yaxşı yadda saxlamısanmı?
– Bəli. Ata, qoyun gəzməyə gedim!– deyə oğlan xahiş etdi.
– Mən sənə demişəm, – deyə atası balıq tikəsini çeynəyə-çeynəyə mızıldandı, – yeyib qurtaran kimi, səni yoxlayacağam. Və əgər hər şey yağ kimi olmasa, gəzməyi heç xəyalına da gətirmə!
Atası qapını yarıaçıq qoyub mətbəxə qayıtdı. Diqqətlə qulaq asmağa başladı. İndi otaqdan yalnız ilk açıq konsert üçün hazırlanmış əsərin səsi gəlirdi.
Nəhayət, İohann Bethoven yerindən qalxdı, şərabın qalanını içdi, ovcunun arxa tərəfi ilə ağzını silib oğluna tərəf yönəldi.
Anası, əlində tikmə, pəncərənin yanında oturub nigarançılıqla onları izləyirdi. Təzə virtuozun sənətinə bu cür baxışlar çox vaxt şapalaq və ağlaşma ilə qurtarırdı.
– Belə! İndi isə başla, – atası bunu deyib öz stulunu royala yaxın çəkdi.
Lüdviqin qarayanız sifəti qorxudan və həyəcandan qızardı. Əlləri klavişlərin üstündə ara vermədən qaçışdı, lakin o, bir dəfə də nota baxmadı. Lakin yenə də bir yerdə, ən çətin yerdə atası bir səhv tutdu.
– Dayan!– deyə o, qışqırdı. – Bax, buradan başla – barmağı ilə notları göstərdi. O özü yaxşı pianoçu deyildi, lakin dəqiqlik hissi onun canında uşaqlıqdan var idi.
Lüdviq çətin passajı yenidən çaldı. Ona elə gəldi ki, səhvsiz çaldı.
– Ortada niyə sürəti artırdın? – atası sərt halda soruşdu.
– Mən sürətləndirmədim.
– Sürətləndirmədin? Onda təzədən çal.
Çətin taktlarda çaşacağından qorxan oğlan doğrudan da tempi bir qədər aşdı. O yaman istəyirdi ki, tezliklə həyətə qaçsın.
– Lənətə gələsən, sən niyə tempi gözləmirsən? Sənin barmaqlarını qırmaq lazımdır!
Oğlan daha da qızardı, həyəcandan elə bil əl-qolu bağlanmışdı, musiqinin tonu artıq tamam yanlış səsləndi. Atası yerindən sıçradı:
– Deməli, yaxşı öyrənmək buna deyirsən! Yaxşı, mən sənə öyrədərəm vicdanla məşğul olmağı!
Oğlan zərbə gözləyərək, başını çiyinlərinin arasına qısdı. Lakin İohann Bethoven ayrı cür hərəkət etdi. O, açarı cingildədərək qapıya tərəf yönəldi.
– Onu bil ki, gecənin yarısınacan buradan çıxmayacaqsan. Bircə dənə də səhv olmayana qədər məşğul olacaqsan! Özü də hünərin var, hamısını doğrudan da öyrənməmiş mənə yalan de ki, hazırsan.
O, qapını çırpdı, açar qıfılın içində fırlandı və oğlan tək qaldı. Bir anlığa Lüdviq qorxudan donub qaldı. Sonra dodaqları qüssəylə səyridi. Ağlamaqdan bədəni titrədi. Gözlərindən yaş sel kimi axdı. O çalışırdı ki, göz yaşlarını saxlasın; axı, atası hər dəqiqə qayıdıb gələ bilərdi! O, ağlaya-ağlaya çalırdı. Var qüvvəsiylə və inadkarcasına çalırdı. Axı, onu buradan yalnız qüsursuz ifası xilas edə bilərdi.
Bu dəmdə atası evdən çıxıb getdi. O nə vaxt qayıdacağını heç kimə demədi. Lüdviqin oturduğu otağın açarını o, jiletinin cibinə qoydu.
İyul axşamlarından birində, qaranlıq qatılaşan vaxt o, Reynin kənarında durmuşdu, «Möcüzəli uşaq» həmişə uşaq olaraq qalmır. İstər royalda çalsın, istər top ilə əylənsin. Tezliklə Lüdviqin on iki yaşı tamam olacaq. Düzdür, onun boyu böyük deyil, lakin o, enlikürək və möhkəm bədənlidir.
