Имераторлиги энди чўкканди
Давлатимиз янги қурилаётган Турк Жумҳуриятларини вақт ўтказмай таниган-ди. Ғарб дунсида баъзи газеталар: “Дев уйғонмоқда” сарлаҳали изоҳламалар бераёт-ган эди. Ғарблиларнинг назарида: “Дев” бутун турклик дунёси эди. Совет империа-лизмидан қутулган турк жамоатлари Ғарблиларнинг тахминича, бир-бирлари билан бирлашажаклар ва ХХI юзйилга туркликнинг тамғасини уражаклар, яъни ХХI юзйиллик турк юзйиллиги бўлажак эди.
Баъзи Ғарбли ёзувчилар шундай фикрда эдилар. Олдинда Туркия бўлган ҳолда турк дунёси катта бир бўлиниш доирасига тушишларини билмасдилар. Ёқамизга ёпишган билимсизликдан, муносабатлар йўқлигидан, масъулиятсизликдан хабар-лари йўқ эди. Ҳар ҳолда ХХI юзйил турк юзйили бўлмади.
“Туркистон, Туркистон”нинг янги нашри муносабати билан, биз ўз кўзимиз билан кўрган даҳшатли лоқайдлигимиз, билимсизлигимиз, илдиздан узуқлигимизни кўрсатувчи мисоллар келтиришни истайман.
Бир бошлиғимиз
Совет императорлиги янги чўккан кезлар эди. Янги Турк Жумҳуриятлари вужудга келганди. Асли турк бўлган Озарбайжон, Туркманистон, Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон каби янги Турк Жумҳуриятлари қурилганди. Ўша 1990 йили менга Миллий Таълим Вазирлигимиздан бир хоним бошлиғимиз телефон қилди. Ҳеч кўнглимга ўтиришмаган ортиқча сўзлар билан дедики:
–Ёвуз Булант Бей! Сизнинг ташқи турклар хусусида ёзган китобларингиз бор экан. Мен раҳбарлик қилаётган бош мудирлик бу мавзуда рапортлар тайёрламоқда. Энди биз вазирлик сифатида Туркияга янги Турк Жумҳуриятларидан илм талаба-лари келтирмоқчимиз. Бу жиҳатдан жиддий ишга киришдик. Ажабо сизнинг китоб-ларингизни қаердан топсак бўларкин? Яна бу мавзуда асар соҳиби бўлган бошқа ёзувчиларимизни ҳам биласиз ми? Тағин уларнинг ҳам бизга исмларини , агар бор бўлса телефон рақамларини бера оласизми?
–Хоним афанди,– дедим,– менга бир одам жўнатсангиз сизга китобларимни бериб юбораман. Бундан бошқа ташқи турклар ҳақида шу, шу, шу… кимсаларнинг ҳам китоблари бор. Телефон рақамларини ҳам ёздира биламан! У кишилар билан суҳбат-лашсангиз, асарларини сотиб олсангиз, ҳатто, Миллий Таълим Вазирлиимизга те-гишли кутуб хоналар учун бирор нусхадан харид қилдирсангиз фойдадан холи бўл-мас эди. Фақат мен шу мунросабат билан сизга муҳим бир гапни айтгим келади.
Мени лутфан диққат билан тингланг: Сиз, ташқи турклар тўғрисида маълумотлар тўплаш ва рапортлар тайёрлашга киришганингиз ғоят яхши иш бўлипти. Фақат бу ишда кечикдингиз! Кўўўўп кеч қолдингиз! Бу ерда кеч қолиш даври камида юз йилларга боради. Бу кечикиш ўрнини қандай қоплайсиз, билмадим!
Бош мудир хонимафандимиз шошилиб жавоб берди:
–Хавотир олманг, қоплаймиз!Қоплаймиз! Бу кечикишнинг тўловини тўлаймиз!
Сўнгра менга ёш бир одамни жўнатди. Ўзига ҳам “Туркистон, Туркистон”ни ҳамда “Ускупдан Косовага” номли китобларимни жўнатдим.
Бу суҳбатдан бир ярим йил ўтди. У вақтнинг Миллий Таълим Вазири
