamilə mümkünsüz sayılırdı), ya da Tiberiyanı xilas etmək üçün Səlahəddinin üzərinə hücum çəkməli idi. Bir xeyli tərəddüd eləyəndən sonra kral Gi hücum variantını seçdi.
Döyüş 1187-ci il iyulun 4-də Tiberiya ətrafındakı Hattin kəndi yaxınlığında baş tutdu. Tarixə «Hattin döyüşü» kimi düşən bu qızğın vuruşmadan sonra Gi de Luzinyan geri çəkildi. Xristianlar təpələrdə mövqe tutub müdafiəyə hazırlaşmağa başladılar. Ancaq Səlahəddin hücum etməyib təpələrin ətrafındakı otlara od vurmağı əmr etdi. İstidən, susuzluqdan əziyyət çəkən xristianlar özləri hücuma keçməyə cəhd göstərdilər. Lakin hücum dəf edildi. Kral Ginin ordusunun qalıqları da darmadağın edildi, xeyli əsir götürüldü. Yüzlərlə cəngavər və minlərlə piyada döyüşçünün öldürüldüyü bu savaş həm də kral Ginin müsəlmanların əlinə keçməsi ilə əlamətdardır.
İyul-avqust aylarında Səlahəddin Əyyubi tərəfindən Qüds krallığının bütün böyük qalaları və şəhərləri işğal olundu. Qüdsün müsəlmanlar tərəfindən tutulması xristian Avropasını şoka saldı. İş o yerə çatdı ki, bu xəbərdən bərk sarsılan Roma papası III Urban dərddən çərləyib öldü. Onun varisi VIII Qriqori 1187-ci il oktyabrın sonlarında katolikləri yeni səlib yürüşünə çağırdı…
İngilis və fransız kralları yenidən qarşı-qarşıya gəlir
Fransız və ingilis kralları arasında yeni sülh bağlanandan sonra II Filip Riçardla birlikdə Parisə qayıtdı. II Henri xəbər yollayaraq oğlundan geri dönməsini tələb etdi, eyham vurdu ki, narahatlığa əsas yoxdur, məhz onu özünün varisi elan edəcək!
Bundan sonra Riçard Parisi tərk etdi, ancaq yolda nə fikirləşdisə Şinon adlı bir qalaya girib Akvitanyada qalaları möhkəmləndirmək üçün oradakı pulların hamısını götürdü. Belə görünür, o, atasına heç cür inanmırdı…
II Henri oğlunun bu davranışından daha çox həyəcanlandı, ona görə də Riçarddan tələb etdi ki, başqa fikrə düşməsin və evə qayıtsın. Bu dəfə Riçard kralın səmimiyyətinə inandı, nəhayət, atasının yanına qayıdıb ona sədaqət andı içdi. Ancaq indi də II Henri şübhələrinin əsirinə çevrilmişdi. Kral oğlunun sadiqliliyinə inana bilmirdi. Odur ki Riçardı taxt-tacın rəsmi olaraq varisi elan etmədi.
1187-ci ilin payızında, Qüdsün süqutundan bir gün sonra Riçard indiki Fransa ərazisində yerləşən Tur şəhərində baş yepiskopun əlindən xaç aldı. Altmış il əvvəl həmin kilsədə xaçı gələcəkdə Qüdsün kralı olacaq ulu babası V Fulk qəbul etmişdi. Riçardın xaç alması nə demək idi? O demək idi ki, Şimali və Mərkəzi Avropada kilsənin yeni səlib yürüşü ilə bağlı çağırışına səs verən ilk knyaz məhz odur! Bu eyni zamanda Riçardın atasına sədaqətli olacağına dair içdiyi andın pozulması idi. Çünki həmin qərarı ilə bağlı II Henridən icazə almamışdı.
1187-ci ilin sonlarına doğru fransızlarla ingilislər arasındakı barışıq yenidən təhlükə altına düşdü. Belə ki, Milad bayramından dərhal sonra II Filip böyük ordu toplamağa başladı. O, ingilis kralını ya Riçardı Alisa ilə evləndirməyə, ya da Vekseni qaytarmağa məcbur etmək istəyirdi.
1188-ci ilin əvvəllərində tərəflər arasında savaş yenidən qaçılmaza çevrildi. II Henrinin qoşunu fransızları Normandiyanın sərhəddində gözləyirdi. Ancaq savaşdan öncə krallar növbəti dəfə danışıqlar barədə razılığa gəldilər. 1188-ci il yanvarın 21-də baş tutan həmin görüşdə baronlardan başqa, bir neçə baş yepiskop və yepiskop da iştirak edirdi. Onlar fransız və ingilis krallarını barışdırmağa, bütün diqqəti Qüdsün azad olunmasına yönəltməyə, bu məqsədlə də qüvvələrini birləşdirməyə razı salmaq istəyirdilər. Sülh səyləri nəticəsiz qalmadı: krallar öpüşüb barışdılar. Keşişlər, trubadurlar, rəssamlar isə öz növbəsində kütlələri yeni səlib yürüşünə ruhlandırmaq üçün hərəkətə keçdilər. Kilsəyə gəlincə, yürüşə gedənlərin günahları bağışlanılır, borclar qayıdana qədər dondurulur, torpaq və əmlakın toxunulmazlığına zəmanət verilirdi.
Əslində, nə II Filip, nə də II Henri yeni səlib səfərinə çıxmaq istəmirdilər. Ancaq bundan imtina da eləyə bilmirdilər. Hər halda, söhbət xristian aləminin şərəfindən gedirdi.
Sonrakı müzakirələrdə Riçardın da atası ilə birlikdə yürüşə qatılması qərara alındı.
Krallar səfərə hazırlaşana qədər Riçard üçün Akvitanyada görüləsi işlər tapıldı. Belə ki, bəzi dikbaş baronlar yenə qiyam qaldırmışdılar. Deyilənə görə, həmin iğtişaşları oğlunun yürüşə getməsini istəmədiyi üçün II Henri özü qızışdırmışdı. Qiyamın başında isə köhnə üsyançılar – Joffrua de Luzinyan, Anqulem vikontu və Joffrua de Rankon dayanmışdı.
Riçard qiyamçıları məğlubiyyətə uğratdı və onlarıı səlib yürüşünə qatılmağa məcbur elədi. Hətta həbsxanadakı dustaqları da buraxdırdı. Onlar da orduya qoşulacaqdı.
Riçardın ilk qurbanı Joffrua de Luzinyan oldu. Qiyamçıların qalaları tutuldu və divarları dağıdıldı. Qiyamın rəhbərləri Taybur qalasına sığındı. Doqquz il əvvəlki kimi qala hücumla fəht edildi. Beləliklə, qiyamın başçıları səlib yürüşünə getməyə razılaşmaqla canlarını qurtardılar.
Qiyam yatırılan kimi, Riçard bu dəfə Tuluza qrafı ilə müharibəyə başladı. Qısa müddətdə on yeddi qala, iki şəhər, ən əsası isə savaşa səbəb olan Kersi qraflığı ələ keçirildi. Bundan sonra isə Riçard öz qoşunu ilə Tuluzanın divarları qarşısında dayandı. Bildirdi ki, Tuluza, əslində,
