style="font-size:15px;"> • Moğol boylarını birleştirmek amacında olduğundan en ufak bir ayrışmaya müsaade etmemiş, yeri geldiğinde hanımının kaçırılmasına dahi göz yummuş, büyük oğlu Cuci’nin Merkitlerden olma olasılığını bir ömür içinde taşısa da aile bütünlüğünü bozmamıştır.
· Aile bağlarından kaynaklanan herhangi bir zaafın içine düşmemiş, gerektiğinde en yakınını dahi cezalandırmayı bilmiştir.
· Çalınan atlarını bulmasına yardımcı olan Borçu’dan başlayarak, Cengiz Han olma yolculuğunda kendisine en ufak bir yardımı olanı asla unutmamış, vefanın bir fazilet olduğunu göstermiştir.
· Gücün yanında saf tutan, taraf değiştiren, efendisine ihanet eden, sırra sahip çıkmayı bilmeyen kim varsa en ağır şekilde cezalandırmış, etrafında bir dalkavuk ve hain topluluğunun oluşmasını engellemiştir.
· Dürüstlük ve sadakati her zaman ödüllendirmiştir.
· Hâkimiyeti altındaki insanlara adil davranmaktan vazgeçmemiş, bunu sağlamak için Cengiz Yasası’nı oluşturmuştur. Yönetiminde keyfiyet değil, disiplin ve kurallar ön plana çıkar.
· Din adamlarına, bilim insanlarına, esnaf ve zanaatkârlara saygı duymuş, onların toplum içindeki gücünden yararlanma yolunu seçmiştir.
· Mutlak hâkimiyet kurmak için hain, güçsüz ve korkaklara asla merhamet göstermemiş, kendisine rakip olabilecek kim varsa ortadan kaldırmış, acımasız bir tutum takınmıştır.
· Kendisine biat edenlere dokunmamış, savaşı seçenleri de bütün varlıklarıyla birlikte acımasız bir şekilde yakıp yıkmıştır. Yakıp yıktığı şehirlerden birkaç kişinin sağ olarak kaçmasına müsaade ederek yaşananları diğer topluluklara aktarılmasını sağlamıştır. Bu davranış, onun savaşmadan uzlaşarak hâkimiyet kurmayı amaçladığını gösterir.
· Savaşlarda propaganda, psikolojik taktik vb. yararlanmış, askeri gücünü en verimli şekilde kullanmıştır.
· Kazanılan ganimetleri adil ve cömertçe paylaştırmış, iyi ve örnek bir lider olarak seferlerde askerinin yanında yer almış ve onları motive etmiştir.
· Yanlışında ısrar etmemiş, kendi topluluğunda eksik olanları başka topluluklardan alıp kendi bünyelerine entegre etmeyi başarmıştır.
· İleri görüşlüdür. Daha hayattayken oğulları taht kavgasına düşüp ayrılık çıkarmasınlar diye kendinden sonraki vârisi belirleyerek topraklarını evlatları arasında paylaştırmıştır.
· Moğol Kurdu romanından hareketle tespit edilen bütün bu özellikler, Cengiz Han’ın liderlik vasıflarını taşıyan karizmatik bir lider olduğunun göstergesidir.
Kaynakça
Abdullah Temizkan ve Erhan Aktaş. Türk Devlet Geleneğinde İktidarın Meşrulaştırılmasında Rüyanın Kullanımı. Karadeniz Araştırmaları, S. 33, Bahar 2012, s. 13-22.
Bilen Yılmaz. “Moğolların İnanç Sistemindeki Dişil Özellikler ve Kadına Dair Bazı Tespitler.” Türk Dünyası Araştırmaları, C. 127, S. 250, Ocak-Şubat 2021, s. 67-82.
Ekrem Kalan. “Moğollarda Yazılı Geleneğin Kökenleri ve Cengiz Taşı.” Türkbilig, S. 35, 2018. s. 1-16.
