loop agter Sagie aan, maar weet nog nie of hy sal ry nie. Dis lank laas dat hulle dit gedoen het. Hy het lus daarvoor, maar bly wonder of dit ’n goeie plan is.
Sagie begin lag. Hy staan later krom en wys met die vinger na Freek. “Ek sien jou al,” kry hy gesê.
“Wassit nou met jou?” Freek hou niks van die laggery nie.
“Ek sien jou klaar so, met ’n spierwitte pendoring deur daai lat!” Sagie gaan sit tot hy bedaar.
“Wil jy nou botterbome toe of nie? Vandag ry ek jou bo van die boom af. En ek wens jy los met die verkeerde hand en land in ’n aalwyn.” Dit lyk byna of Freek nou kans sien vir die ding.
Hulle stap verder. Sagie loop haastig in ’n klofie op.
“En wat van ons taai lywe as ons klaar is?” Freek voel hy kan nog vir Sagie oorreed om van plan te verander.
“Dan gaan was ons ons in die dam. Net so ’n paar keer oor en terug en ons is skoon.”
“En wat van Sondag?”
“Dan is dit nie swem nie, man; dan is dit mos bad.” Sagie skud sy kop. “Kom ons gaan ry nou.”
“Ek het nie lus nie. Dis net weer moeilikheid loop soek – jy weet hoe min jy hoef te soek om dit te kry.”
Sagie vervies hom. “Jy is seker nou te groot vir botter-boom ry, noulat jy met Jakkelien deurmekaar is. En jy is ’n kuiken teen my. Tot wanner nog het ons saam gery, en nou is dit nie meer goed genoeg nie.”
Die twee is al tussen die koppe, buite sig van die pad en die huis. Hulle kan die klok van die voorbok êrens ver voor hulle hoor.
“Hulle gat eendag almal myne wees,” sê Sagie.
“Wie is hulle, dié wat jy nou van praat?”
“Die bokke, man. Hoor net daai klok. Eendag gaan ek vir my ’n stoetram koop. Met watse geld weet ek nog nie, maar ek gaan vir hom koop. ’n Goeie ram weet net waar om te loop lat die jakkalse nie die trop bykom nie. Is in sy bloed, sê Pa, om te weet.” Hy steek sy hande in sy sakke. “Ek sê, hulle gat myne wees eendag. Almal van hulle.”
“Ek het jou gehoor.” Freek haal ’n sigaret uit en steek dit aan. Hy trek die rook diep in en blaas dit oor Sagie uit.
“Vanlat jy die Jakkelien het.”
“Wat?”
“Lat jy rook. En dan nogal sigarette ook. Die goeters is sleg vir ’n mens; nie soos kalbaspyp wat mens omtrent niks maak nie. Hulle stink ook. Nee, is nes Pa sê, dis net vir rondkyk om jou om te sien hoe die dinge by vroumense begin. Netnou suip jy ook nog naweke soos Jan Julies en dies. Wag net lat Pa jou sien.”
“As jy jou pa sê ek rook, dan werk ek jou soos laas.”
“Watse laas? Wie’t laas vir wie gewerk?” Sagie bespring Freek en stamp hom teen die grond neer. Hy gaan sit bo-op hom. “Toe, sê.”
“As jy nie afklim nie, dan kan jy alleen botterbome toe.”
Sagie klim af. Hy help Freek op en skud die stof uit sy klere uit.
Freek tel sy sigaret van ’n hopie bokmis af op. “Dis nou so goed ek rook hom deur jou voorbok se hol,” sê hy. “Waar gaan ons soek vir ordentlike bome?”
“Klaar gesoek en reggesit.” Sagie wink Freek agter hom aan. “Vier van hulle.” Hy wys met sy arms: “So dik soos melkkanne.”
Freek is nie beïndruk nie. “Dis maar twee kere se ry vir ons elkeen.”
“Is amper tyd vir Pa om van die kerk af terug te kom, man.”
“O.”
Hulle haal die botterbome onder die taaibos uit waar Sagie hulle weggesteek het, en dra hulle na die skuins klipbanke toe. Die regte takke is klaar afgemaak sodat net twee oorbly vir die vashou. Sagie kap die eerste stam met ’n skerp klip sodat die bas breek en die slymerige sap begin uitloop – reg vir gly teen die helling af.
Hy trek sy klere uit en gaan wydsbeen op die botterboom sit.
“Ons moet eintlik ’n stopklok gehad het soos hulle by die skoolsports altyd het, hè. Gee my ’n stootjie; nie hard nie, want hoe briek ek dan doer onder?”
Hy trek met ’n vaart ondertoe, vinniger as wat ’n mens kan hardloop. Die botterboom word dunner en dunner onder hom sodat hy, voor hy onder is, moet opspring om nie weer sy boude stukkend te skuur nie. Hy hardloop die laaste ent af en kom voor ’n katdoring tot stilstand.
“Lyk my jy weet nie meer van ry nie,” laat hoor Freek van bo af.
Sagie antwoord nie. Nie baie ver van hom af nie kom ’n dogtertjie uit ’n klofie aangeloop. Sy struikel en val. Hy vergeet dat hy kaal is en bly staan, want hy kan haar nou hoor huil. Sy kom tot amper teen hom voordat sy hom raaksien. Verskrik staar sy na Sagie se kaal lyf. Sy begin gil en hardloop in die doringbos vas.
“Freek!” roep Sagie, maar Freek is al by. Hy het sy sussie se stem herken. “Dis Sofiatjie,” sê Sagie. Hy weet nie wat anders om te sê nie.
Terwyl Freek die dorings uit haar loshaak, huil Sofiatjie. Sy skreeu nie meer nie.
“Wat is dit, Freek? Kyk net hoe lyk die meisiekind van die krapmerke. En daar’s dan bloed daar …” wys hy huiwerig.
“Loop trek jou klere aan, Sagrys.” Freek se stem klink skie-lik anders.
“Wat is dit? Wat het met Sofiatjie gebeur lat sy so lyk?” Sagie gaan agter ’n bos staan waar die kind nie sy lyf kan sien nie.
“Gaan huis toe. Ek vat Sofiatjie na Ma toe.” Freek tel haar op en loop weg van Sagie af.
Sagie praat nie teë nie; hy het Freek se stem nog nooit soos nou gehoor nie. Hy is so nuuskierig oor wat aangaan dat hy nie eens spyt is oor die ryery wat daarnatoe is nie. Hy klim na waar sy klere lê. Die drie ongebruikte botterbome druk hy onder die naaste bos in – hy sal hulle anderdag kom ry.
Hy hardloop huis toe, maar voor hy daar kom, hoor hy die vroue by die werkershuise gil.
Die laaste keer dat hulle so gegil het, was toe sy ma dood is; toe Mieta vroegoggend met die tyding teen die rant aan-gekom het.
Mieta het daardie hele nag by sy ma se bed gesit en haar hand vasgehou; net ’n paar keer opgestaan om vir sy pa te gaan koffie maak. Dié was by die venster op ’n stoel, sonder ’n woord. Teen dagbreek het Mieta na Sagie se kamer toe gekom en die kers langs sy bed opgesteek.
“Jou mamma is dood, Sagrys.”
Hy het ’n ruk in die kerslig voor hom uit gekyk, en toe na Mieta.
“Issie,” het hy gesê. “Issie.”
Van Sagie af is Mieta na haar mense toe om te vertel.
Sagie het lank op sy bed bly sit. Hy het opgestaan toe hy vrouestemme hoor en na sy ma-hulle se kamer toe geloop. Daar het hy sy pa op sy knieë voor die induikdubbelbed
