kadar ulaşamadığı Ukéréoué Gölü’ne kadar uzanan bir keşfe çıktı; fakat 2 derece 30 dakika enleminden sadece gölün ağzını görebildi.
25 Ağustosta Kazeh’e döndü ve bir sonraki sene Mart ayında ulaşabilecekleri Zanzibar’a doğru, Burton’la beraber yola koyuldular. Bu iki gözü pek kâşif, daha sonra İngiltere’ye döndü ve Paris Coğrafya Cemiyeti tarafından yılın ödülüne layık görüldüler.
Doktor Ferguson, bu iki kâşifin ne 2 derece güney enleminden ne de 29. doğu boylamından ileri gitmediklerine dikkat etti.
Böylece sorun, Burton ve Speke’in keşiflerinin Dr. Barth’ınkiyle nasıl birleştirileceğinden ibaret olmuştu; çünkü böyle bir girişim, bölgenin 12 dereceden daha fazla mesafelik bir kısmını aşmak anlamına geliyordu.
BÖLÜM V
Kennedy’nin Rüyası – Çoğul konuşmalar ve zamirler – Dick’in imaları – Afrika haritasında bir gezinti – Pusulanın iki kutbu arasında ne vardır? – Keşifler artık yürüyerek yapılıyor – Speke ve Grant – Krapf, de Decken ve de Heuglin
Dr. Ferguson, hazırlıklarını büyük bir istekle hızlandırdı. Balonun yapımıyla bizzat kendisi ilgileniyordu ve kimsenin ses çıkartmadığı bazı değişikler yapıyordu. Uzun bir zamandır Arapça öğrenmeye ve Mandingo kabilesinin deyimlerini anlamaya çalışıyordu ve çok dil bilmesi sayesinde, gayet hızlı ilerleme gösteriyordu.
Aynı zamanda, avcı arkadaşı, şüphesiz ki doktorun kimselere tek kelime bile etmeden yola koyulması ihtimalinden ürkerek, kendisini gözünün önünden ayırmıyordu. Bu konuda, en ikna edici tartışmalarla doktoru oyalamaya çalışsa da başarılı olmak şöyle dursun Ferguson’ın azıcık etkilenmiş gibi bile durmadığı içler acısı yalvarmalarla nefesini tüketiyordu.
Zavallı İskoç, gerçekten acınası bir hâldeydi. Artık gök kubbeye, kapkara korkular olmaksızın bakamıyordu. Uyurken başını döndüren sallantılar hissediyor ve her gece, tarifsiz yüksekliklerden aşağı düştüğü kâbuslarla uğraşıyordu.
Şunu da eklemek gerekir ki bu korkunç kâbuslarla uğraşırken bir ya da iki kez yataktan düşmüştü. İlk yaptığı iş, başındaki kocaman şişliği Ferguson’a göstermek oldu. “Üstelik…” dedi. saf saf. “Bu daha sadece 3 fitlik yükseklikten düşünce olan bir şiş, bir inç bile fazlası değil! Gerisini sen düşün!”
“Düşmeyeceğiz.” Cevap hep aynıydı.
“Fakat yine de düşmekte olduğumuzu farz edersek?”
“Düşmeyeceğiz!”
Bu son noktaydı ve Kennedy’nin söylecek sözü kalmıyordu. Onu asıl delirtense doktorun gözünde kendi kişiliğinden bir şeyler kaybediyormuş gibi hissetmesiydi. Doktor onu “çantada keklik” uçuş arkadaşı olarak görüyor ve ufacık bir şüphe bile duymuyordu. Üstelik Samuel, birinci çoğul şahıs zamirini sinir bozucu bir sıklıkla kullanıyordu.
