итүләрен, аның бәйсезлеге өчен үз-үзләрен аямыйча көрәшүләрен ассызыклаган.
Мин бу язмамда шушы мөхтәрәм шәхеснең татарларга булган рәхмәт сүзләрен тулаем сөйләп чыгарга җыенмыйм. Тик шунысын әйтәсем килә: халкыбыз турында, бу очракта Польшада яшәгән милләттәшләребезгә карата, мондый югары бәяне ишеткәнебез юк иде әле. Татарлар бу нотыкта чын мәгънәсендәге әкияти батырлар, дусларга тугры һәм ил дошманнарына карата ачы нәфрәтле халык буларак тасвирланган.
Поляклар татарларны яраталар. Бервакыт Варшава урамында бер поляк ханым белән сөйләшергә туры килде. Татар икәнемне белгәч, ул мине кочаклап алды һәм, 1939 елның сентябрендә Польшага немецлар бәреп кергәч, Варшаваның татар полкы солдатлары башкаланың соңгы сакчылары булуы, аларның барысының да батырларча һәлак булулары хакында елый-елый сөйләде.
Шушы уңайдан үзебез белән булган бер вакыйганы искә төшереп китәм. 1987 елның октяберендә мин, Миркасыйм Госманов һәм хәләл җефетем Люция, поездга утырып, Варшавадан Люблин шәһәренә киттек. Янәшәбездәге моңарчы безгә ничектер усалрак караган полякларның, татарлар икәнебезне белгәч, йөзләре ачылып китте. «Башта без сезне грузиннар дип белдек!» – диеп, яныбызга ук күчеп утырдылар. Һәм юл буе татарларны мактап бардылар. Люблинга килеп җиткәч: «Не дадим татарам сгинуть на польской земле», – диеп, безне университетка кадәр озаттылар. Икенче көнне, безнең конференциягә килеп, безгә бүләкләр тапшырдылар.
Университет галимнәре безгә үз телләренә кергән йөзләгән татар сүзе булуын махсус рәвештә сүзлекләр күрсәтеп расладылар. Шунысы кызык: ул сүзләр рус сүзлекләрендә дә бар, ләкин аларның килеп чыгышы хакында тиешле аңлатма юк.
Мәгълүм ки, Белоруссия татарлары да шул ук токымнан. Алар шулай ук, Грюнвальд сугышындагы батырлар эшен дәвам итеп, заманында Речь Посполитая дәүләтен саклап калганнар. Белоруссия Президенты Александр Лукашенко татарларның тарихи ролен югары бәяли. «Алар – сугыш батырлары гына түгел, хезмәт үрнәген дә тудыра белүчеләр, яз-җәй көннәрендә яшелчә үстереп, иң беренчеләрдән булып базарга китерүчеләр», – ди ул. Беренче очрашуда ук Лукашенко сүзен, әлбәттә, шаярып, кырыенда басып торган Урал Латыйповка ишараләп: «Әгәр дә мине тәнкыйтьләргә уйлыйсыз икән, башта әнә үз милләттәшегезне тәнкыйтьләгез, мин аның киңәшләренә таянып эшлим», – диде. Чыннан да, ул вакыт Урал Латыйпов аның киңәшчесе иде. Лукашенко татарларның Бөек Ватан сугышы елларында партизан хәрәкәтендәге батырлыкларын да югары бәяләде.
Әйе, кадерле милләттәшләрем, безне хөрмәт итүчеләр, халкыбызның тарихи роленә объектив бәя бирүчеләр дә бар.
Ләкин милләтебезгә дан җырлау юлы белән генә бару килешер микән?! Шулкадәр шөһрәтле булгач, ничек соң әле ул коллыкка төште диясе килә. Аңа дан җырлап, татлы йокыга талдыру халкыбызга зыян гына китерәчәк. Шунлыктан безгә җиңелүебезнең, коллыкта калуыбызның сәбәпләрен эзләү беренче урында булырга тиеш.
Моңа Иван Грозный гаепле, ул безнең дәүләтебезне җир белән тигезләде, гасырлар
