да иде булса кирәк, янәшәдә үскән карт бер чаганга сөялеп байтак уйланып торды Мирсәет. Ничә көн дәвамына шаулап-гөрләп торган бина бушап калды. Урамдагы кешеләр дә күз алдында сирәгәя бара. Әле кайчан гына ул дулкынланып торган диңгез эчендә иде сыман. Инде менә диңгез дулкыннары ярга чыгарып аткан ялгыз балык хәлендә калды түгелме?.. Мирсәет Бакуда калган гаиләсен – кызын, зәңгәр күзле Раузасын хәтерләп куйды. Ара якын булса иде дә, йөгереп кенә кайтып килергә иде үзләре янына. Туган яклары, Урал итәгенә елышып утырган Кырмыскалыга да ерак. Әти ничек, туган-тумача ничек икән анда?..
Әнисенең вафатына да бер ел булып килә икән инде. Кайтырга, баш очында басып торырга иде аның да… Кыр чәчәкләре җыеп кабере өстенә куярга һәм, нишлисең, үксеп-үксеп бер еларга иде. Күңелең тынычланганчы, җаның бушанганчы…
Их, канатлы кош бул идең дә очып кына кайтып кил идең үзләре янына. Юк шул, кеше дигән затка бирелмәгән андый бәхет. Хатыны һәм кызы ерак Бакуда, үзе Мәскәүдә менә. Иртәгесен Питерга юл тотарга туры киләчәк. Анда кем, нинди мәшәкатьләр көтә аны? Белсә дә бер Алла үзе генә беләдер, һични ачык түгел, җиде юл чатында торган чагы шул әле. Гаяз Исхакый да әнә үзенең йөрәккә үткәзеп сөйләгән нотыклары белән күңелне иләс-миләс итеп китте. Болай да төн йокыларын качырган икеләнү, уй-фикерләре тәмам бутала язды. Съездга бит ул, киресенчә, шул икеләнүләренә анык җавап табу, мәсләгендә ныгу уе белән килгән иде. Баксаң, киресенчә килеп чыкты түгелме?.. Социализм идеяләрен туган халкыңа хезмәткә юнәлтеп булмый микәнни соң?..
– Нәрсә, иптәш, урам чатындагы кәкре каенга терәтеп калдырдылармы әллә үзеңне?..
Сискәнеп китте Мирсәет – янәшәсенә ниндидер ир-ат килеп басканын абайламый калган. Үзенә дәшүчегә борылса, ни күрсен әлеге дә баягы съезд ачылган көнне аның касыгын кашып алган ефрейтор икән ләбаса. Шундук таныды ул аны. Тегенең Мирсәетне хәтерләмәвенә гаҗәпләнер урын юк, канәгатьсезлек белдерүе дә арка аша гына иде бит. Өстәвенә ничә көн узган. Көннәре дә нинди бит әле аның!..
Үз уйларына чумган Солтангалиев ни дип җавап кайтарырга белми торган арада, ефрейтор, үз итеп, аның беләгенә кагылды:
– Милләтчеме, әллә социалистмы үзең?
Сорау маңгайга төбәлгән револьвердай килеп чыкты, һич ким түгел.
– Милләтем язмышын кайгыртып яшәргә иде исәп, – диде Мирсәет, ихлас җавап бирергә керешеп. – Социализмга да битараф түгелмен.
– Нәрсә, бүреләрнең тамагы тук, сарыклар да бөтен булсын дип яшәүчемени?..
Бу ефрейтор аңардан сорау алырга җыена түгелме соң?.. Кәефе кырыла язып куйды Мирсәетнең. Шулай да бүген, тәвәккәллеге вә турылыгы беләнме, әлеге ефрейтор беркадәр җәлеп иткән иде аның игътибарын, йөз чөерергә ашыкмады.
– Мин бүреләр һәм сарыклар белән эш итәргә күнекмәгән, ефрейтор иптәш.
Теге шундук ачыклык кертергә ашыкты:
– Ефрейтор Сәетгалиев булам, – диде һәм танышырга теләп кулын сузды.
