deyə bildirdi. “Deyirlər burada yaxşı kələm olur. Bilirsən, bu il havalar yaxşı keçmədiyi üçün çox yerdə kələm olmayacaq. Mən də gəldim indidən əkinçilərlə razılaşım ki, yığım vaxtı kələmi təkcə mənə satsınlar.”
“Düz deyirsiz,” deyə Eçso təsdiqlədi. “Bu il havalar mənə də çox təsir etdi, üç həftədir demək olar ki, heç nə yığmamışam. Elə bil bütün çiçəklər yox olub, göbələkdən başqa heç nə yoxdu.” Ayağını yerə vuraraq üsyan etdi. “Bu axmaq hava ucbatından üç həftədir boş yerə hər gün ovalıqlarda gəzinirəm, bu qədər vaxtda yığdığım bitkilərin sayı keçən il iki gündə yığdığımdan çox deyil. Sizin bəxtiniz gətirib bu cür pis fəsildə belə gəlir əldə edirsiniz.”
“Pis?” Qoca başını yellədi “Pis hava olmur, yalnız bizə yararlı və yararsız hava olur.”
“Fərqi nədi, bu il hava çox yararsız oldu, ya da pis oldu.”
Bir az fikirləşib qocanın əslində nə demək istədiyini düşünərək “Yaxşı sizin üçün yararlı ola bilər, amma mənim və bir çoxlarının ziyanına oldu,” deyə öz yanaşmasını təsdiqlədi.
“Əgər başqaları deyəndə kələm qıtlığını nəzərdə tutursansa, bu, düzdü. Amma digər tərəfdən taxıl, əvvəlki illərə nəzərən daha bol olacaq, bunu da nəzərə almaq lazımdı. Bir də ki, sənin bu il nə isə itirdiyini düşünmürəm, siya kimi dəyərli bitkini tapmaq elə də asan deyil.”
Eçso sevinclə gülümsəyərək “Hə, düzdü,” dedi. “Dayan görüm, mənim siya çiçəyini tapdığımı haradan bilirsiniz?”
Qoca “Bunu bilməyə nə var, onu əlində tutmusan,” deyə qeydsizcə bildirdi.
Bir anlıq çiçəyi əlində saxladığını unudan Eçso, “Hə, doğrudan,” dedi çiçəyi səbətə qoyarkən. “Nə deyirsiz deyin, bu il hava əvvəlki illərdəki kimi olsaydı daha yaxşı olardı.”
Eçso kəndin darvazasına əlli addım qalmış “Budur, gəldik,” dedi. “Kəndin insanları çox qonaqpərvərdirlər. Gecələmək üçün ev sıxıntısı çəkən deyilsiniz. Hə, bir də deyim ki, Mali ailəsinin evində qalmağınız məsləhət deyil. Çox israr edəcəklər, amma qalmayın. Mən keçən il onlarda qalmışdım. Bilirsiniz, çox yaxşı ailədir, amma yeməyə duz atmırlar. Keçən ili xatırlayaraq ağzını büzdü “İnana bilirsiniz, yeməyə bir qram da duz atmırlar. Bu həyatımın ən dəhşətli iki həftəsi olmuşdu.”
“Mən heç kimi narahat etmək istəmirəm,” deyə qoca bildirdi. “Burada mehmanxana yoxdur?”
“Xeyr, yoxdu. Olsa da, mehmanxanada qalsanız, bütün kənd narahat olacaq.” Girişə çatmışdılar, açıq qapıdan kəndin içində qaçışan uşaqlar görünürdü. “Onlar bunu çox vacib hesab edirlər. Yaxşı, gedək, sizi kəndlə tanış edim.”
Eçsonun dediyi kimi kənd əhalisi yad qocanı gördükdə onu evlərində qonaq qalsın deyə bir-biriləri ilə yarışırdılar. Yaxşı ki, qoca ağıllı davranaraq “Hər gün bir evdə qalacam,” deyib az uşaqlı gənc bir ailə ilə qalmağa razılıq verdi.
Topladığı bitkiləri səhərki uzun səfərə hazırlamaq üçün Eçso axşama kimi fasiləsiz işlədi. Bitkilərini səliqə ilə hazırlayıb səfər çantasına yığdı. Keçən il topladıqlarını aparmaq üçün at arabası lazım gəlirdisə, bu il, təkcə səfər çantası buna bəs etdirdi.
