мәкергә кермәде, хәер, холкы да андый түгел иде. Үзен югарыда тотты. Әлбәттә, аны яклаучылар күп иде, моны мөнбәрдән турыдан-туры әйтүчеләр булды. Берчакны Зыя Мансур (без бер тирәдә яшәдек һәм еш очраштык):
– Туйдым моннан, – диде. – «Ялгышлар» ыңны танып язып чык, дип мәҗбүр итәләр, – диде.
Шушы хәлләрдән соң Гамир абый Насрый белән күпләрнең, шул исәптән минем дә, аралар ерагая барды. Моңа, әлбәттә, аның бүтән белән «дуслыгын ныгытуы» да өстәмә сәбәп иде. Теге зәхмәт-чир кагыла гына күрмәсен инде ул… Гамир абыйның, илле җиденче елда Мәскәүгә Декадага баргач, кунакханәдән дә чыга алмавын, ягъни бер чарада да катнашмавын гаепләделәр.
Шулай, иҗат «шешә» дигән нәмәрсәкәй белән кул тотышмый, хәмер әйбәт әсәрләр язган кешене дә, гомумән, әйбәт кешене дә бөгә, сындыра, үзен йоттырып йота. Югыйсә «Күңел дәфтәре», «Кушнарат», «Яшел эшләпә» кебек пьесаларын күп язып, татар театры сәхнәсен озак еллар тотарга сәләтле иде Гамир абый Насрый. Аңа шундый өмет баглана иде.
Моңа чаклы язучыларны күргәнем, кайберләре белән азмы-күпме сүз алышканым бар иде. Ләкин бу очрашу кыска арада юлдашым булган кешенең үзен «язучы» дип таныштыруы белән истә калды. Гомумән, язучылыгын атап минем белән танышучы соңыннан булмады кебек, гадәттә, таныштыручы кеше генә кемнең кемлеген әйтә. Хәер, мине әдипләр белән таныштыруда монысы да булмады бугай.
Мәшһүр университетның беренче курсында укыйм. 1949 елның азагы идеме, әллә 1950 елның башымы – анысын күңел сакламаган. Карл Маркс урамында, финанс институты гомумторагы каршындагы йортның эчкәредә югалган «канат» ында фатирда торам. Университетка Кече Галактионов урамыннан йөрим. Беркөнне иртән ашыгып шуннан төшкәндә, озын буйлы, киң җилкәле, йөзе-кыяфәте борынгырак адәмгә охшаган, сүзләрен кызуланып әйтүчән бер кеше эндәште:
– Ашыгасыңмы, энекәш. Күрче, никадәр халык университетка таба юл тота. Мин үзем дә аның янәшәсеннән узам.
Мөгаен, минем өс-башым да (ул чакта студентларның киеме-киенүе шәптән түгел иде), култык астында кыстырган дәфтәрләрем дә студент икәнлегемне искәрткәннәрдер.
Без тайгак баскычлардан акрынрак төштек.
– Син минем кем икәнлегемне белмисеңме, мине күргәнең юкмы? – диде әлеге абый.
– Юк.
– Писатель мин, писатель, Халик Садри.
Белүен беләм мин аны, әмма күргәнем юк иде. Кырык алтынчы елның гыйнварында, кышкы каникулда, районыбызның (Саба) Төбәк авылына Шәүкәт дусларга (Сафиуллин) кунакка баргач, Халик абый Садриның «Безнең таң» исемле китабы кулга төшкән иде. Кызгылт тышлы, латин әлифбасында басылган иде бу китап. Без аны шул көннәрдә үк укыдык. Үсмер күңелен биләрлек иде әлеге әсәр. Болай тәэсир итүенә «Безнең таң»ның район үзәгендәге һәм урта мәктәп китапханәләрендә юклыгы да сәбәпчедер, бәлки. Китапларны (әле Ләбиб Гыйльминең «Чын мәхәббәт» повесте да бар иде) кемнән алып торуыбызны хәтерләмим, һәрхәлдә, кем биреп торуын сер итәргә кирәклеген искәрттеләр.
Писатель