“Biz ilerliyoruz.”, “Biz şu gün hazır olmalıyız.”, “Biz şu gün yola çıkmalıyız.” vesaire vesaire…
Bir de aitlik sıfatları vardı ki:
“bizim” balonumuz, “bizim” vagonumuz, “bizim” keşfimiz…
Ve devamı:
“bizim” hazırlıklarımız, “bizim” bulduklarımız, “bizim” yükselişimiz…
Dick’in tüyleri diken diken oluyordu; her ne kadar gitmemekte kararlıysa da arkadaşının canını sıkmak istemiyordu. Yine de belirtelim; kendisinin de bilmediği bir sebeple Edinburgh’a gidip birçok kalın giysi ve en sevdiği av takımıyla silahları almıştı.
Bir gün, artık durumu kabullendikten sonra inanılmaz bir şans eseri -binde bir başarı şansı olsa da- doktorun tüm isteklerine boyun eğmiş gibi davrandı. Fakat yolculuğu geciktirmek için her türlü bahaneye başvurdu. Yolculuğun yararları ve fırsatlarını sorgulayarak söze girdi. Nil Nehri’nin kaynağına ulaşmak ne işe yarardı? Gerçekten insanlığın yararına mıydı? Afrikalı kabileler eninde sonunda uygarlaştırıldıklarında yine de mutlu olacaklar mıydı? Uygarlığın Avrupa’dan ziyade orada olmadığından emin miydik? Belki! Ve bir süre daha beklenemez miydi? Afrika bir gün boydan boya geçilecekti; fakat daha az tehlikeli bir yöntemle. Bir ay içinde ya da altı ay sonra yıl sona ermeden bir kâşif bunu başaracaktı kuşkusuz.
Tüm bu cümleler, planlananın ya da arzulananın tam aksi bir etki yapmıştı ve doktor sabırsızlıkla kıvranmaya başlamıştı. “Ne yapmak niyetindesin zavallı Dick? Ya da bir şey yapmaya niyetin var mı sahte dostum? Bu zafer başkalarının mı olmalı? Kendi geçmişime mi karşı çıkmalıyım; ciddi olmayan engellere boyun mu eğmeliyim? İngiliz hükûmeti ve Londra Coğrafya Cemiyetinin bana yaptıklarına korkakça bir tereddütle mi karşılık vermeliyim?”
“Fakat…” diye söze girdi Kennedy; çok sık kullandığı bu bağlaçla.
“Fakat…” diye karşılık verdi doktor. “Benim keşif gezimin şu anda yürütülmekte olanlarla rekabet edebilecek durumda olduğunun farkında değil misin? Şu anda yeni gezginlerin Afrika’nın kalbine doğru yol almakta olduğunu bilmiyor musun?”
“Hâlâ…”
“Beni dinle Dick ve gözlerini şu haritadan ayırma.”
Dick boyun eğdi ve gözlerini haritaya çevirdi.
“Şimdi, Nil boyunca yukarı çık.”
“Evet çıktım.” diye uysal bir şekilde cevapladı İskoçyalı.
“Gondokoro’da dur.”
“Tamam, oradayım.”
Ve Kennedy kendi kendine böyle bir seyahatin ne kadar da kolay olduğunu düşündü -tabii ki harita üzerinde!
“Şimdi de şu pergelin uçlarından birini al ve en gözü kara kâşiflerin bile yeni yeni geçebildikleri şu yerin ilerisine bastır.”
“Tamam, yaptım.”
“Şimdi kıyıda 6 derece güney enlemi boyunca Zanzibar Adası’nı bulmaya çalış.”
“Buldum.”
“Şimdi de aynı paraleli takip ederek Kazeh’e ulaş.”
“Evet, vardım.”
“Ukéréoué Gölü’nün ağzına doğru 33. derece boylamında devam et, işte burası Teğmen Speke’in durmak zorunda kaldığı yer.”
“Tam oradayım. Biraz daha çıkarsam göle düşerim!”
“Çok güzel! Şimdi kıyıda yaşayan kabilelerden aldığımız bilgilere dayanarak neyi farz edebiliriz anladın mı?”
“En ufak bir fikrim bile yok!”
“Niçin? Alt sınırı 2 derece 30 dakika sınırında bulunan bu göl, aynı şekilde