Günəşin, dağların arxasında qızılı rəngi ilə qürubu insana doyulması mümkün olmayan həzz verirdi. Çox zaman açıq səmaya sahib olan bu yerlərdə günəşin gözəlliyi, ay və onun səmaya səpələnmiş ulduzları qarşısında solduqca, biri-birindən gözəl nəğmələri ilə ötən quşları, böcək və qurbağa səsləri əvəz etməyə hazırlaşırdı.
Dor kəndində hər kəs evinə toplaşmışdı. Geridə qalan bir neçə kəndli də, tələsərək evinə girib içəridən gələn taqqıltılarla qapını bərk-bərk bağlayırdı. Bu artıq qapı və pəncərələri arxadan bərk bağlayıb gecənin zülmündən gizlənmək vaxtının gəldiyini göstərirdi. Eçso digərlərinin əksinə xəbərdarlıq zəngi çalınana qədər evin həyətində oturub hər keçən an çoxalan ulduzları seyr etməyə üstünlük verirdi.
Hava getdikcə soyuyur, soyuduqca Eçso üşüdüyünü hiss edirdi. Budur, ilk zəng çalındı və kənd darvazalarının gurultuyla örtülmə səsi eşidildi. Eçso zəngin üç dəfə çalındığını bilirdi, bu səbəbdən o, son anadək çöldə qalmağa üstünlük verirdi. İkinci zəng də çalındı. Bu dəfə küçələrdə hərəkət edən heç kəs qalmadı. Son bir-iki ailə də uzaqdan gələn taqqıltı səsləriylə qapılarını kilidlədilər. Və üçüncü zəng, ev sahibi qapının önündə gözlərini səmaya dikəldərək, sanki, məst olmuş Eçsoya səsləndi. Üçüncü zəngdən sonra bayırda qalmaq haqda qadağa olmasaydı Eçso, bəlkə də, yuxusu gələnədək burada qalardı. Kənd, taxta hasar, möhkəm darvaza və qazzalar tərəfindən qorunmağına baxmayaraq son xəbərdarlıq zəngindən sonra bayırda qalmaq qəti qadağan idi. Çünki çox nadir olsa da, bəzən vidralar taxta hasarı dırmaşaraq içəri girə bilirdilər.
Eçso ümidsizcə ayağa qalxıb stolu götürərək asta addımlarla evə girdi. Ancaq o, hələ qapını örtməmişdi ki, zəng dördüncü dəfə aramsız olaraq çalınmağa başladı. Zəngin bu cür çalınmağı kəndin xaricində kiminsə olduğunu bildirirdi. Eçso bu cür halla bir neçə dəfə qarşılaşmışdı. Uzaq yoldan gələn, ya da yorğunluqdan çöldə yatıb qalan kim idisə, yəqin, elə indi qorxu və həyəcanla qaçaraq kəndə gəlirdi.
Eçso həmin axmağın hal-hazırda aldığı sifəti xəyalında canlandırıb gülümsədi. Ev sahibinin yenidən, bu dəfə daha inadla onu səslədiyini eşidib içəri girmək istədi, ancaq tərs gedən bir şey var idi. Əgər zəngin səsi dayanmırsa, deməli, çöldə qalan kimdirsə ya bütün yamacı bürüyən səsi eşitmir, ya da həyatından bezib içəri girmək istəmirdi.
Eçso kimi vəziyyətin fərqində olanlar evlərindən çıxaraq bir-birilərinə baxıb, nə baş verdiyini soruşur, bəziləri isə bu işi ehtiyatla açdıqları pəncərədən görürdülər. Nəzarətçi artıq xəbərdarlıq zəngini yox, qazzaları çağırış zəngini çalmağa başlamışdı. Bu insanları daha da qorxutdu və hətta bir çoxları yenidən evlərinə girib qapını arxadan bərk-bərk bağladılar. Eçso ev sahibi ilə birlikdə, heç nə görməsələr də səsin gəldiyi yerə baxırdı.
“Yaxşı, içəri gəl, qapını bağlayıram,” dedi ev sahibi evə girərək.
Eçso bilmədiyi səbəbdən içəri girməkdə tərəddüd edirdi.
“Siz bağlayın, mən indi gəlirəm,” dedi və gözlənilmədən darvazaya tərəf qaçmağa başladı.
“Nə? bir dəqiqə, hara gedirsən? Dəli olmusan?! Bura gəl, Eçso… Eçso…” deyə ev sahibi Eçsonun arxasınca çağırdı, amma cavab ala bilmədi.
Eçso
