tadqiqotchi deduksiya usulidan foydalanib, ilmiy-uslubiy ishlanmalar haqida xulosalar chiqara olishga erishsinlar.
Ma’lumki, har bir tadqiqotchi oldida insoniyat yaratgan jamiki boyliklarni o‘rganish. O‘zlashtirish va rivoj lantirish vazifasi turadi. Inson kamoloti va jamiyat taraqqiyotini shularsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Mazkur vazifani amalga oshirish uchun ta’lim tizimini muntazam ravishda takomillashtirib borish, yosh avlodni ilm-fan
asoslari bilan chuqur qurollantirish lozim. Zero, ilm olish va uni takomillashtirish yo‘lidagi izlanish hamda zahmatlar insonning e’tiqodi va dunyoqarashini shakllantirib, uni ma’naviy-axloqiy kamolot sari yetaklaydi. Bu borada olib borilayotgan pedagogik tadqiqotlar amaliy ahamiyatining roli beqiyos.
Shu sababli pedagogik tadqiqotlarning ilmiy-nazariy asoslari bilan, ularning amaliy ahamiyati ham e’tiborga olinadi. Amaliy ahamiyatini ilmiy asoslanganligini baholashda, bu boradagi ilmiy-nazariy ishlanmalarni nechog‘lik amaliyotga foydasi tegishini tajriba-sinov ish- lari natijalaridan ko‘rish mumkin.
Olingan natijalar tahliliga asoslanib, ta’lim oluvchilar va beruvchilardagi bu bilimlar, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» bilan belgilangan milliy yo‘naltirish tamoyillarini to‘liq amalga oshirish imkoni yetarliligi aniqlanadi. Bunda, asosan tajriba-sinov ishini amalga oshirish xususiyatlaridan kelib chiqib, ta’lim oluvchini tegishli axborotlar bilan ta’minlashda zamonaviy axborot texnolo- giyalaridan foydalanish shakllari, usullari, vositalari va mazmuni ishlab chiqiladi.
Pedagogik tadqiqotlar xususiy o‘qitish metodikasiga tegishli bo‘lganda, asosan, natijalarni miqdoriy taqqoslash mezonlari va ularning geometrik interpretatsiyasidan foydalanish maqsadga muvofiq. Bunda, asosan, yaratilgan ta’lim texnologiyasi bo‘yicha sifat ko‘rsatkichlari bilan nazorat guruhidagi sifat ko‘rsatkichlari taqqoslanadi va ularga miqdoriy tavsiyanomalar berilib, shular asosida uslubiy tavsiyalar va ko‘rsatmalar ishlab chiqiladi.
Ilmiy-tadqiqot ishining keyingi bosqichida belgilangan pedagogik samaradorlik mezoni asosida tajriba-sinov ishi natijalarini baholashda ishlab chiqilgan ta’lim texnologiyasini amaliyotga qo‘llashdagi tajriba-sinov ishi natijalari bo‘yicha muammo qilib qo‘yilgan maqsadga erishganlik tashxis qilinadi. Bu jarayon ham o‘ziga xos ijodiy jarayon bo‘lib, yangi pedagogik va axborot texnologiyalari va ularning samaradorligi kelajakda shug‘ullanilayotgan yo‘nalish taraqqiyotiga mazkur ishlanmalar ta’siri salmog‘ini baholay bilishdan iboratdir. Keyin tadqiqot natijasining mos sohasini takomillashtirish va rivojlantirish shu tariqa bashorat qilinadi.
Shakllangan tashxis va bashorat orqali ilmiy-tadqiqot ishiga xulosa chiqarilib. umumlashtirilib, erishilgan maqsad aniqlanadi va undan tadqiqotning nazariy hamda amaliy ahamiyati hisobga olinib, yaratilgan ishlanmalarni amaliyotga qo‘llashga yo‘riqnoma va ko‘rsatmalar tayyorlanadi.
