Lubomirski, Jerzy Sebastian herbu Szreniawa bez Krzyża (1616–1667) – marszałek wielki koronny, później hetman polny koronny i starosta spiski; w latach 60. przywódca rokoszu, który ograniczył absolutystyczne dążenia Jana Kazimierza; zmarł na wygnaniu. [przypis edytorski]
16
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) – rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
hufnal – duży gwóźdź o kwadratowym przekroju. [przypis edytorski]
21
garłacz – broń palna, ładowana od przodu, o rozszerzanej lufie, rozmiaru pośredniego pomiędzy pistoletem a karabinkiem. [przypis edytorski]
22
kulbaka – wysokie siodło. [przypis edytorski]
23
jaźwiec – borsuk. [przypis edytorski]
24
na parol – pod słowem honoru. [przypis edytorski]
25
polityka (z łac.) – tu: uprzejmość, dobre obyczaje. [przypis edytorski]
26
kapuza (z łac. caput: głowa) – futrzana czapka-uszanka. [przypis edytorski]
27
kosy – skośny a. zezowaty. [przypis edytorski]
28
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) – rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
Zołtareńkowi – wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]
31
kolokacja (z łac. collocatio: umieszczenie, ustawienie) – tu: współwłasność. [przypis edytorski]
32
Rzplitej – Rzeczpospolitej; skrót stosowany w XVII w. [przypis edytorski]
33
privatim (łac.) – prywatnie. [przypis edytorski]
34
auxilium (łac.) – pomoc; tu B. lm auxilia. [przypis edytorski]
35
komunik – jeździec, kawalerzysta a. jazda, kawaleria. [przypis edytorski]
36
wolej – lepiej; lepiej by było, żeby. [przypis edytorski]
37
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) – rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
insultum (łac.) – zniewaga; tu B. lm insulta: zniewagi. [przypis edytorski]
41
Panno Mądra – jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
42
kupy swawolne – oddziały nieprzyjacielskie, które odłączyły się od swojej armii. [przypis edytorski]
43
chudoba – niewielki majątek, inwentarz. [przypis edytorski]
44
Panno Można – jedno z określeń Matki Boskiej, występujące w litanii. [przypis edytorski]
45
Zołtareńkowi – wojska Iwana Zołotarenki (zm. 1655), hetmana kozackiego, stronnika Rosjan, szwagra Bohdana Chmielnickiego; Zołotarenko brał udział w zdobyciu Wilna (1654) i wielu innych miast, a zginął podczas oblegania Bychowa. [przypis edytorski]
46
imieniowi – popr. forma C. lp: imieniu. [przypis edytorski]
47
siła (daw.) – wiele, dużo. [przypis edytorski]
48
z waszecia go traktować – zwracać się do niego: waszeć, jak do prostego szlachcica. [przypis edytorski]
49
pod wiechami – tj. w karczmach, których znak rozpoznawczy stanowiła wiecha, czyli wieniec albo przyozdobione drzewko, umieszczone nad wejściem. [przypis edytorski]
50
statysta (daw.) – polityk, mąż stanu, strateg (dziś: osoba niebędąca aktorem, a występująca w filmie lub sztuce teatralnej w roli podrzędnej). [przypis edytorski]
51
personat (z łac.) – ważna osobistość. [przypis edytorski]
czarownik. [przypis edytorski]
