sit verslae voor die vraag, ken nie die antwoord nie.
“Jy het my tog nie verniet hiervan kom vertel nie. Wat wil julle hê?”
Hê? Hy is seker reg. Sy het vandag hierheen gekom om iets te kry. Maar nie wat hierdie man dink nie. Begrip, ja. Iemand wat haar kan help om op te hou in sirkels dink. ’n Hand om aan vas te hou … Maar dit sal sy nie hier vind nie.
Dan kom die versigtig gemoduleerde stem weer tussen haar en haar gedagtes: “U het my kom vertel dat u dogter verwagtend is en dat my seun daarvoor verantwoordelik is. Wat nou?”
Wat nou? “Dis wat ek by u kom hoor het, meneer. Wat nou? Ek … weet nie … Ek wéét nie wat nou nie!”
Hy staan vinnig op, gee ’n paar treë venster se kant toe. Sy oë staar deur die ruit toe hy sê: “Mevrou, u moet my verskoon dat ek dit vra, maar … Is u dogter baie seker dat my seun die skuldige is?”
Daar kom geen antwoord nie, en hy draai om, en daar is harde verweer in sy stem teen die skok en die seer in die oë wat syne vasvang: “Laat ons nie doekies omdraai nie, mevrou. Ons lewe vandag in ’n wêreld waar sedelike norme tot groot hoogtes ontbreek. Veral onder die jeug is dit besig om iets onbekends te raak. Vrye liefde is aan die orde van die dag, selfs in ons skole. Ook in óns stad, mevrou. Daar is ’n opname gedoen, dis selfs in die koerant vermeld, van ’n onrusbarende toename in swangerskappe onder óns stad se skoolmeisies, as gevolg van daardie sogenaamde vrye liefde. En vrye liefde beteken vrye liefde, mevrou.”
Met bleek lippe sukkel Marie die woorde uit: “My kind … is nie dáárdie soort kind nie …”
Sy lippe pers saam. “Ons dink maar almal ons kind is nie dáárdie soort kind nie, mevrou Buys. Terence … Ek het ook nie gedink hy is dáárdie soort kind nie, maar … ek moet vandag tot die besef kom dat my kind nie beter of anders is as ander mense se kinders nie. Ek het geweet van wat hier in ons skole aangaan, maar my seun sou nie deel daaraan hê nie, het ek gedink. Maar hoekom sou hy nie? Hy is nie ’n engel nie. As dit dan die ‘in-ding’ is, soos die koerant dit beskryf het, hoekom sal hy dan die enigste wees wat ‘uit’ is? En jou dogter … Wat maak haar anders as ander mense se dogters?”
Die moeder spartel met die vraag. “Sy is reg grootgemaak, meneer. Sy is.”
Hy lag kortaf, bitter. “So is ons almal s’n – of dan, die meeste van ons kinders is reg grootgemaak, mevrou Buys. Ek en Terence se ma is geskei, maar nogtans het ek deur die jare probeer om my kind die regte dinge te leer, en probeer, met menslike swakheid, om die regte voorbeeld vir hom te stel. Ek het gesorg dat hy gereeld kerk toe gaan en hy het ’n Bybel. En hy is al die feite van die lewe vertel en hy weet wat reg en verkeerd is. Maar …”
“Hy is ’n goeie seun, meneer Basson. Ek het hom leer ken. Hy is binnekant ’n goeie kind.” Sy besef nie hoe ironies dit is dat sy vir Terence teen sy eie pa in die bresse moet tree nie.
Christian Basson skud sy kop. “Binnekant. Daar is niks so duister, so onbekend en onvoorspelbaar as die mens se binnekant nie. En niemand ken ooit ’n ander nie. Jy dink jy ken my seun beter as ék, sy pa, hom ken? Ken jy jou dogter, mevrou? Jy’t my vertel sy is ’n goeie kind, maar daardie goeie kind verwag op hierdie oomblik.”
Die intrek van haar asem maak dat hy swyg, sy kop skud, sy oë ’n oomblik sluit en dan onwillig om verskoning vra: “Ek is jammer. Ek bedoel nie om seer te maak nie. Dis net …”
Sy knik, op die randjie van trane. “Ek verstaan, meneer Basson. Ek verstaan.” Jy wil nie regtig seermaak nie. Jy is anders as ek. As ek seerkry, soek ek begrip, liefde. Jy slaan terug. Jy máák seer omdat dit so seer is binnekant. Jy is net so verpletter soos ek.
