nie werklik ’n antwoord nie en sy gaan voort met haar taak, haar gedagtes nie by die karige meubels en deurgetrapte linoleum nie. Gedemp neurie sy die nuwe trefferdeuntjie wat sy gisteraand oor Jan se radio gehoor het. Dis pragtig! Sy wens dis al vanmiddag, dan kan sy rivier toe loop en dit daar uit volle bors sing.
Sy hou nie op met afstof toe die dreuning van Jan se bakkie opklink nie. Dis eers toe ’n tweede deur toeklap dat sy haar kop lig en in die rigting van die kombuis beweeg. Sy kom in die deur tot stilstand net toe Jan, met ’n vreemde vrou aan sy sy, in die buitedeur van die kombuis verskyn.
Bessie Truter kyk om van die swart stoof en verstrak.
Dan druk Jan, duidelik ongemaklik, die vreemde vrou dieper die kombuis binne.
“Wie is dit dié, Jan?” vra sy ma op haar kenmerkend ongepoleerde wyse.
Salome sien hoe die skraal gestalte verstrak, sien die vrees in die blou oë van die vaal gesiggie en sy gee instinktief ’n tree nader.
“Dis … Rosalie, Ma. Ons is vanoggend getroud.”
Dit is grafstil in die beknopte kombuisie. Skielik knetter die vars stompe in die stoof en dis asof almal uit ’n eienaardige droom gewek word.
“Wat? Getroud?” Dan gooi die groot vrou voor die stoof haar kop agteroor en lag brutaal. “Getroud – met háár? Wat wil jy met so ’n armsalige stukkie mens maak?” Bessie Truter stap nader, beskou haar skoondogter asof sy na ’n ooi kyk en al haar goeie en slegte eienskappe in een oogopslag waarneem. “Kyk hoe lyk sy! Net vel en bene! Sy sal jou met niks op die plaas kan help nie en kinders sal sy jou nog minder kan gee.”
Jan bly hulpeloos staan, heeltemal weerloos teen sy ma, net soos sy pa voor hom, en dis Salome wat skielik vorentoe tree en glimlag: “Hallo.” Haar oë flits opstandig na haar ma. “Sy hoef nie te werk nie, Ma! Ek sal haar deel ook doen.” Sy hou haar hand na die vreemdeling uit. “Jy hoef nie bang te wees nie. Ek en Jan sal na jou kyk. Kom.”
Jan se bruid glimlag bewerig en Salome kan die dankbaarheid in haar oë lees. Sy volg Salome gewillig, en moeder en seun bly alleen in die kombuis agter. Daar is geen geamuseerdheid op Bessie Truter se gesig meer te bespeur nie. “Waar kom jy aan haar?” vra sy dreigend.
Jan se oë is bot op die witgeskropte kombuistafel gerig. “Sy het in die poskantoor gewerk.”
“Dié dat jy deesdae so knaend in die week ook moes dorp toe vir goed wat skielik opgeraak het. Wie is sy?”
“Sy is ’n weeskind.” Net ’n oomblik lank flits sy oë in sy ma s’n op. “Sy is ’n goeie mens, Ma.”
’n Onbeskaafde snork volg op dié opmerking. “Goed dood ook, lyk dit vir my. Geen wonder jy het haar tot op die laaste weggesteek nie.” Sy draai terug na die stoof. “Nou ja. Gedane sake het geen keer nie.” Een van die groot hande swaai deur die lug. “Gaan jou gang. Deur skade en skande word ’n mens wys. Jy sal wel jou fout agterkom. Moet net nie by my kom huil nie.”
Daarmee is die saak blykbaar afgehandel, en Jan vlug dankbaar om sy bruid se koffers na die buitekamer te neem.
In die buitekamer beskou Salome Jan se vrou goed. Sy is te maer, te kort, te vaal. ’n Instinktiewe beskermingsdrang neem van haar besit. Eintlik is hierdie vrou nie vir Jan bedoel nie. Jan behoort ’n sterk vrou te hê, ’n vrou wat haar man teen Bessie Truter sal kan staan. Maar hy het hierdie enetjie gekies, die meisie met die stil-blou blik. Nietemin, sy wat Salome is, sal die jong bruid beskerm.
