Romantizm və romantika. Vurğun Əyyub

Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Romantizm və romantika - Vurğun Əyyub страница 5

Автор:
Жанр:
Серия:
Издательство:
Romantizm və romantika - Vurğun Əyyub

Скачать книгу

daha da inkişaf etdirilir. Məhəmməd Hadi də A.Səhhə tin mövqeyində dayanaraq yazırdı: "İndi əsri cədiddir. Fikirlər, xəyallar da əski fikirlər, köhnə, qədim hisslər deyildir, tazə və ye ni fikirlərdir." (13) Eynilə Abdulla Şaiq də şairlərdən yazdıqları əsərlərlə "camaatımızın əhvali-ruhiyyəsində başqalıqlar törətmə yə müvəffəq" olmadıqları üçün şikayətlənirdi. (30, I, 123)

      A.Səhhətin ədəbi görüşlərində diqqət yetirilməli bir incə cəhət də vardır. O da şairimizin "şüərayi-sabiqəmizin əşar və əbyatına" hörmətlə yanaşmasıdır. Diqqət etdikdə məlum olur ki, o heç də bütövlükdə klassik ədəbi irsimizə arxa çevirmir, onu inkar etmək mövqeyində dayanmırdı. A.Səhhətin, eləcə də bütün romantiklə rimizin klassik irsə bağlılığı, klassik şairlərimizə olan məhəbbət ləri onlar haqqında yazılmış az qala hər bir əsərdə göstərildiyin dən burada onları təkrar etməyə lüzum yoxdur. Bu, 20-ci əsrin qarşıya qoyduqu vəzifələr ilə şair arasında uçurum yaradan, sə nətkarları bir-birinin kölgəsinə döndərən qanun-qaydalara, bas-maqəlib ifadələrə, şablon bənzətmələrə etirazdır. 1905-ci il inqila bının oyatdığı yeni hisslər, yeni dünyagörüşü müqabilində "əski ədəbiyyatın" poetikasına, insanı darıxdıran, bezdirən, nəm qoxu yan hiss və fikirlərinə qarşı üsyandır. Hələ 19-cu əsrdə Avropa və rus romantikləri də ədəbiyyatda köhnə məzmun, darıxdırıcı hiss lər, poetik ştamplar əleyhinə çıxırdılar. Ədəbiyyatşünas N.Tomaşevski yazırdı: "Teatrın təsirli, fail olması üçün, madam dö Stal deyirdi ki, ağlağan sentimental pyesləri səhnəyə yaxın qoyma maq və ona yeni, mövzusuna görə vətəndaş qayəli repertuar ver mək gərəkdir." (133, 3)

      1820-ci illərdə rus şairi Kyuxelbeker ironiya ilə poeziyada duy-ğusuzluqdan, eyni həyat lövhələrinin əsərlərdən əsərlərə keçmə sindən yazırdı. (125, 14)

      1859-cu ildə Fet də Tutçevin fikrinə şərik çıxaraq poetik dur-ğunluqdan şikayətlənirdi: "Ay, arzu, qız! Cır-cındır! Hə, doğru dan da, onlar təkcə tənbəllərin ora-bura dürtüşdürmədiyi cır-cın dıra çevrilirdilər." (135, 148)

      Yuxarıda gətirdiyimiz misallardan göründüyü kimi sənətdə köhnəliyə qarşı mübarizə bütün milli ədəbiyyatlarda olmuşdur. Bizim ədəbiyyatda M. F.Axundov tərəfindən epiqonçuluğa qarşı elan edilmiş "müharibə" 20-ci əsrin əvvəllərində tənqidi realistlər və romantiklər tərəfindən qalibiyyətlə başa çatdırıldı.

      A.Səhhətin ədəbi-nəzəri görüşlərinin bədii ifadəsi olan əsərlər içərisində öz yaxın dostu, sabiq qələm yoldaşı Ağaəli bəy Nasehə yazdığı mənzum məktub mühüm yer tutur. Həmin məktubda "köhnə" və "tazə şeirə" münasibət, şairin vətən və xalq qarşısın da borcu, vətəndaşlıq mövqeyi kimi məsələlər aydınlaşdırılmış dır. Ədəbiyyatşünaslığımızda indiyə qədər bu şeirə nisbətən az fikir verilmiş, şairin nəzəri görüşlərinin tədqiqi baxımından geniş təhlildən kənarda qalmışdır. Halbuki "Tazə şeir necə olmalıdır?" məqaləsində hələ qısa tezis şəklində deyilən fikirlər bu mənzum məktubda bir az da əhatəli və sistemli şərhini tapa bilmişdir. Məktub göstərir ki, Səhhətin nəzəri görüşləri bir yerdə donub qalmamış, illər keçdikcə inkişaf edərək mükəmməlləşmiş, büllur laşmışdır.

      "Naseh" mənzum məktubunun ümumiləşdirilmiş iki qəhrə manı var: "köhnə" şeirin nümayəndəsi Naseh və "tazə" şeirin ilk carçılarından sayılan Abbas Səhhət. Sənətə, onun idrakı və tərbi yəvi əhəmiyyətinə münasibətdə bir-birinə zidd mövqe tutan bu iki şairin mubahisəsi əslində köhnə şeirlə yeni şeir, epiqonçu şa irlə novator şair arasında gedən mübarizənin əksidir. Ədəbiyyat şünas K.Talıbzadə də bu fikirdədir ki: "Bu iki müxtəlif ədəbi cəb həyə məxsus şairin mübahisəsidir. Elə bil Şamaxı ədəbi məclisi dir, Nasehlə Səhhət – "köhnə şeirlə" "yeni şeir" in nümayəndəsi üz-üzə dayanıb mübahisə edirlər, hərə öz möqeyini elan edir, təs diqləyir, ancaq mübahisə çox qəti və prinsipialdır, Səhhət heç nə yə güzəşt etmədən, ustadına hörmət dairəsində "köhnə şeir" in məhdudluqlarını bir-bir sayır, "yeni şeir" in məqsəd və vəzifələ rini aydınlaşdırır." (74, 249–250)

      Конец ознакомительного фрагмента.

      Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

      Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

      Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

      Примечания

      1

      Qeyd: Ə.Mirəhmədovun, K.Talıbzadənin sonralar yazdıqları bir çox məqalə lərdə, davam edən tədqiqlərinin nəticəsi kimi meydana gəlmiş "Məhəmməd Hadi" (1985), "Abbas Səhhət" (1986) kitablarında həmin qüsurların bir çoxu aradan qaldırılmışdır.

/9j/4AAQSkZJRgABAQEASABIAAD/2wBDAAEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQEBAQICAQECAQEBAgICAgICAgICAQICAgICAgICAgL/2wBDAQEBAQEBAQEBAQECAQEBAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgICAgL/wgARCAKCAccDAREAAhEBAxEB/8QAHgAAAQQDAQEBAAAAAAAAAAAABAIDBQYBBwgACQr/xAAcAQACAwEBAQEAAAAAAAAAAAADBAABAgUGBwj/2gAMAwEAAhADEAAAAeMvzn7R6Ek0ma86KTVmGKm+fKh1GBijEcGajcV0NxT1lLWZmAHy3cnufjYQc7b4aM0os/yLNckQKWVCN5JMbykQVLMgP6fdXKq15kaCNsRk1HpdE1LtO8v1DTvoK11wU9/zVX9x4txSzwRxiq3VAio6MeseNRwMYxYfbMegtEqmkzJRXA6E4LUUU8aVIwdkHZKSoLpsVRkat4nkpDskiehUogCd58rHYZXK2ByRW1WbK5iBK66XqPRtup5CSwylJ0Z1V1pMLOGDKvKXa5I3MkV4Iv0zQ+jjChb6XKN5/bjnvQRbXP199T8Y+vJRWKXkBUjxmDIdh0crz7YHG6lY9Dmw+fWZ5xovopV/z76wZL1KP3SzXLpNa137E42ASaeVZ3KgrUfsnJzlLOy3syLa3PprzvMPYzr9cfN+fEukPCHI2Htqv9QDPMPLoV42B9W4lqW7y8ZUkkowIikvVxKzlY7vDlWOcpZWRX6te17xlwerPo3jm9gf5mZ2qBfMRy8V12NaKQpmNWkQ0SzgU2HiVDkEjuwjQuA/ICqI6cwuRnVssta99CxNpK2Tk3CuJsGNrf0rVp5K0gtcziQh9ugWf2xtLC+//G89twhfHDKjZULOemsrnxEopPDh6eNiCGea6YIfn9Wb8r6CK6rFa7/mJ5jjZGwIBl0oh0PowbbNF9x46v8AcQl+bRuMrs1fbxYFaOxhqs0gDLTBZNFO7ZqFQGF2Edacjslc7CnLQA7T59SehqzpSQUoXeY7oisPPlB7cfGxNJLWNDMSbQh5Fvvbp4PK6U8mkDqpW6rOjzcFH3Vg5+Jo8ETgkpDdRYGn0enZeR6ik+g4A3oeOelfsiaLgdiOgrPN+jRjx9fe38rAdrmECqR52EvypEI6pJPMy3mX5a1lxpPPLK9eqnyLpnfxUeAz7GQjyyrm1l2zSigJJWzRlxmwm9T6k1h6WprmrF4ovEYLD17176B7oTzHJ3l5flnVcoiWpdU9lWFG3UyDEN25YefJTmRnrHZW7oq3TqDvGf6fDhW8WLkvOAE49gJm8r4a5vto8nYo3p/KwPpOY8GphfAbkglCQisliw0Mm1KhJJ2sbRLcGgxVfQcfUHF6ygkhHgYbcgSjs6JAdYvHLzr7smTYw9yTDGSQ8A8irLN15xmQXm7+Bytu+cTNbjwLPEyIdZOytZ0yFeUZCVxHrbfqK4Z3VnovOEPciWBFVC+TI9+P1GA5kN7Tw+9AdX1VZ7fLqnsPOyGgJkkTVVeZqKWMfQEPs2/zdQnQqd44ri6tSBsQ3ZFQuM4Wu6A8tkhKy2M8RJfn5mVh0frHnufiHcyTASY7h2HCwwbNH5VxTu0lA7k81y5VusAAIBmaXWGIUR7Tw1/AJYOd6Gu7fpnsvK56HOc5bxq45FCY3A34VU8vT+dRivoRmfdRZ+PrP6V44gS7i12BeV3Nwqp5Gqj+kvLr2ctaEr2dS2r+kxEHFBcdoERJC2NddjdmQWNEJlerDiqH12J7nQU1yIa116KW/jyWBJNcIZJgB9sIobpUQZLGEtCFYOWC8zGJWcGneN6SH23r71vnCHecYPBC0MJsrlRoZXXl4sxo9U8wNXC3XBL9PjHefr73HzcjWE5LNUoFNVhdgUtkjonn4Sa5Srtm1a2qSk+iEL5J9S5a12DV10d346xWdwhrGaIa

Скачать книгу