gelede was Bessie Truter ’n mooi vrou. Dit bewys die foto in die ou familieraam teen die voorhuis se muur. Stil Jan is deur Bessie se mooi gesig en stewige jong liggaam beïndruk en hy is met haar getroud. Jare later het Stil Jan ontdek dat daar niks binne-in sy vrou is waarmee hy kan saamlewe nie. Die sensitiewe man, ingestel op die fyn en mooi dinge van die lewe, moes saamleef met ’n onverfynde vrou wat haar uiterlike skoonheid baie gou verloor het.
Sy seun het hierdie dinge raakgesien en by homself gesweer dat hy eendag nie dieselfde fout as sy pa sal begaan nie. Hy sou eers soek na die vrou ágter die uiterlike, eers kyk of hy met háár die lang pad van die huwelik sal kan saamstap voordat hy na die uiterlike sou kyk. Hy het die vrou na wie hy gesoek het in Rosalie se sagte blou oë gevind. Hy het, voordat hy haar nog goed beskou het, geweet dat hy met die vrou met die sagte, mooi oë ’n lang pad sal kan saamstap. Hy het nog iets geweet. Sy sou nie verander nie. Sy sou nie, soos sy ma, later net mooi op ’n foto wees nie.
Hy kyk nou in haar oë af en sê op sy beheerste manier: “Ek het jou lief, my vrou.”
Haar vingers knel die breë skouers vas en in die blou oë lê daar sterre. “En ek het jou lief, my man. Vir altyd … en altyd.”
In haar kamer lê Salome ook wakker. Sy is te opgewonde om te slaap. Vir haar is Jan se troue en die vrou wat hy so onverwags plaas toe gebring het, ’n groot gebeurtenis in ’n andersins saaie bestaan. Ook sy was oombliklik getref deur Rosalie se oë. Sy het instinktief aangevoel dat sy en hierdie vrou baie na aan mekaar sal kom, nader as wat sy en haar eie ma ooit was. Daar is nou iemand op die plaas met wie sy kan gesels, vir wie sy dinge kan vertel, haar drome en ideale, haar vrese en begeertes. Iemand wat sal verstaan.
Haar ma se optrede het haar beskermingsdrang wakker gemaak, en waar sy met oop oë na die blinkwit sterre van die Karoonag lê en staar, sweer sy dat sy Rosalie sal beskerm, dat Rosalie gelukkig sal wees hier.
Dat die vrou wat Jan vandag so onverwags by die agterdeur ingebring het nog ’n oorheersende rol in haar toekoms sou speel, het die jong Salome op hierdie oomblik nie kon raai nie.
In die weke wat volg, toon Bessie Truter duidelik dat sy nie haar opinie van haar skoondogter sal verander nie, hoe Rosalie ook al probeer om haar skoonma tevrede te stel. Die skoonmoeder verseg woordeloos om haar plek in die huis af te staan aan haar seun se vrou en die dae gaan maar so verby. Solank Bessie Truter lewe, sal Rosalie ’n loseerder in die buitekamer bly. So duidelik is elkeen se gebied afgebaken dat Bessie dit selde nodig vind om haar skoondogter direk aan te spreek, en ’n vreemde, permanente swye heers tussen skoonmoeder en skoondogter.
Soos Bessie Truter die eerste dag voorspel het, word daar nie kinders uit Jan en Rosalie se huwelik gebore nie. Vir hulle albei is dit ’n swaar slag. Jan dra dit op sy stil manier. Rosalie ook. Maar Salome, wat so na aan die lieftallige vrou gekom het, weet van die smart wat so stilswyend gedra word.
Toe die jare die een na die ander verbyrol en dit duidelik word dat Bessie se donker voorspelling bewaarheid gaan word, het Salome ongemerk daardie leë plek begin inneem. Salome het die kind geword wat weggebly het, en Rosalie het die moeder geword na wie Salome al die jare gehunker het.
Dit was ook Rosalie wat ontdek het dat Salome ’n besondere stem het.
Vreemd, dit was een ding wat Salome haar nie vertel het nie – dat sy in die geheim by die rivier gaan sing om uiting aan haar gevoelens te gee.
Rosalie ontdek dit toevallig toe sy op ’n dag ’n entjie gaan stap. Dit is weer een van dáárdie dae waarin die antipatie van haar skoonmoeder haar wil verpletter. Soos altyd wou sy haar maar weer gaan terugtrek in die buitekamer, maar die witgekalkte mure het haar só vasgedruk dat sy na buite gevlug het. Sy het instinktief ’n koers ingeslaan, in die rigting van die rivier begin stap.
