həzrətlərinin musiqiçisi olmaqdan yaxşıdır.
– Maestro, deyin görək, belə isə bəs siz nə üçün sənətlə məşğul olmadınız? – Oğlanın gözlərində bir hiylə parladı.
– Məsələn dərzilik sənəti ilə, eləmi? Əlbəttə qayçı, iynə və ütü ilə necə davranmağı atam mənə öyrədə bilərdi. Ancaq incəsənət – musiqi, teatr, poeziya məni cəlb etdi. Mən öz istəyimə qarşı getmədim.
O, köksünü ötürüb bir qədər susdu və yenidən danışmağa başladı:
– Deyirlər bataqlıq yerlərdə bir cür işıldayan böcəklər yaşayır ki, onlar adamları bataqlığa doğru çəkməyə qabildir. Mən bu əfsanələrə inanmıram. Ancaq bunu bilirəm ki, incəsənət – insanı təsvirəgəlməz yüksəkliyə ucaldan böyük bir atəşdir. Kim bir dəfə taleyini incəsənətlə bağlayıbsa daha heç vaxt onsuz yaşaya bilməz.
– Mən notları əlifbadan əvvəl öyrənmişəm,– deyə oğlan dalğın halda cavab verdi.
Onun qozbel müsahibi dedi:
– Bu mənə məlumdur. Mən hələ musiqiyə bu qədər aludə adama rast gəlməmişəm. Doğrudan, səninlə kim məşğul olub?
– Maestro, mənim müəllimim çox olub, heç biri də əsl müəllim olmayıb. Birincisi və ən bacarıqsızı atam olub. O nəyi ciddi bacarır axı? O royal çalanda fikirləşirsən ki, axı bu adam skripkaçıdır; amma elə ki, skripka kamanını əlinə alır, o saat heyfsilənirsən ki, gərək o özünü tamamilə fortepiano çalmağa həsr edəydi.
– Mənə elə gəlir ki, Lüdviq Bethovenin müəllimi Lüdviq Bethovenin özü olub.
– Bəli, siz Bonna gələnə qədər belə olub.
Nefe yalnız əlini yellədi.
– İnsan özü özünün müəllimi ola bilər. Xeyri də bu olur ki, o, müəlliminə pul verməli deyil.
– Siz də mənə pulsuz öyrədirsiniz!
– Bu tamam belə deyil. Məgər sən kilsədə orqan çalmırsanmı, bir də ki, əgər mən hər hansı bir knyaz oğlunu öyrətməli olsam, o, həm öz əvəzinə pul verməli olacaq, həm də sənin əvəzinə.
– Bu, ədalətsizlik olardı, maestro.
– O yalnız öz borcunu ödəmiş olardı. Bütün knyazlar öz təbəələrinə borcludurlar. Əslinə baxsan, kurfürst qəzanın demək olar ki, hər bir sakininə borcludur.
– O, sizdən də borc alıb? Mən heç bilmirdim!
Nefe güldü.
– Əlbəttə. Sənin atandan da borc alıb.
– Yox, maestro, bizim atamızdan bir quruş da borc almaq mümkün deyil. Onun cibi həmişə boşdur.
– Ona görə ki, əlahəzrət sizin atanızdan oğurlayır.
Heyrətlənmiş oğlan susdu. Görəsən, onun müəllimi xəstələnməyib ki?
– Siz tapmacalarla danışırsınız, maestro!
Nefe ayaq saxladı, onun sifətində qəribə bir təbəssüm oynayırdı.
– Əgər biz buradan bir neçə mil qərbdə yaşasaydıq, sən təkcə tapmacanı yox, həm də onun cavabını bilərdin.
Lüdviq sualedici nəzərlərini alçaq təpələrin arxasında günəşin yavaş-yavaş batdığı tərəfə yönəltdi. O, heç bir şey anlamayıb, çiyinlərini çəkdi.
– Fransada artıq, nə isə hərəkətə gəlib, daha bizdəki kimi yox. Tezliklə onlar üçün günəş doğacaq,orqançalan sözünə davam etdi.
– Qərbdənmi, maestro? – Oğlanın ağıllı gözlərində heyrət əks olundu.
Qozbel musiqiçi onun qoluna girdi və onlar Reyn boyunca uzanan cığırla getməyə başladılar.
– Mən sənə musiqidən başqa bir çox ayrı şeyləri də öyrətməliyəm ki, sən öz klavişlərindən bir az uzağı da görəsən.
– Mən nəyi görməliyəm ki?
– Hə, məsələn, knyazın musiqiçisi həmin cənabın ov itindən nə ilə fərqlənir?
– Musiqiçi itdən nəylə fərqlənir?
– Fərq bundan ibarətdir: it çox canfəşanlıq eləməsə də həmişə yaxşı yedizdirilmiş olur, axı ağalar ova tez-tez getmirlər. Knyaz musiqiçisi isə əksinə: nadir hal larda yaxşı yedizdirilmiş olur, əvəzində isə ara vermədən çalır. Axı knyaz hər gün musiqiyə qulaq asmaq istəyir. Biz də səhər liturgiyası vaxtı çalırıq ki, knyaz və yaxın adamları yatıb yuxuya qalmasın, nahar vaxtı çalırıq ki, onlar qidalarını yaxşı çeynəsinlər, axşam musiqi çalırıq ki, yatmazdan əvvəl onları əyləndirək.
– Hər bir adam zəhmət çəkməlidir!
– Bəs sən həmin lütfkar cənabı nə vaxtsa üzümlükdə işləyən görmüsənmi?
– O ki, varlı adamdır, işləmək onun nəyinə gərəkdir?
– O elə ona görə varlıdır ki, özgələrindən oğurlayır. Knyazlarla oğrular arasında böyük təfavüt yoxdur.
Lüdviq Nefenin sözlərindən sarsılmışdı, ancaq hiss edirdi ki, müəllimi düzgün mühakimə yürüdür. Lüdviqə bu da aydın idi ki, müəllimi knyazlarla quldurları bir tərəziyə qoyur. Doğrudan da, məgər knyazlar əkinçinin əlindən məhsulu, peşə sahiblərinin əlindən onların əməyinin bəhrəsini və sənətkarın əlindən alınası hər nə varsa hamısını almırmı?
– Biz kölələrik, – orqançalanın səsi kədər və qəzəblə eşidildi. – Sahibkarın kefi istəsə onun qarşısında lap sürünəcəyik!
– Mən sürünməyəcəm,– deyə oğlan onun sözünü kəsdi, alnında inadkarlıq bildirən qırışlar yarandı.
Nefe qüssəli halda qımışdı:
– Bizim ağalar yoxsulları xalta ilə tutub saxlayırlar. Sənətkarlar, gözəllik yaradanlar isə yurdsuz itlər kimi, həyətbəhəyət veyllənirlər. Xaltalarını yaxınlaşdırıb xahiş edirlər: lütf edib, məni qulluğa götürün!
Lüdviq bu dəfə son dərəcə təhqir olunub, ayaq saxladı. O, baxışlarını yol yoldaşının amansızlaşmış sifətinə zillədi.
– Mən istəmirəm ağanın nökəri olum! Mən qapı-qapı gəzib xaltamı uzatmayacam! Maestro, allah xatirinə, deyin, mən neyləyim?
Nefe o saat cavab vermədi.