Engin Kırlı. “Cengiz Han’ın Hayatı ve Askeri Seferleri.” ESOGÜTD, C. 2, S. 1, 2019, s. 84-111.
H. Ahmet Özdemir. “Klandan İmparatorluğa Cengiz Han’ın Soyu, Yetiştiği Ortam Çocukluğu Kişiliği ve Yasası.” Marife, Bahar 2011, ss. 31-50.
Homeric. Moğol Kurdu. çev. Ali Cevat Akkoyunlu. İstanbul: Doğan Kitap, 1999.
Mustafa Kalkan. “Bozkır Kültüründe At ve Prjevalskiy Atının Bu Kültüre Kazandırdığı Dinamizm”, Erdem, 1997, C.9, S. 27, ss. 1129-1242
Mehmet Kaan Çalen. “İkinci Meşrutiyet Döneminde İki Farklı Cengiz Han Tasavvuru,” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 13, S. 4, 2016, ss. 227-254.
Murat Tural. “Moğol Toplum Hayatında Ölümünden Sonra Cengiz Han,”
Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13/2, 2018, ss. 197-210.
Nadir Devlet. Asya Fatihi Cengiz Han, İstanbul: Başlık Yayınları, 2010.
Zahide Ay. “Orta Asya’da Cengizli Hanedanların Devletleşme Sürecinde Eski İnanç Unsurlarının Rolü,” USAD, 10, Bahar 2019, s. 266-286.
M. ONUR HASDEDEOĞLU 137 : BOZKIRIN GAZABI CENGİZ HAN
1. Romanın Adı:
Cengiz Han (Mehmet Kemal Erdoğan)
1.1. Romanın Kimliği
Mehmet Kemal Erdoğan tarafından kaleme alınan ve ilk kez 2016 yılında Kariyer Yayıncılık tarafından yayımlanan Cengiz Han romanı 2018 yılında ikinci baskısını yapmıştır.138 Bu çalışmada romanın ikinci baskısından faydalanılmıştır. Başkahraman Temuçin (Cengiz Han) ağzından anlatılan eser, Cengiz Han’ın gerçek hayat hikâyesini yansıtan biyografik ve tarihî roman niteliklerini taşır.
1.2. İsimden İçeriğe
Başlığından da anlaşılacağı üzere roman, dünya tarihinin en ünlü komutanlarından ve liderlerinden biri olan Cengiz Han’ın hayatını konu alır. Cengiz Han’ın dokuz yaşında babasını kaybettiği dönemden başlayarak ölümüne kadar süren hayatını kahramanın ağzından anlatan 254 sayfalık roman, “Bozkırın Ruhu”, “Börte, Benim Güzel Çiçeğim”, “Gökteki Son Yıldızlar”, “Toğrıl’ın Obasına Yolculuk”, “Kerulen’deki Obamız”, “Merkitlerle Göğüs Göğüse”, “Bodur Ağaç”, “Camuka’dan Ayrılma Zamanı”, “Kurduğum Düzen”, “Camuka ile İlk Savaş”, “Kölelik Günlerim”, “Tankut Rahibi”, “Arap Köle Tüccarı”, “Moğol Topraklarında”, “Önümdeki İlk Engeldi Camuka”, “Targutay’ın Sonu”, “Tatarlarla Savaş”, “Camuka ile İlgili Haber”, “Tankut Krallığının Sonu”, “Güneşin Doğduğu Topraklar”, “Kızıl Taht”, “Jin İmparatorluğu Kuşatması”, “Harzem Şah ile Savaş”, “Bozkır ve Gazap”, “Savaşlar Asla Bitmez” ve “Son Sözler” başlıklı yirmi altı alt başlığa ayrılmıştır. Tanrısal bakışı açısıyla Cengiz Han’ın ölümünden hemen sonraki sürecin anlatıldığı bir buçuk sayfalık “Son Sözler”e kadar olan yirmi beş bölümde anlatıcı, başkahraman Cengiz Han’dır.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Doç. Dr., Kastamonu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
Mehmet Kemal Erdoğan.