Nou kom sy in haar spore tot stilstand, verstomming in haar oë. Iemand is besig om te sing. Pragtige, suiwer note vul die stilte by die rivier. Sy staan doodstil, luister eers tot die laaste noot van die lied wat met soveel oorgawe gesing word, wegsterf. Dan stap sy versigtig nader.
Toe sy om die omgevalle stam van die wilgerboom stap, sien sy Salome voor haar, haar kop agteroor gegooi, haar oë op die blou uiteindes van die hemel gerig, haar donker hare swaaiend om haar skouers. ’n Volgende lied begin, Brahms se wiegeliedjie, en Salome staan weer stil … stom.
Daar is trane in haar oë toe sy eindelik nader loop. Salome swaai verskrik om toe sy die voetval agter haar hoor.
Hulle staan en kyk mekaar net swyend aan. Dan hou Rosalie haar arms oop en die jong dogter hardloop in haar omhelsing in, lê haar kop op die skraal skouer en voel ’n bewende hand oor haar kop streel.
“Hoekom het jy my nog nooit vertel nie?” Haar stem is innig, vol ongeloof.
Salome skud haar kop, weier om dit op te lig omdat sy skielik nie die moed het om in daardie pragtige traangevulde oë op te kyk nie. Rosalie het vandag haar grootste geheim ontdek.
“Ek … weet nie. Ek … sing sommer net.”
“Jy sing nie sommer net nie. Jy sing pragtig!” Sy druk Salome ’n entjie weg en die blou oë kyk haar opsommend aan. “Jy het ’n waarlik besondere stem, Salome. Besef jy dit?”
Die jong meisie glimlag selfbewus en skud haar kop, haar oë eerlik. “Nee, ek … weet nie. Ek sing maar net omdat ek graag wil … omdat ek moet. Dis vir my lekker.”
Die glimlag van ’n trotse moeder is om Rosalie se lippe. “Van wanneer af sing jy?”
“O, vandat ek maar kan onthou.” Salome gaan sit op die ongevalle stam. “Kom ons sit ’n rukkie hier.” Hulle gaan sit langs mekaar en Salome begin eindelik praat oor dít waaroor sy tot dusver nie kon praat nie, ook nie met die mens naaste aan haar nie. “Ek het maar altyd gesing, hier by die rivier kom sing. Ek onthou …” Sy aarsel, vervolg dan met ’n tikkie bitterheid in haar stem: “Ek onthou toe ek eendag in die huis gesing het. Ek was nog klein. Ma het my stilgemaak, gesê ek moet ophou met die getjank. Ek het daarna nooit weer in die huis gesing of enige plek waar iemand my sou kon hoor nie. Ek het hierheen gekom om te kom sing.” Sy glimlag weer effens, maar dis ’n glimlag met ’n vreemde volwassenheid daarin. “Ander kinders, as hulle ongelukkig is, huil hulle. Of as hulle bly is, lag hulle en borrel daarvan oor. Ek sing net … Soos met Karel se dood. En toe jy gekom het. Ek was bly dat jy gekom het. Toe het ek ook hierheen gekom en kom sing.”
Rosalie swyg vol begrip en Salome voel dit aan. Hier is iemand wat verstaan, wat nie lag omdat sy sing wanneer sy gelukkig of hartseer is nie. Hier is iemand wat weet dat dit vir haar baie moeilik is om ’n kind te wees in die klein witgekalkte huisie. Ja. Rosalie begryp hoekom sy rivier toe kom om te sing – waar niemand haar kan hoor nie.
Rosalie verbreek eindelik die stilte. “En die skool? Het niemand, nog nie een van jou maats of jou onderwyseresse al agtergekom dat jy mooi sing nie?”
Salome skud haar kop. “Ek het nie juis maats nie. Niemand weet ek sing nie. Ek neurie maar so saam in die sangklas.”
“Maar hoekom, Salome?” vra Rosalie ontevrede.
Salome se donker kop sak vooroor. “Ek is … Bessie Truter se kind.”
Rosalie skud haar kop. Sy wag, maar Salome sê niks verder nie, asof hierdie enkele sin genoeg verduideliking is. “Ek begryp nie, Salome.”
Die swart kop ruk omhoog. “Nie? Hoe kan jy nie verstaan nie? Ek is Bessie Truter se kind en Bessie Truter se kind stoot haarself nooit voor nie. Hulle sal vir my lag.”
“Hoekom?”