Die oomblik van menslikheid is verby. Sy stem is nou selfs harder as voorheen. “Terence het jou dogter nooit huis toe gebring nie. Ek ken haar van geen kant nie. Daarom kan ek nie sommer aanvaar dat my seun die skuldige is nie. O, hy mag een van die skuldiges wees, dit gee ek toe. Maar om hom nou alleen verantwoordelik te wil hou, sy hele lewe omver te gooi, te verwoes. Hy is ook maar pas agtien. Dis …”
“So is my dogter. Pas agtien. Haar lewe is omvergegooi, haar toekoms verwoes.”
“Dit gee ek toe. Maar as u gedink het dat hulle moet trou, sê ek nou vir u dis buite die kwessie. Heeltemal en totaal buite die kwessie. Aangesien ek aanvaar Terence sou ook deelgeneem het aan die vrye liefde, is ek bereid om te betaal. Binne perke. As u onredelike eise gaan stel, sal ons die saak verder moet voer, maar …”
Sy sit skielik orent in die diep stoel. “Ek het u nie geld kom vra nie.”
Sy oë is byna openlik vyandig en smalend. “Wat het u my dan kom vra, mevrou Buys? ’n Huwelik is uit.”
Sy staan op, staan trots en kersregop voor hom. “U sal my nie glo nie, maar ek het ook dit nie kom vra nie.”
“Wat dan?”
Sy kyk na hom, na hierdie man wat aan aardse besittings so goed toebedeel is dat hy sy gevoel van skuld en skaamte en seer met so ’n houding kan bedek. Maar sy het ook iets waarmee sy hare kan bedek, die enigste ding wat sy het.
“Ek het jou niks kom vra nie, meneer Basson. Ek het jou maar net kom sê.”
Haar hand soek na haar handtassie en handskoene, kry dit beet, klou dit vas sonder om dit te weet.
“Wag.” Hy gee ’n tree nader. “Ons het nie klaar gepraat nie.”
“Ons het. Ek het u klaar vertel wat ek u wou vertel.”
“Mevrou Buys … Goed. Goed!” Hy gooi sy hande in die lug. “Ek sê weer ek is jammer. Maar probeer my kant van die saak verstaan!”
“Ek doen dit, meneer. Ek doen dit. Daarom sê ek vir u goeiedag. Ek is jammer ek het so baie van u tyd gebruik.”
Skielik is die bordjies verhang, is dit hy wat verleë staan en sy wat trots en met kil oë na hom kyk.
“Mevrou, hierdie … ding is ’n groot skok vir ons albei. Dit het miskien te vinnig op my afgekom. Gee my eers kans, tyd om aan die gedagte gewoond te raak. Ons kan oor ’n paar dae weer praat.”
“Daar is niks om verder oor te praat nie, meneer Basson. Dis nie nodig dat ons verder daaroor praat of dit wel Terence se kind is wat Nickey verwag, en of sy werklik oor ses maande u eie kleinkind in die wêreld gaan bring nie. Ek verseker u dat ek nóg vir Terence, nóg vir u verantwoordelik hou teenoor my dogter. Ons sal regkom. Tot siens.”
Toe sy uitstap, hoor sy die telefoon lui, en sy is bly. Want as hierdie man haar een minuut langer probeer terughou het, sou haar selfbeheersing geknak het.
Skielik, heeltemal buite haar aard, wou sy ook seermaak. Sy wou Christian Basson bespring soos ’n tierwyfie wat haar enigste welpie beskerm. Sy wou sy oë uitkrap, haar naels in sy gesig slaan, hom skop en slaan tot daar nie meer krag in haar oor is nie. Want hy het die enigste ding wat God haar gegee het wat skoon en pragtig en kosbaar was, besoedel en besmeer.
Sy gaan nie direk huis toe nie. Sy kan nie. Sy kan Nickey nie nou in die oë kyk nie. Sy stap by ’n ander huisie se voordeur in.
“Middag, tant Hessie.”
“Middag … Vrou, wat makeer jou? Jy lyk soos die dood! Kom sit …”
“Tant