Ilmiy-tadqiqot ishining qayd etilgan amaliy ahamiyatining bahosi rasmiylashtiriladi va lozim topilganda ulardan ommaviy foydalanish uchun risolalar tayyorlanadi.
Ilmiy-tadqiqot ishining qayd etilgan ketma-ketligini joriy qilish- da, o‘z navbatida, tadqiqotchidan dastlabki ma’lumotlarni yig‘ish. qayta ishlashdan tortib, ta’lim modullari yoki modellarni tuzish uchun ilmiy-tadqiqot ishini yuqori saviyada olib borishni talab etadi. Tabiiyki, bu bilan ishlab chiqilgan ta’lim texnologiyalarining hayotiyligi oshadi va pedagogik samaradorlikni ta’minlash kafolatlanadi.
Mavzularni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar:
1. Pedagogika fani nima haqida bahs yuritadi?
2. Pedagogika fanining boshqa fanlar bilan aloqasini aytib bering.
3. Pedagogika fanining bo ‘limlari deganda nimani tushunasiz?
4. Pedagogika fanining dolzarb muammolarini aytib bering.
5. Pedagogika fanining vazifalari nimadan iborat?
6. Pedagogikaning metodologik asosini nima tashkil etadi?
7. Intellektual avlod tarbiyasi deganda nimani tushunasiz?
8. Pedagogika fanining rivojiga hissa qo ‘shgan Sharq va О‘rta Osiyo olimlaridan kimlarni bilasiz?
9. Komil inson tarbiyasi deganda nimani tushunasiz?
10. Pedagogikaningshug‘ullanuvchi sohasi maqsadi va vazifala- rini ifodalovchi shaklni tushuntiring.
11. Ilmiy-tadqiqot ishi haqida tushuncha bering.
12. Ta ‘lim texnologiyasi deganda nimani tushunasiz?
13. Pedagogik tadqiqot olib borishda nimalarga e ‘tibor qaratish kerak?
14. Pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari deganda nimani tushunasiz?
15. Kuzatish metodini tushuntirib bering.
16. Pedagogik eksperiment va uning turlarini izohlab bering.
17. Anketa metodi deganda nimani tushunasiz?
18. Ilmiy-tadqiqot jarayonining uzluksizligi deganda nimani tushunasiz?
19. Test sinovlari metodining vazifasi nimadan iborat?
20. Pedagogik ilmiy xodimlar tayyorlash jarayonining uzluksizligi nima?
Test savollari
1. Inson tarbiyasi va rivojlanishi haqidagi fan bu…
A) Psixologiya B) Pedagogika
D) Tarixiydagogigika E) Filosofiya
2. Pedagogik fanining ilmiy-tadqiqot usullari…
A) Kuzatish usuli, suhbat usuli
B) Hikoya usuli, suhbat usuli, ma’ruza
D) Induktiv usuli, deduktiv usuli
E) Illustrativ uslubi, demonstrativ uslub
3. «Pedagogika» atamasining ma’nosi nimani anglatadi?
A) Bolani o‘qitaman
B) Bolani yetaklayman
D) Bolani tarbiyalayman
E) Bolani tarbiyalayman va o‘qitaman
4. Pedagogika fanlari tizimi qaysi variant javobida to‘g‘ri ko‘sratilgan?
A) Umumiy pedagogika, ijtimoiy pedagogika, kasb ta’lim
B) Maktabgacha ta’lim pedagogikasi metodikasi, pedagogika tarixi, ta’limni boshqarish va boshqalar
D) Umumiy pedagogika, maktabgacha ta’lim pedagogikasi, korreksion (maxsus) pedagogika, surdopedagogika, tiflopedagogika, oligofrenopedagogikasi va logopediya
E) Pedagogik mahorat, ijtimoiy pedagogika, pedagogika tarixi
5. Pedagogika fani konsepsiyasining asosiy mazmun-mohiyati nimadan iborat?
A) Pedagogika faninig rivojlanish istiqbollarini belgilashdan
B) Pedagogika fanining yangi yo‘nalishlarini
