naamwoorde het ’n meervoudsvorm nie, byvoorbeeld: geld, water, liefde.)
Sommige woorde het meer as een meervoudsvorm (wisselvorm)
fisikusse – fisici; memorandums – memoranda; sentrums – sentra; laboratoriums – laboratoria
Woorde met twee meervoude wat ’n verskil in betekenis het
gif/giwwe – maak dood; gifte – geskenke
letter/lettere – letterkunde; letters – klanktekens
raad/rade – soos stadsrade; raadgewings – advies
rug/rûe – liggaamsdeel; rûens – randjies
Verkleining
In Afrikaans word verkleining gewoonlik deur die agtervoegsels -tjie, -jie, -pie, -ie, -etjie en -kie aangedui. In baie gevalle word die woord “klein” saam met die verkleinwoord gebruik, byvoorbeeld: die klein seuntjie; ’n geringe poginkie; die kort boompie; ’n klein mannetjie.
Geslag
Die volgende postmorfeme word gebruik om die teenoorgestelde geslag (vroulik) by die selfstandige naamwoord aan te dui:
-e: eggenoot – eggenote
-es: eienaar – eienares
-euse vir woorde wat eindig met -eur: masseur – masseuse
-in: Jood – Jodin
-ise: donateur – donatrise
-ster: skrywer – skryfster
-te: vir woorde wat eindig met -is: pianis – pianiste
-vin vir woorde wat eindig met -f: wolf – wolvin
In sommige gevalle word
aparte woorde gebruik: ram – ooi; bul – koei; hings – merrie
die woord vrou gebruik: buurman – buurvrou
dame of vroulike voor ’n woord geplaas: dokter – vroulike dokter
Beantwoord die volgende taalvrae.
1. Kies die versamelname wat by die volgende pas:
stel • bende • span • klas
a. ’n Klomp sokkerspelers wat altyd saam oefen en wedstryde speel, vorm ’n . . .
b. Wanneer iemand sê ’n mens het mooi tande sê hulle: “Ai, maar jy het darem ’n mooi . . . tande!”
c. ’n Klomp skollies wat saamwerk om ander skade aan te doen is ’n . . .
d. In die begin van die jaar verdeel hulle die leerders. ’n Klomp leerders saam vorm ’n . . .
2. Party selfstandige naamwoorde het twee verskillende meervoude wat soms verskillende betekenis het. Kies die woord wat in die volgende sin pas:
a. ’n Mens kan die vliegtuig se motors/motore skaars hoor.
b. Ons woon langs die snelweg en die motors/motore lawaai vreeslik.
c. Die skepe se motors/motore dreun wanneer hulle in die nag verbyvaar.
3. Skryf die verkleinwoorde en meervoude van die woorde tussen hakies:
’n Klein (tandmuis) het vir my boetie twee (muntstuk) in sy klein (skoen) gelos. Hy was só bly dat hy albei sy (hand) geklap het en sy (haasbek) het van oor tot oor geglimlag. Ons het die piekpklein (muis) se twee rye (spoor) deur die botter gevolg. Maar wat ons gesien het, is twee yslike (oor) wat agter die kas weggekruip het.
4. Skryf die teenoorgestelde geslag van die woorde tussen hakies neer:
Op die plaas is daar ’n (bul), ’n (hen), en ’n (hings). Die boer is ’n (oujongkêrel) omdat hy nie graag ’n (skoonma) wil hê nie.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
luisterbegrip doen
groepbespreking hou
groepbegeleide lees doen
die byvoeglike naamwoord ondersoek.
Luisterbegrip: luister fyn.
Jou onderwyser gaan ’n teks voorlees waar ’n dokter ’n paar vrae wat tieners oor draadjies het, beantwoord. Jy moet net luister en dan die vrae beantwoord.
Gaan soos volg te werk:
Die luisterteks gaan een keer aan die klas voorgelees word sodat jy ʼn geheelbeeld van die inhoud kan kry. Jy mag geen aantekeninge maak nie.
Daarna gaan die onderwyser die vrae saam met die klas deurlees. Jy mag nog steeds geen aantekeninge maak nie.
Wanneer die onderwyser die luisterteks vir ʼn tweede maal aan die klas voorlees, mag jy aantekeninge op ʼn aparte stuk papier maak.
Hierna moet jy die vrae skriftelik beantwoord. Dit sal deur jou onderwyser geassesseer word.
Vrae
Vrae oor die inhoud
1. Vir hoe lank is ’n mens se mond sensitief nadat jy draadjies gekry het? (1)
2. Watter dele van ’n mond raak sensitief direk ná ’n mens draadjies gekry het? (2)
3. Som kortliks drie van die vrae op wat in hierdie teks beantwoord word. (3)
Maak afleidings
4. Wie is die “draadjiesdokter” na wie die opskrif verwys? (1)
5. Hoekom is dit belangrik dat ’n mens jou tande moet vlos as jy draadjies het? (2)
6. Kan ’n mens die afleiding maak dat mense wat draadjies dra in die verlede “vasgehaak” het as hulle gesoen het? Hoekom?/Hoekom nie? (2)
7. Wanneer kan draadjies ’n mens se stem beïnvloed? (1)
Hoe voel jy daaroor?
8. Wat is jou gevoel oor draadjies aan die tande? Dink jy dit is ’n goeie ding of nie? Verduidelik jou antwoord. (1)
9. Dink jy hierdie inligtingsteks is belangrik vir tieners? Hoekom?/Hoekom nie? (1)
10.Dink jy tieners let op hoe ander se tande lyk? Verduidelik jou antwoord. (1)
Totaal: 15 punte
Wat is ortodonsie?
Ortodonsie is die tandheelkundige veld wat spesialiseer in die behandeling van skewe tande, skewe of onderontwikkelde
