Oko proroka. Władysław Łoziński

27

pałuba (daw.) – tu: kryty wóz towarowy. [przypis edytorski]

28

poklat – okrycie wozu rozpięte na wysokich pałąkach. [przypis edytorski]

29

cwelich (z niem. Zwilich) – prosta, solidna, tania tkanina. [przypis edytorski]

30

ruski (tu daw.) – ukraiński. [przypis edytorski]

31

naczynie – tu daw.: narzędzia, zestaw naprawczy. [przypis edytorski]

32

ufnal a. hufnal – duży gwóźdź do przybijania podków. [przypis edytorski]

33

chocimska potrzeba – bitwa pod Chocimiem, rozegrana we wrześniu i październiku 1621 r. między wojskami sułtana tureckiego Osmana II a armią polsko-kozacką pod dowództwem J.K. Chodkiewicza. Wynikiem bitwy było taktyczne zwycięstwo strony polskiej. [przypis edytorski]

34

Wołosi – tą nazwą określano w przeszłości różne ludy z południowego wschodu Europy, z Półwyspu Bałkańskiego oraz z terenów dzisiejszej Rumunii i Mołdawii. [przypis edytorski]

35

kotiuha (ukr. dial.) – pies. [przypis edytorski]

36

barwa – tu daw.: strój, mundur. [przypis edytorski]

37

biesaga – torba, sakwa. [przypis edytorski]

38

mołojec (daw. ukr.) – dzielny młody mężczyzna; bohater; wojownik. [przypis edytorski]

39

Kozacy „nieposłuszni” – wolni, nie znajdujący się na niczyjej służbie. Wolni Kozacy mieszkali w XVII w. na Zaporożu w dolnym biegu Dniepru (dziś płd.-wsch. Ukraina). [przypis edytorski]

40

Terpy, Kozacze, budesz otomanom (ukr.) – wytrzymaj, Kozacze, a zostaniesz atamanem (dowódcą). [przypis edytorski]

41

po rusku (tu daw.) – po ukraińsku. [przypis edytorski]

42

Czerkasy – miasto nad Dnieprem, ok. 200 km na płd. wsch. od Kijowa. [przypis edytorski]

43

assawuła a. esauł – oficer kozacki, adiutant atamana. [przypis edytorski]

44

przeworyna – zagroda w stajni dla jednego konia. [przypis edytorski]

45

łubie – kołczan, pojemnik na strzały. [przypis edytorski]

46

kobza – strunowy instrument muz. popularny wśród Kozaków, podobny do lutni lub mandoliny. [przypis edytorski]

47

olstro – skórzany futerał na pistolety, podwieszany przy siodle. [przypis edytorski]

48

kulbaka – wysokie siodło. [przypis edytorski]

49

rychłoli (daw.) – czy prędko; jak szybko. [przypis edytorski]

50

nagotować – tu: przygotować, przyszykować. [przypis edytorski]

51

ino waryty, koby buło szczo! (daw. ukr.) – tylko gotować, gdyby było co (gdyby się coś znalazło). [przypis edytorski]

52

burzan (z ukr. бур’ян, burian) – chwast, zielsko. [przypis edytorski]

53

znaju (ukr. знаю) – wiem, znam. [przypis edytorski]

54

liman – zatoka u ujścia doliny rzecznej do morza. [przypis edytorski]

55

wereszka a. brzechwa – drzewce strzały. [przypis edytorski]

56

płoszczyk – płaski grot strzały. [przypis edytorski]

57

więciorek a. więcierz – plecionka, gęsta sieć w formie cylindra z wikliny. [przypis edytorski]

58

czyste pole (z ukr.) – puste pole. [przypis edytorski]

59

siewierz (daw.) – północ. [przypis edytorski]

60

cale (daw.) – wcale; zupełnie, całkiem. [przypis edytorski]

61

czumak (ukr.) – chłop zarabiający na życie przewożeniem towarów na długich trasach, często wozem zaprzężonym w woły. [przypis edytorski]

62

żupica (daw.) – płaszcz, długa kurtka. [przypis edytorski]

63

pletnia (daw.) – pleciony bicz z bydlęcej skóry. [przypis edytorski]

64

lubom nic nie rozumiał (daw.) – chociaż nic nie rozumiałem. [przypis edytorski]

65

na niezabudysz (daw. ukr.) – na pamiątkę. [przypis edytorski]

66

debra a. debrza – dół, wąwóz, rozpadlina. [przypis edytorski]

67

chadzka – wyprawa. [przypis edytorski]

68

Boh znaje (ukr. Бог знає) – Bóg jeden wie. [przypis edytorski]

69

Ławra Peczerska – ośrodek religijny, dziś w granicach Kijowa; klasztor, w którego podziemiach (pieczarach) spoczywają mumie wielu świętych i błogosławionych mnichów prawosławnych. [przypis edytorski]

70

Sicz Zaporoska – wędrowna stolica Kozaków Zaporoskich, obóz warowny na jednej z wysp dolnego Dniepru. [przypis edytorski]

71

Zaporoże – kraina w dolnym biegu Dniepru, poniżej porohów, zamieszkana przez społeczność Kozaków zaporoskich. [przypis edytorski]

72

Krzysztof Kosiński herbu Rawicz (1545–1593) – polski szlachcic, który po utracie majątku został hetmanem kozackim. Zorganizowany przez niego najazd, mający pierwotnie na celu odzyskanie dóbr ziemskich pod Kijowem, przeistoczył się w bunt kozacki przeciwko Polakom. [przypis edytorski]

73

Jacko Nerodycz-Borodawka (ukr. Яцько Бородавка- Неродич; zm. 1621) – hetman Kozaków Zaporoskich w latach 1619–1621. W czasie wojny z Turcją został przez Kozaków pozbawiony władzy na rzecz Sahajdacznego i stracony pod Chocimiem. [przypis edytorski]

74

Grzegorz Łoboda (ukr. Григорій Лобода; zm. 1596) – hetman kozacki, uczestnik powstania Nalewajki przeciwko Polsce, uważany przez współplemieńców za zbyt ugodowego w stosunku do Polaków, w czasie bitwy pod Łubniami został posądzony o zdradę i zabity. [przypis edytorski]

75

Seweryn Na

Скачать книгу