Qədim qala səddinin bu ətəkləri firavan yerlərdir. Səhərlər burada kurfürst əsgərləri marş keçir, axşama yaxın isə şəhər sakinləri həvəslə buraya yığışır, çünki burada həmişə baxmalı şey tapılır. Səddin ot basmış ətəklərində, irili-xırdalı çoxlu gəmilərlə dolu əzəmətli çayın dalğaları yayılır. Suyun oynaq hamar səthinə baxmaqdan doyanlar baxışlarını başqa tərəfə yönəldə bilər. Bu zaman o, silueti möhtəşəm tikililərin damlarından yaranan ucsuz-bucaqsız şəhəri görəcək. Bu damların üzərində isə saysız-hesabsız kostyol qüllələri ucalır. Kostyollardan ən qədiminin beş qülləsi var idi, demək olar ki, doxsan beş metr yüksəkliyində olan ortadakı qüllə köyə baş çəkirdi.
Gənc Bethoven qəribə görkəmli bir adamın söhbətinə tam aludə olub, nə şəhərin gözəlliyini, nə də Reynin əzəmətini hiss edirdi. Həmin adamın simasını qeyri-adi edən onun geyimi deyildi – şəhərdə yaşayan kişilərin çoxu onunku kimi qara sürtuk geyir və başına üçkünc şlyapa qoyurdu. Onun görkəminə qeyri-adilik verən silueti idi. Uzaqdan baxanda adama elə gələrdi ki, bu, beli bükülmüş bir qocadır. Yaxınlaşdıqda isə görünürdü ki, onun heç qırx yaşı da yoxdur. Bədəninin yöndəmsizliyinə baxmayaraq, başı heyrətamiz dərəcədə qəşəng və nəcabətli idi. Uca, təmiz alnı, sifətinin təravətli rəngi, ağıllı bir tərzdə işıq saçan qara gözlər,– bunların hamısını da şabalıdı rəngli dalğavarı saçları haşiyəyə almışdı. Qara tellər Bonnda nadir, demək olar ki, müstəsna bir haldır: axı saray orqançalanı və saray teatrının kapelmeysteri pariksiz gəzməli deyil. Lakin Bonn sakinləri artıq adət ediblər ki, Kristian Hotlib Nefenin kefi necə istəsə, özünü elə aparır. O, həm də çox ağıllıdır, yoxsa o, Lüdviqi belə əsir edə bilərdimi? Axı bu oğlan öz ürəyini hər yetənə açan deyil.
O, təqribən üç il bundan əvvəl Bonna gəlib çıxmış knyaz orqançalanına elə bağlanıb ki, əgər İohann Bethoven özü oğlunu özündən uzaqlaşdırmasa, o ancaq atasına bu cür mehr sala bilərdi.
Artıq neçənci dəfə idi ki, oğlan, fikrə dalmış Nefedən soruşurdu:
– Yaxşı, bu gün siz bizə gələcəksinizmi, maestro?
– Məgər bu çox lazımdır? – orqançalan inamsız halda imtina edir.
– Biz çox şad olardıq! Anamın ad günüdür, bu gün Milad axşamından da yaxşı gündür. Mənə belə gəlir ki, bu, ilin yeganə günüdür ki, həmin gün o, xoşbəxt olur. Siz gəlməsəniz, çox təəssüf…
Oğlan cavab gözləyirdi, orqançalanın fikri isə tamam başqa yerdə idi. Lakin axırda o qət etdi ki, bu cür səmimi dəvəti rədd etmək insafsızlıq olardı.
– Gələrəm, gələrəm, cavan oğlan, – deyə o, fikirli halda cavab verdi və bir qədər canlanmış halda əlavə etdi: – Kaş bircə atan həddən artıq… olmayaydı. Mən belə şeyləri heç xoşlamıram… – O, sözünü axıracan demədi, ancaq sifətində dərhal qırışlar yaranmasından görünürdü ki, o, sərxoşluğa nifrət edir.
– Yox, yox, – deyə oğlan, tələsik bildirdi. – Anamın
