om dit alles tot stand te bring nie.”
“Ek weet van dié dinge,” sê Laura stil. “Ons kan darem in ons harte aan hulle hulde bring.”
Meteens is daar ’n demper op die geselskap geplaas. Mevrou St John sug. “Ag, hoor nou hoe praat dié dokters. Bloeiende harte. Maar dis alles waar. Ek is so sentimenteel oor my Russiese voorsate, maar dit is waar dat hulle die gewone mense onderdruk het en tot in die negentiende eeu nog slawe gehad het. Die Russiese geskiedenis is deurspek met lyding en wreedheid, al is die oorblyfsels van tsaristiese Rusland so manjifiek.”
“Ag, mens moenie soveel geskiedenis lees nie,” sê Eudoxia smalend. “Dit krap jou tog net om.”
Hulle gaan ’n tydjie later saam na die saal vir die konsert. Die musikante is twee jong mans, een met ’n trekklavier en een met ’n balalaika. Laura sien Laetitia by die saal inkom en wink haar nader.
“Kom sit by ons,” nooi sy.
Laura sien hoe Laetitia se blik op Kyle talm toe sy almal bekend stel. Laetitia kan skaars haar bewondering wegsteek, maar Laura besluit om aandagtig na die verhoog te kyk. Die twee musikante speel en sing Russiese volksliedere. Een man is ’n tenoor en die ander een ’n bariton en hul stemme is vir Laura soos soet, warm heuning. So mooi, ’n mens kan dit amper proe.
Die pragtige musiek maak haar eensklaps treurig. Sy wens Albert kon hier gewees het om dit saam met haar te waardeer.
“O, dis so mooi,” sê Laetitia in haar oor. “Hartroerend, ek sê jou.”
Laura knik. Sy sien uit die hoek van haar oog hoe Eudoxia met haar blonde kop teen Kyle se skouer aanleun. Hoe haar hand deur syne omvou word. Aan sy ander kant sit haar ma in vervoering. Hulle lyk al drie so gelukkig en tevrede.
Ná die uitvoering fluister Laetitia aan haar: “Julle klomp was vrolik aan tafel vanaand. Ek het net heeltyd gehoor hoe julle lag. Wie was die grapjas?”
“Glo dit of nie, maar mevrou St John het allerlei staaltjies.”
3
Toe Laura die volgende oggend by ontbyt aankom, is die Iere nie daar nie. Sy is al halfpad met haar ontbyt toe Kyle opdaag en oorkant haar inskuif.
“Jammer ek is laat, en verskoon asseblief die ander twee. Eudoxia het vanoggend ’n taamlik hewige asma-aanval gekry,” sê hy.
“Ag nee! Is dit nou onder beheer?”
“Ja, dankie. Dis ook maar goed ek het saamgekom.”
Laura voel skuldig bly dat hy ’n slag sonder sy verliefde verloofde met haar kan gesels. Hy eet vinnig en praat tussendeur. “Spanning veroorsaak aanvalle, maar sy behoort nie nou enige stres te hê nie. Maar mens weet nooit wanneer sy ’n aanval gaan kry nie.”
“Hoe behandel jy haar?”
“Sy het altyd bronchodilatore by haar. Ek het ook al laedosis-inhalasiesteroïede voorgeskryf. Sy kry glad nie daaglikse aanvalle nie, dit raak darem nou gespasieer.”
“Die aanvalle maak haar seker vreeslik benoud.”
“Ja, haar asemnood is vreeslik. Sy was bang om sonder my op dié reis te kom en mevrou St John wou dit al so lankal doen. Ek was verplig om saam te kom, maar ek moet erken dat Rusland my ook nog altyd gefassineer het. Die probleem is net, ek is rusteloos, ek wil baie meer rondloop. Eudoxia voel nie altyd lus nie en haar ma is nogal gemaksugtig. Sy ry liewer iewers heen. Die oplossing was om op ’n boottoer te kom sodat die twee aan boord kan bly as hulle nie wil gaan rondloop nie. Ek gaan maar op my eie uit.”
