эди.
Абдулҳамид Чўлпон зулмга қарши, сталинизмга қарши, манқуртликка қарши озодлик учун, Шеърият ҳуқуқи учун курашаётганларнингсардорларидан биридир.Халқ шундай шоирини кўп замонлардан буён кутган эди. У келди ва кураш майдонига чиқди. Ҳақ ва Ҳақиқат йўлида қурбон бўлди. Бу ёруғ дунёда у ёлғиз эмас эди, унинг тенгдошлари, маслакдошлари, ўликдошлари жуда кўп эди, бу эски шайтанатда. Улар юзлаб шоирлар милён-милён халқларнинг фарёдига айланган зулмга қарши– Инсон Ҳақлари учун, Шеърият Ҳуқуқи учун ўртага чиққан Муқадас Шеърият лашкари эди.
Абдулҳамид Чўлпон ёлғиз эмас эди. У улуғ жаҳон шоирларининг меҳр қароғида эди.
Абдулҳамид Чўлпон ХХ аср жаҳон шеърияти саройига мана шундай кириб келди ва бу салтанатда муносиб ўринга нойил бўлди.
Абдулҳамид Чўлпон– ўзбек фарзанди, Турк Дунёсининг сўнмас юлдузи, улуғ жаҳоншумул шоирдир.
ОВОЗНИНГ УЗУН УМРИ 23
(Сўнгсўз ўрнида)
Қоронғу водийда шамоллар увлар, Булбул қафасинда сайрайди ёлғиз. Кўмилган кундузнинг мазори ухлар, Бу ҳаёт лақабли ўлимдир, ҳофиз.
Дадахон Ҳасан ижодий фаолиятининг илдизлари Туркистон пири Аҳмад Яссавий йўлига, унинг қутлуғ шеъриятига бориб уланади. Жаҳон маданияти, музика санъати тарихида жуда кўп улуғ ўзанлар, бахшилар, шоирлар ўтган. Турк Дунёсининг Воқиф, Юнус Эмро, Ошиқ Умар, Машраб, янги даврда Худойберди бахши, Тўқтағул, Бердақ, Жуманбулбул, Жамбул, Ислом Шоир (инқилобгача ижодлари), Абдулҳамид Чўлпон каби халқнинг фарёдига айланган, такрорланмас халқ-овоз санъаткорлари бор. Лекин бутун умр – муттасил бир халқнинг аччиқ тақдирини, қувончу аламларини Дадахон Ҳасанчалик куйлаган ҳофиз йўқдир дунёда, менимча.
Ҳофиз-муғанний кимдир, деган саволга ҳазрат Навоий “Маҳбуб ул-қулуб” асарида бундай дейдилар: “Улки, кўргузгай мулойим таронау нағам, агар эшитгувчининг ҳаёти нақди анга фидо бўлса, не ғам”. Яна Ҳазрат мана шундай давом эттирадилар: “Кўнгил қуввати – хушнавоздин, руҳ қути – хушовоздин. Хушхон муғаннийдир дард аҳлининг ўти тездир, агар малоҳати бўлса, ҳол аҳлиға рустахездир. Ҳар муғаннийки, дардмандонароқ нағма чекар, анинг нағмаси захлиқ юракка ковгарроқ тегар. Оташин юзлук муғаннийки, ҳалқидин мулойим суруд чиқорғай, ҳол аҳлининг куйған бағридин дуд чиқорғай. Мулойим мутрибки, табъ ва фаҳм анга ёр бўлғай, хусусанки, ҳам айтғай, ҳам чалғай, кўнгил мулкиға не қўзғалонларки, солғай”.
Дадахон Ҳасаннинг ижодий фаолияти ўзбек мусиқаси тарихи билан муайян боғлиқ ҳолда шаклланди ва улғайди. Бу кунга келиб ўзига хос Дадахон Ҳасан мактаби намоён бўлмишдир. Буни англамак учун қадимий ва ҳозирги замон мусиқасига оид рисолаларни кўздан кечирмак фойдалидир.
Абдурауф Фитратнинг “Ўзбек классик мусиқаси ва унинг тарихи” асари, шубҳасиз, биз ўзбек-турклари учун, Шарқ мусиқаси тарихи учун ҳам нодир бир тадқиқотдир. Китоб икки фаслдан иборат бўл�
“Овознинг узун умри” номли мақола қўлёзмаси Дадахон Ҳасаннинг ўзида сақланади. Сарлавҳа остидаги “Сўнгсўз ўрнида” ёзувидан маълум бўладики, бу мақола ҳофиз-шоирнинг шеърлар тўплами учун ёзилган. Афсуски, бу тўплам чоп этилмай қолган. Мақола Рауф Парфининг ўз дастхатида сақланади, унинг остида “Рауф ПАРФИ ЎЗТУРК. 16. 12. 2002” ёзуви бор.
