en klim uit, styf van die lang sit en koud vanaf haar tone tot by haar knieë.
“Het ek so lank geslaap?’ vra hy verstom toe hy op sy horlosie kyk. “Dankie. Ek voel baie beter. Nou kan jy weer slaap.” Hy help haar om agter in te klim en haar gemaklik te maak.
Sy druk haar gesig in die kussing met die skoon, manlike reuk wat daaraan kleef. Sy trek die boonste reisdeken tot teen haar ken op en raak aan die slaap met haar blik op Deon se agterkop. Sy word slegs een keer half wakker toe die ligte van ’n vulstasie by die stilstaande motor inskyn. Sy kry die skoon reuk van petrol. Deon sien haar beweeg waar hy buite aan ’n appel staan en kou. Hy leun na binne en bied haar ook een aan. Sy glimlag nee en slaap verder, verlaas half bewus daarvan dat hy nog na haar staan en kyk.
Om halftwee skrik sy wakker en kan nie dadelik weer slaap nie. Sy lê hom en dophou, die beweeglose lyn van sy kop en skouers, totdat sy hom laat skrik deur skielik oor te klouter na die voorste sitplek. “Is ons naby?” vra sy.
“Veertig kilometer; die pad was op plekke so sleg dat ek byna staan-staan moes ry.”
“Ek kom nou eers agter dat ons op grondpad ry,” sê sy verbaas, haar stem nog loom van slaap. Wat ’n eienaardige nag. Die weer is swaar en dit weerlig laag rondom. Aan weerskante van die pad, in die beperkte ligkring, buig die droë wit gras weg asof twee reusehande dit oopgevlek het. Sy word haar skielik so intens bewus van hulle kleinheid, hulle absolute onbeduidenheid in die voortspoedende motor, omring deur die groot, stormende heelal, dat sy die drang voel om Deon te laat deel in haar gevoelens.
“Voel jy ook so klein, Deon?” vra sy ernstig. Om een of ander rede verwag sy dat hy sal lag, maar in die blik wat sy donker oë sydelings op haar werp, is daar geen skerts nie. Sy besef dat hy volwasse geword het, ernstiger; dat die gedurige jongmens-gekorswel vir goed verby is.
Hy knik net. “Ons is mos,” sê hy na ’n tydjie.
Oor minder as ’n halfuur sal hulle daar wees, sal sy Tillie weer sien, na twee jaar. Die laaste beeld wat sy van Tillie saamdra, is dié van ’n eensame figuurtjie wat trane wegsluk en wie se handjie bly waai en waai terwyl vader en Matilda reeds die perron verlaat. En nou is die rolle omgeruil en sal dit sy, Irma, wees wat haar emosies sal moet bedwing as sy voor Tillie te staan kom.
“Is sy … is daar lelike merke?” vra sy met beklemming die vraag wat sy tot dusver weerhou het. Om daardie gesiggie met littekens voor te stel …
“Net ’n skrapie hier en daar,” stel hy haar gerus; tog wonder sy of hy die waarheid praat.
“Sal hulle ons nou toelaat? Waar is my pa-hulle?”
“Die nagsuster sal ons toelaat. Hulle het my dit beloof. Jou pa-hulle gaan by tant Bets in die dorp tuis; dalk gaan hulle beurt-beurt bietjie slaap.”
Tant Bets, haar ma se ouer suster. ’n Liefdevolle en begrypende mens as daar ooit een was. Die omgewing begin nou bekend voorkom. In die lig van ’n weerligstraal herken sy een van die plaashuise. Dis nog twintig kilometer.
Albei is nou nugter wakker en gespanne. Irma begin haar hare kam. Hy hou sy hand uit en sy plaas die kam daarin. Hy kam met een hand en trek sy kraag reg onder die hals van die trui.
Die ligte van Wernersdal verskyn, wasig en onseker deur die sluiers van die reën wat nou begin uitsak het. Hy ry stadig deur die lewelose strate.
Toe hulle by die hospitaal se hek indraai, verstar hulle albei. Uit die skaduwees van die stoep by die hoofingang verskyn haar vader, sy skouers geboë, terwyl hy met sy hand keer vir die skerp motorligte in sy oë.