Sy glimlag spontaan. Die werklike besef van wat gebeur het, dring nou eers tot haar deur. Hier is nou nog ’n vrou in die huis. Dis wonderlik! Hier is nou iemand om mee te praat. Dit sal nie meer so alleen wees nie. Jan is gedurig buite doenig met die boerdery. Met haar ma het Salome nog nooit gesels gehad nie; hulle het nog nooit iets vir mekaar te sê gehad nie. Maar die nuwe inwoner …
“My naam is Salome. Kan ek jou maar Rosalie noem?”
“Natuurlik!”
“Dis ’n mooi naam. Ek hou daarvan. Rosalie. Ek is bly jy is hier, en ek hoop jy sal nog baie gelukkig wees hier by ons.” Sy sien die twyfel in die blou oë en dwing met jeugdige moed en hoop haar eie bedenkinge terug. “Jy moet jou nie aan Ma steur nie. Sy is maar so. Jan is ’n goeie ou. Hy sal vir jou goed wees.”
“Ek weet.” Vir die eerste keer lag die nuwe bruid. “Ek hoop ons twee sal groot maats word.”
“O, ons sal. Hier is jou koffers.” Salome kyk berekend na haar broer. “Jan, jy moet Ma se dubbelbed hier inbring en dié twee enkelkatels in Ma se kamer inskuif.”
Jan kyk sy sussie onseker aan. “Ma sal nie daarvan hou nie.”
“Sy het nie ’n dubbelbed nodig nie. Ek sal vir haar gaan sê.”
Rosalie tree vinnig tussenbeide, die angs helder in haar oë. “Asseblief, Salome, hierdie katels is heeltemal goed vir ons, nè, Jan? Ons wil nie jou ma verontrief nie. Ons sal regkom.”
Maar Bessie Truter se bloed vloei ook in haar dogter se are. Salome neem net skielik oor en reël sake só beslis dat haar broer hom skoon verwonder. “Natuurlik moet julle die dubbelbed kry. Alle getroude mense slaap op dubbelbeddens. Dit hoort so,” laat sy wysneusig hoor en die twee pasgetroudes kyk mekaar verleë aan. “Sleep solank hierdie beddens uit, Jan. Ek gaan vir Ma sê.”
In die kombuis kyk Bessie Truter haar vasbeslote dogter met misplaaste geamuseerdheid aan. “Dink jy die dubbelbed sal help?”
Haar dogter verras haar egter ook. Ook Bessie Truter vind vandag uit dat haar dogter ongemerk grootgeword het en dat sy ’n wil van haar eie het. Die groenbruin blik is reguit en sonder enige verleentheid. “Dit sal minder help met twee enkelbeddens.”
Salome kry haar sin. Daardie aand slaap Bessie Truter met haar groot liggaam op die smal ysterkatel, al brommend en ontevrede oor die ontydige trouery van haar seun en die wittebroodspaartjie verdwaal amper in die groot ledekant wat byna die hele buitekamertjie vol staan.
Daar is ’n sagte glimlag om Rosalie se lippe toe sy vinnig tussen die silwerskoon lakens inglip wat Salome self kom oortrek het. Toe Jan oomblikke later binnekom, is dit skielik sy wat aan die groot, verleë man moet leiding gee; wat hom moet laat tuis voel in dié kamertjie waarin hy al jare lank slaap, maar wat vanaand skielik ’n vreemde plek vir hom geword het.
“Ek hou verskriklik baie van Salome, Jan. Sy is ’n oulike kind en baie ryp vir haar ouderdom. Ons sal goed klaarkom.”
Jan se oë bly onseker. “Ja, sy is … gaaf. Ons is baie na aan mekaar. Ek en Karel, my oorlede broer, het haar maar tussen ons grootgemaak. Ma …” Hy aarsel. “Jy moet jou nie veel aan Ma steur nie.”
Rosalie behou steeds die mooi glimlaggie, haar oë vol liefde op die groot man gerig. “Ons sal regkom. Jy sal nog sien. Ons het net te vinnig op haar afgekom.” Sy hou haar hand na hom uit en trek hom nader en hy is weer die onbeholpe seun op wie sy verlief geraak het. “Moenie bekommerd wees nie, my man. Ons gaan almal lekker saambly hier.”
Jan kyk na die vrou voor hom, sien nie die klein, kleurlose gesiggie met die muisvaal haartjies raak nie. Hy kyk in haar oë, sien die mooi siel wat daarin weerkaats lê. Dís wat hom die eerste keer getref het: haar oë en die sagtheid daarvan. Meteens is sy selfbewustheid weg, weet hy dat hy, ondanks sy ma se donker voorspelling, reg gekies het. Die té maer lyfie en die eenvoudige gelaatstrekke maak
