тиешле була, ә Мирсәет Солтангалиев Казанда һәм Петроградта.
– Иң элек Казан белән элемтәгә керү кирәк булачак, – ди Мирсәет, бу өлкәдә шактый ук хәбәрдар кеше буларак. Чөнки ул байтактан инде үзен большевиклар белән бер сафта итеп хис итә иде. – Казанга барырга һәм Мөселман социалистлары комитетын оештыручы, аның җитәкчесе Мулланур Вахитов белән очрашырга, киңәшергә…
– Ә нәмәгә миңа Казан? Корал бар, кешеләр булачак… – дип, киреләнергә җыенган Кодрачевны ярты юлда бүлдерде Мирсәет.
– Һәркем үзаеры йөрсәк, эшебез барып чыкмаячак, Гәрәй дус, – дип, Кодрачевның иңсәсенә дусларча кулын салды ул. – Безгә берләшергә кирәк хәзер! Казан белән, иптәш Вахитов белән элемтәгә керергә.
Гәрәй Кодрачев җитдиләнә төште, бермәл чигәсен кашып торды. Әмма мин-минлеген басарга өлгермәгән иде әле.
– Соң, алайса, хәбәр ит үзенә. Килсен минем янга, сөйләсен, ышандырсын мине. Карарбыз…
Өстәлгә китереп сукты Мирсәет һәм аягүрә торып басты.
– Шаярып сөйләшүдән туктадык, Гәрәй агай! Мулланур Вахитов эшсез йөрүче сукбай түгел сиңа. Ул – чын большевик, мөселман революционерларыннан иң күренеклесе. Беләсең килсә, аны Ленинның үзе белән элемтәдә тора диләр!..
Төшендем дигәнен аңлатыпмы, Кодрачев баш какты. Сүз артыннан кесәгә керә торган гадәте булмаса да, берни дәшмәде, килешүен белдереп, Мирсәеткә текәлде.
– Казан, матур кала, – дип, тынычлана төшеп сөйләп китте Мирсәет тә. – Мин бит Казанда укыган кеше, әйткәнем бар идеме?..
Бу юлы да ым белән генә җавап кайтарды Кодрачев. Ишеткәнем бар, сөйлә, сүзеңне дәвам ит дигәне иде бу аның.
– Аннары шуны хәтереңнән чыгарма, Гәрәй агай, Казан – революцион шәһәр. Ә без – мөселман революционерлары өчен исә Казан иң югары мәркәз булырга тиешле.
– Соң, алай булгач, мин хәзер үк юлга чыгам. Казанга! Вахитов иптәш янына! – дип, урыныннан сикереп торды Кодрачев. Холкы шундый, ике уйлап тормый иде ул.
– Кичкә каршы юлга чыкмыйлар… Бергә утырып чәй дә эчмәдек бит әле, ашыкма, Гәрәй агай, – диде Мирсәет, кунагын тынычландырып. – Бүген минем янда кунарсың. Иртәгесен – җомга көн – хәерле юлга чыгарсың.
Питерның умарта оясы сыман кайнап торган көннәре иде бу. Төн кунарга дип кайтырга чыккач та, төркем-төркем булып оешкан ир-атны урап уза алмадылар. Мирсәет белән Гәрәй Кодрачев битараф кала алалармы соң?!
Невский проспектына килеп керүгә тукталырга мәҗбүр булды алар. Муенына ак шарф ураган күзлекле бер адәм, кызып-кызып, социал-демократларның тетмәсен тетеп ята иде…
Уйламаган-көтмәгәндә, Мирсәет шул төркем эченә атылып барып керде һәм, тегенең югалып калуыннан файдаланып, большевикларның бүгенге вакыйгаларга һәм Көнбатыш фронттагы сугышка мөнәсәбәтен кайнарлык белән аңлатырга кереште.
– Тот большевикны, – дип кычкырып җибәрмәсенме шунда арадан берәү.
Ул да түгел, төркем, боҗра сыман кысыла барып, уртада бер ялгызы торып калган Мирсәетне кысрыклап