Laura keer haarself net betyds om te sê: Jy kan altyd saam met my en Laetitia kom. Dit sal darem te vrypostig en gretig klink.
“Skryf jy vir Eudoxia salbutamol voor?” vra sy om die gespreksonderwerp veiliger te hou.
“Ja, dis beter as die ou adrenergiese agoniste, ek wil nie haar hart oorstimuleer nie.”
Dit is vir Laura so lekker om met Kyle te sit en praat dat sy skoon geesdriftig raak. “Dis vir my so interessant dat asma die eerste keer in antieke Egipte geïdentifiseer is toe mense, seker die priesters en die mense wat lyke moes balsem, wierook ingeasem het. Vyftig, sestig jaar gelede het Westerse mense nog gedink dis psigosomaties.”
Kyle glimlag skeef. “Daar is mense wat nou nog so dink. Al die mense wat daaraan moes sterf omdat daar geglo is ’n mens kan chloroformlinimente aan die bors smeer en dan is die probleem opgelos.”
Hy breek sy soet broodjie en steek ’n stuk in sy mond. Laura kyk vasgenael hoe hy kou, hoe hy sy mond netjies met die servet afvee. Om te dink dat dit so mooi kan wees wanneer iemand eet . . .
“Ons vertrek vandag, ek sien uit,” sê hy dan. “Daar is sulke interessante plekke op ons roete. Al die pragtige kerke, die Russe weet darem maar van kerke bou. Weet jy van die manskore wat by al die kerke sing om die toeriste te vermaak?”
“Ek het gehoor, ja. Die basstemme is mos veral so tradisioneel in Rusland. Ek reken dit gaan soos engelekore klink, en ek is juis lief vir koorsang.”
“Ja, om ons sondige siele te verhef,” sê Kyle met ’n vonkel in sy turkoois oë.
“Dit sal van ons beter mense maak,” grap sy terug.
Hy drink sy koffie vinnig klaar, maar sy talm nog. Sy geniet sy geselskap soveel dat sy skaars aan eet en drink dink.
“Verskoon my, asseblief,” sê hy tot haar spyt en staan op. “Ek moet gaan hoor hoe dit met Eudoxia gaan. Ek het ontbyt na hul kajuit laat stuur, maar ek twyfel of sy juis kon eet.”
“Dis darem sleg as sy aan die begin van die toer al ’n aanval kry,” sê Laura, en hoop sy klink simpatiek.
“Sy het seker te veel opwinding gehad. Sien jou later, Laura.”
“Sterkte, Kyle.”
Dit is die eerste keer dat sy hom op sy naam noem, dink sy. Sy wil hom amper agternakyk, maar hou haar in en drink oënskynlik rustig haar koffie.
Ná ontbyt loop sy ’n draai op die dek en sien dokter Andrei Asparov aankom. Sy groet en dink hy gaan net verbyloop, maar hy vertoef langs haar.
“Hoe vind jy die toer tot dusver?” vra hy. Hy staan baie naby aan haar, nogal heel eie.
“Moskou was beslis ’n belewenis. Die Rooiplein is net nogal kleiner as wat ek gedink het. Mens sien mos altyd op TV hoe militêre parades daar plaasvind, en dan lyk dit enorm. Maar ai, die Kremlin en die kerke, die kunsskatte van die tsaars, dis asemrowend.”
Hy grinnik. “Ja, dit is. Maar die toeriste dink seker nooit daaraan dat daar etlike teregstellings op die Rooiplein plaasgevind het nie. Daar het baie bloed geloop.”
Laura ril effens. Onder al die glorie van Rusland loop ’n donker rivier van pyn en ellende, dink sy die soveelste keer op hierdie reis. Dis asof almal haar daaraan wil herinner.
“Ek sien uit na St. Petersburg,” sê sy net om iets te sê, want die man talm steeds.
“Ja, dis spektakulêr. Sekerlik een van die mooiste stede in die wêreld. Die
