Hy, Rudolf Mulder, sal nooit weer kan loop nie. Hy sal nooit weer sport kan beoefen nie. Nooit weer tennis, krieket of rugby kan speel nie . . .
“As jy nie padgee nie, byt ek jou!” dring haar gespartel tot sy benewelde verstand deur.
“Dis jou eie skuld dat jy hier vasgevang lê,” sê hy. “As jy my gehelp het soos ek gevra het, was ek nou op my voete. Ek wéét ek kan loop. My bene is nie leweloos nie. Hulle het vroeër vanaand vanself beweeg.”
“Dit was ’n spierspasma, jou aap!” snou sy hom buite haarself van skone skrik toe, en roep beangs: “Bossie . . . Mynhard!”
Maar sy weet dit is nodeloos. Hulle sal nog nie terug wees van ete af nie, en die nuwe verpleegster sal ook nie hoor nie, tensy sy gil. Sy begin van nuut af spartel om haarself te bevry, sonder enige tekens van dankbaarheid dat hy sy gewig op haar probeer verlig deur met sy hande weerskante van haar op die vloer te druk, en so stadigaan vererg Rudolf hom.
“Wat de drommel wriemel jy so, vroumens? Dink jy dalk ek wil jou verkrag?”
Sy woorde skok haar tjoepstil. Sy staar hom verbyster aan. Deur haar benewelde verstand dring dit tot haar deur dat sy moesie verdwyn het. Op sy linkerwang was daar ’n moesie. Dieselfde moesie as dié van Anton. Hoekom het hy syne laat verwyder?
Rudolf kry ’n bekommerde fronsie tussen sy oë toe hy sien hoe sy hom aanstaar. Die geskokte uitdrukking op haar gesig het plek gemaak vir vertwyfeling en sy lyk nou verwonderd.
Hy lyk skielik vir haar anders. Hy is nog bekend, maar hy’t beslis vinnig ouer geword. Daar is selfs al ’n teken van grysheid langs sy slape.
Die besonderse groen kleur van haar kykers val hom op. Hy sien nou van naby hoe mooi sy werklik is. Haar lang swart hare het los geraak van haar gespook om los te kom. Dit val krullerig en sag om haar gesig. Sy blik beweeg na haar mond. Dit is ’n mond wat vra om gesoen te word . . .
Saam met die onsinnige gedagte dring die besef van sy magteloosheid weer tot hom deur. Dit wat hy gedink het lewe is, was toe maar net ’n spierspasma. Die fisioterapeut het wel verduidelik dat hy spierspasmas sal kry, maar hy’t so gehoop . . .
Suster Jo sien met verbasing hoe hy sluk en sluk. Sy moet uitkom onder hom! flits dit weer eens deur haar gedagtes. Haar verraderlike hart moet hom nie nou staan en jammer kry nie. Hy was nie vir haar jammer toe . . .
Hy byt magteloos op sy tande om die golf van selfbejammering te stuit. “Ek is jammer,” mompel hy gesmoord. “Ek sal my probeer omrol, kyk of jy kan loskom.”
“Lê net stil,” sê sy vervaard die oomblik toe sy bevry is. “Ek gaan hulp soek.”
Sy verdwyn in ’n oogwenk by die deur uit en ander verpleegsters kom plaas hom terug op die bed. Vir suster Jo sien hy nie weer met ’n oog daardie nag nie.
Die volgende oggend breek daar vir hom ’n nuwe era aan, soos een van die verpleegsters dit stel. Hy gaan sy eerste treetjie na onafhanklikheid betree deur in ’n rolstoel te klim. Sy beseerde ribbekas se herstel was sodanig dat hy dit nou kan waag.
Maar Rudolf sien geen vreugde daarin om in ’n rolstoel te sit nie. Sedert hy van die bed afgeval het, vier swartgalligheid en bitterheid hoogty in sy gemoed. Hy weier om uit die private vertrek te gaan en sit net by die venster en uitstaar sonder om enigiets werklik raak te sien.
En toe Julia hom kom besoek, is hy skaam-kwaad omdat hulle haar by hom toegelaat het. Hy wou nie gehad het sy moet hom só sien nie. Die rolstoel is net ’n toonbeeld van sy onvolmaaktheid.
Maar Julia het met ’n doel by hom besoek kom aflê. Sy besef dat hy heel waarskynlik nooit weer volledig man sal wees nie, maar hy het geld. Sy sal steeds nie omgee om mevrou Mulder te word nie. Om met Rudolf te trou kan vir haar baie voordele inhou. Sy sal in die kollig kom, des te meer omdat sy bereid is om met ’n gestremde te trou. Sy sal alles kan koop wat haar hart begeer en haar finansiële bekommernisse sal iets van die verlede wees. Maar om dit te bereik, weet sy, sal sy baie subtiel te werk moet gaan.
