id="n1">1
Określenie to odnosi się do artykułu wstępnego, który ukazał się w „Czerwonym Sztandarze” (ważnym narzędziu propagandy podczas rewolucji kulturalnej) z sierpnia 1967 roku. Artykuł ten nawoływał do „usunięcia garstki [kontrrewolucjonistów] z armii”. Zachęcił on czerwonogwardzistów do ataków na arsenały wojskowe i rabunku broni oraz stał się zarzewiem lokalnych wojen miedzy różnymi frakcjami Czerwonej Gwardii [jeśli nie wskazano inaczej, przypisy są pióra autora amerykańskiego przekładu powieści, Kena Liu].
2
Pochodzącego z buddyzmu terminu „potwory i demony” używano podczas rewolucji kulturalnej na określenie wszystkich jej wrogów.
3
To tylko niektórzy z najsławniejszych ludzi sztuki i nauki, którzy popełnili samobójstwo podczas rewolucji kulturalnej. Lao She był pisarzem, Wu Han i Jian Bozan historykami, Fu Lei tłumaczem i krytykiem literackim, Zhao Jiuzhang meteorologiem i geofizykiem, Yi Qun pisarzem, Wen Jie poetą, Hai Mo scenarzystą i powieściopisarzem.
4
Do rewolucji kulturalnej często zmieniał się na chińskich uczelniach (a w szczególności na Uniwersytecie Tsinghua) układ stopni studiów. Bywały szczeble pięcioletnie, czteroletnie i trzyletnie. Autor przekładu angielskiego wyjaśnia w przypisie, że starał się unikać używania terminów przyjętych w amerykańskim systemie szkolnictwa wyższego. Z tego względu również w przekładzie polskim nie ma określeń „licencjat”, „uzupełniające studia magisterskie” itd. [przyp. tłum.].
5
W chińskim systemie edukacji po sześciu latach nauki w szkole podstawowej idzie się do trzyletniego gimnazjum, a potem do także trzyletniego liceum. Podczas rewolucji kulturalnej ten dwunastoletni okres skrócono, w zależności od prowincji lub miasta, do dziewięciu lub dziesięciu lat. W tym przypadku czerwonogwardzistki mają czternaście lat.
6
W tej fazie rewolucji kulturalnej większość średnich i wyższych sądów ludowych oraz organów prokuratury znajdowała się pod kontrolą komisji wojskowych. Ostateczny głos należał do przedstawicieli wojska [przyp. autora].
7
Szkoły kadr siódmego maja były podczas rewolucji kulturalnej obozami pracy, w których poddawano „reedukacji” kadry partyjne i inteligencję.
8
Drugi Korpus Artylerii sprawuje kontrolę nad chińskimi pociskami nuklearnymi.
9
Qian Zhongshu (1910–1998) był jednym z najsławniejszych chińskich literaturoznawców XX wieku. Dowcipny, ale trzymający się na uboczu erudyta konsekwentnie unikał mediów. Można powiedzieć, że był chińskim Thomasem Pynchonem.
10
Więcej o Ding Yi, zob. Liu Cixin, The Ball Lightning.
11
Zob. opowiadanie Isaaca Asimova The Billiard Ball.
12
Odnosi się to do członkostwa Wanga w Chińskiej Akademii Nauk.
13
Hairen znaczy „Człowiek Morza”. To kalambur, gdyż nazwisko Wang Miao można odczytywać jako „morze”.
14
Epoka Walczących Królestw trwała od 475 do 221 roku p.n.e., natomiast król Wen z dynastii Zhou rządził dużo wcześniej, w latach 1099–1050 p.n.e. Uważa się go za założyciela dynastii Zhou, która zastąpiła skorumpowaną dynastię Shang (zob. następny przypis).
15
Król Zhou z dynastii Shang panował w latach 1075–1046 p.n.e. Był ostatnim władcą z tej dynastii i jednym z największych tyranów w historii Chin.
16
Chao Ge było stolicą Chin z czasów dynastii Shang, w której król Zhou utrzymywał dwór.