3
Irma omhels haar pa. Op hierdie oomblik verdwyn die afstand wat deur die jare so onoorbrugbaar geword het. Sy is weer die dogtertjie wat saam met haar mammie kos na die lande toe neem en dan in sy arms in hardloop.
“Pappie, hoe is sy?” Die kleintydse aanspreekvorm kom vanself na vore.
Hy staan nou verleë terug, bewus van hoe sy enigste kind verander het. Hy groet eers vir Deon met die hand voordat hy antwoord: “Hulle praat nie van opereer nie. Die inwendige bloeding is gestop, en sy het ’n bloedoortapping gekry. Maar met so iets kan … iets daarvan kan in haar longe, bloedstroom … trombose, niemand kan sê …” Hy mompel onsamehangend, haal hulpeloos sy skouers op. “En so deurmekaar, so onrustig. Haar hande …”
Sy haak vertroostend by hom in.
“Ek het julle seker laat skrik,” verskoon hy sy teenwoordigheid. “Maar ek het in my kop uitgewerk hoe laat julle hier kan wees, en ek was op die uitkyk. Sy is niks slegter of beter nie. Dis net dat ek haar ma nie van haar bed af kan wegkry nie. Goed gery, Deon?”
“Dankie, oom. Die pad was plek-plek maar sleg.”
“Baie moeg, seker.”
“Irma het my help bestuur. En julle?”
“Ook maar moeg. Ek het deur die dag ’n bietjie geslaap by Sus. Die vrou bly maar by Tillie en knip ’n uiltjie so tussendeur.”
Hulle stemme is gedemp en hulle voetstappe op die teerblad klink soos heiligskennis in die ure voor dagbreek.
“Laat ons maar binnegaan,” por Deon en neem die huiwerende Irma aan die arm. Dis vir hom makliker, dink sy. Hy weet hoe dit daar binne lyk. Maar dit voel asof daar aan haar eie voete onsigbare gewigte hang wat haar bewegings bemoeilik en haar wil terughou van die toneel wat op haar wag.
Die nagsuster kyk op toe hulle by haar kantoortjie huiwer. Sy staan op en kom tot by hulle. “Ek is bly juffrou is hier,” sê sy toe Deon haar aan ’n bleek Irma voorstel. “Juffrou Deysel het aaneen na jou geroep.”
“Is sy al by haar bewussyn?” vra Irma onmiddellik, hoopvol.
“Sy is baie deurmekaar. Maar as sy wel bykom, sal dit haar goed doen om u te sien. Julle is skynbaar baie geheg aan mekaar. Meneer Barnard het my vertel.” Sy kyk na Deon, wat knik. “Ons was almal geheg aan haar,” sê hy skor.
“Was?” glimlag die vriendelike vrou.
Deon skrik self toe hy besef wat hy gesê het.
“Moenie so pessimisties wees nie. Volgens enigiets wat die dokters kan vasstel, moet sy buite gevaar wees. Ons hou nie daarvan dat sy koors het nie, daar is antibiotika in die drip gesit. Sy is tog net so onrustig. Ons het haar nou iets ingespuit wat haar kalmeer. Ons moes haar hande vasmaak, anders peuter sy met die aarvoeding. Mevrou De Wet was nie gelukkig daaroor nie …” Sy kom dalk agter dat dit na skinder klink, swyg verder.
Hulle stap woordeloos deur die gang, ’n bedrukte groepie.
Voor ’n privaatkamer met die nommer 18 kom die suster tot stilstand, stoot die halfoop deur geluidloos verder oop en loer na binne. Sy beduie met ’n vinger op die lippe. Dan wink sy na hulle en stap self voor. In ’n gemaklike stoel sit ’n verpleegster. In ’n soortgelyke stoel, aan die ander kant van die bed, Matilda. Laasgenoemde se oë was geslote toe hulle inkom, maar toe Irma weer kyk, is hulle oop, rooi en dik van gebrek aan slaap. Toe Irma na haar toe aankom, gee sy ’n ligte snuifgeluid en draai haar wang vir ’n piksoen. “Môre, Maria,” fluister sy korrek. En, aan Deon: “Jy het ook jou tyd gevat. En dit alles onnodig. Dits g’n so erg dat Maria moes kom nie.”
Toe staan Irma voor Tillie se bed. Haar eerste