Later sou Rudolf nie meer mooi kon onthou hoe hul gesprek daartoe gelei het nie, maar toe sy hom inlig dat sy aan die einde van die maand haar woonstel moet ontruim, is dit hy wat aanbied dat sy haar intrek in sy huis neem tot tyd en wyl sy weer met ’n woonstel geholpe raak. Dit is vir Julia voorlopig genoeg. Sy beskou dit as die eerste tree om ingewortel te raak in sy lewe. Stap vir stap sal sy haar onmisbaar maak. Die dag dat hy uit die hospitaal ontslaan word, sal hy agterkom hy het ’n ware steunpilaar in haar.
Suster Jo se dag by die huis verloop ook nie te goed nie. Sy kan om die dood nie aan die slaap raak nie. Haar gedagtes bly by daardie oomblikke toe sy vasgeval onder Rudolf gelê het, en sy verag haarself omdat sy hom ’n oomblik jammer gekry het. Daar mag nie ’n weekheid oor haar kom teenoor die vervlakste mansmens nie. Sy mag nie vergeet wie en wat hy is nie!
Dit is nie al wat haar pla nie. Die Van Zyls se eienaardige gedrag die dag toe sy Anton weer na haar verlof by hulle gaan aflaai het, slaan haar ook dronk. Sy kan haar vinger op niks spesifieks lê nie . . . dit is net dat hulle so agterdogtig voorgekom het. Amper asof hulle haar glad nie vertrou nie. Asof hulle glo sy sal dalk met Rudolf Mulder versoen raak. Wat ’n onsinnigheid! Sy haat die man!
Nee, dink sy, nie haat nie. Haat is ’n lelike ding. Sy voel net niks vir hom nie. Hy is vir haar soos ’n vreemdeling. Sy kan amper nie glo dat sy ooit op hom verlief was nie. Kyk net sy weerbarstige ontevredenheid met alles. Goed, sy weet sy moet sy siektetoestand in ag neem, maar nogtans.
Die aand net nadat sy aan diens gekom het, verskyn tant Betta in die deur van die dienskantoor met ’n arm vol blomme. “Naand, sustertjie. Wil jy my nie gou help nie?”
“Goeienaand, mevrou,” groet suster Jo terug en stap nader om die blomme by haar te neem, terwyl sy wonder waarheen hulle met al die blomme moet gaan. Rudolf se vertrek is reeds so oorlaai van die ruikers.
“Nee,” keer tant Betta toe sy haar hande uitsteek, “dis nie wat ek bedoel nie. Ek wil hê jy moet Rudolf gaan oortuig dat hy my in sy vertrek moet toelaat. Hy’t my al weer skoon verskree toe ek net my voet by die deur wou insit. En nou dreig hy my glads met die polisie as ek dit weer waag om my voete naby hom te sit. Net gister nog was hy heel gaaf teenoor my. Ek verstaan hom nie!”
Suster Jo neem tog die blomme by haar en nooi haar om te sit. “Luister nou mooi,” sê sy toe sy weer haar gewone plek agter die lessenaar inneem. “U moet verstaan dat iemand soos Rudolf se gemoedstoestand baie skommelend is. Gestremdes ervaar verskillende fases. Dit begin gewoonlik met ongeloof. Hulle kan nie glo dat dit met hulle gebeur het nie. Dis mos gewoonlik dinge waarvan jy net in tydskrifte lees. Later kom vertwyfeling en opstand. Hoekom moet dit met hóm gebeur het! Selfbejammering, en so gaan die proses aan. Aanvaarding en berusting tree nie oornag in nie. U sal geduld teenoor meneer Mulder moet beoefen. Ons probeer ons pasiënte se wense respekteer, daarom laat ons nie besoekers by hulle toe as dit nie hul goedkeuring wegdra nie.”
“Gmf,” snork tant Betta verontwaardig. “Dis nou vir jou te sê! En waar moet ek geld en dinge kry om Moos en Katryn te betaal as ek hom nie mag besoek om ’n tjek te laat teken nie? Hy’t self gister vir my gesê ek moet sy tjekboek saambring as ek weer kom. Nou wil julle my hier voor sy deur laat omdraai! Nee, sustertjie, hier kry julle my nie vanaand weg voor ek by Rudolf was nie.”
Suster Jo gee ’n suggie. “Maar mevrou, ons . . .”
“Ek is nie ’n mevrou nie,” val tant Betta haar summier in die rede. “Was nooit eens getroud nie. Noem my sommer tant Betta.”
“Goed
