ROOI MALVAS
Tryna du Toit
HUMAN & ROUSSEAU
Hoofstuk 1
Die orrel speel reeds toe Tina Louw en haar tannie, Marie van Velden, by die kerk inkom en in een van die leë banke gaan sit.
Dis twaalfuur op ’n Vrydagoggend teen die einde van Januarie en daar is nie veel mense in die kerk nie, net die naaste familie en ’n hand vol studente- en ander vriende. So wou Greta dit van die begin af gehad het. Nadat haar ouers uiteindelik tot die huwelik ingestem het, wou tannie Joan vir haar jongste dogter net so ’n groot en deftige onthaal gee as vir Isabel toe sy getroud is, maar daarvan wou Greta nie hoor nie.
Op die ou end het Greta haar sin gekry. En in haar hart is tannie Joan seker verlig daaroor. Hoewel dokter Jim, haar man, heeltemal herstel het van sy hartaanval ’n paar maande gelede, sou ’n groot troue hom net onnodig vermoei het. ’n Klein, stil troue in die stad waar hulle min vriende het, is in die omstandighede seker die verstandigste ding.
Dis vandag ’n interessante familiebyeenkoms, dink Tina. Jammer dat haar ma nie ook hier kan wees nie. Die bruid word in die huwelik bevestig deur haar eie broer, Johan, wat spesiaal van Durban af gekom het. Sy sal Johan graag weer wil sien. Sy het altyd van hom gehou en belang gestel in sy loopbaan. Wie sou ooit in die goeie ou dae kon droom dat die stout klein seuntjie eendag ’n predikant sou word!
Met waardering kyk Tina na die blommerangskikking op die tafel voor die preekstoel. Dis tannie Lena Visser se werk. Dit laat ’n mens sommer aan ’n bruid dink: wit, rein en maagdelik. Of liewer, dink sy met ’n skielike opwelling van sinisme, die ou, populêre opvatting van ’n bruid. Jong meisies het vandag dikwels heeltemal ander idees.
Maar nie Greta nie. Greta is sommer nog ’n kind wat ’n rukkie gelede nog pop gespeel het – ’n liewe kind wat beslis nog nie gereed is vir die huwelik met sy verantwoordelikhede en frustrasies nie.
Toe Greta vroeër die jaar uit die bloute aankondig dat sy nie volgende jaar teruggaan universiteit toe nie en dat sy en Pierre le Roux wil trou, was tannie Joan en oom Jim so geskok en ontsteld dat hulle die saak nie eens wou bespreek nie. Hulle het Pierre nie geken nie en Greta was buitendien nog te jonk om aan trou te dink. Greta het egter volgehou en gesê hulle wil geen hulp van die familie hê nie. Piere is ’n argitekstudent in sy vierde jaar en werk deeltyds, en as sy ook gaan werk, sal hulle maklik regkom. Hulle kan ’n oulike woonstelletjie kry, goedkoop en gerieflik geleë.
Oom Jim en tannie Joan het gedreig en mooigepraat: Greta kan gaan werk as sy nie verder wil studeer nie, en as Pierre oor ’n jaar of so sy graad kry en hulle het nog nie van plan verander nie, kan hulle trou, maar nie ’n dag eerder nie. Toe kry oom Jim die hartaanval, en dit was asof sy siekte al tannie Joan se weerstand laat verkrummel het. Toe Tina weer hoor, was die troudatum vasgestel.
Sal Greta dit gelukkiger tref as haar suster of haar niggies – sy self of Frances of Ellen? Klein Grietjie, wat van jongs af almal se liefling was? Hoe kán sy? Sy is nog so jonk en onskuldig, glad nie opgewasse teen die harde werklikheid van die getroude lewe nie.
Maar wat is geluk nou eintlik? Hoe dikwels het Tina haarself die vraag die afgelope maande afgevra sonder om ’n bevredigende antwoord te kry. Is dit moeiliker om vandag geluk te vind as in die dae toe haar ma en haar susters en broers jonk was?
Die Van Veldens, haar ma se mense, was ’n groot gesin en geld was skaars: hulle moes veg vir alles wat hulle in die lewe wou hê. Maar hulle is vandag almal mense wat hulle plek in die lewe volgestaan het, of nog steeds doen. Oom Markus is ’n regter; oom Cecil het met sy dood ’n hoë pos in die staatsdiens beklee, en drie van die vier Van Velden-dogters is goed en gelukkig getroud. Tannie Marie, die vierde, die oujongnooi van die familie, is ’n skryfster van kinder- en radioverhale en een van die interessantste mense wat Tina ken.
Onder mekaar sal die neefs en niggies miskien soms goedig spot met hulle pa’s en ma’s wat so outyds kan wees, maar hulle respekteer hulle en is in die stilligheid so ’n bietjie trots op hulle.
In teenstelling met hulle ouers het hulle – sy, Frances, Ellen, Isabel, Albert en die ander neefs en niggies – soveel makliker grootgeword: sorgelose kinderjare, mooi klere, wonderlike vakansies, boeke, musiek, toneelopvoerings. Alle deure het vir hulle oopgestaan. Maar hulle is nie gelukkiger as wat hulle ouers was nie. Inteendeel!
Tannie Joan, die oudste van die vier Van Velden-susters, kom die kerk binne, gevolg deur Isabel en Johan se vrou, Tessa. Frances het tannie Joan se uitrusting gemaak, ’n blou kant-ensemble met ’n vleiende fuchsiapienk hoed. Sy lyk baie mooi en elegant, en Tina verlang opnuut na haar eie ma wat nie vandag hier kan wees nie.
Tannie Marie knik goedkeurend hier langs haar. “Baie mooi,” fluister sy. “Ek hoop Jim het vir haar ’n kalmeerpil gegee. Jy weet hoe emosioneel Joan kan word.” En dan, asof sy Tina se gedagtes aanvoel: “Jammer jou ma kan nie ook vandag hier wees nie, nè?”
Tina knik. Die neefs en niggies geniet die familiereünies altyd net soveel soos die broers en susters, maar sonder haar ma sal dit nie dieselfde wees nie.
Kort op tannie Joan-hulle se hakke volg Ellen se ouers, tannie Lena en haar man, oom Pieter Visser. Flink en regop, met ’n organisasievermoë wat die jong klomp vroeg al leer ken en respekteer het, is tannie Lena ’n bekende persoonlikheid in Johannesburg waar haar man ’n professor aan die universiteit is. Sy is voorsitster van ’n bekende vroueklub, dien in talle besture en beywer haar veral om verdienstelike jong kunstenaars te help. Met haar mooi regop houding is sy altyd ’n opvallende figuur.
Tannie Marie is nie so mooi of so elegant soos haar getroude susters nie, maar sy is ’n wonderlike mens met ’n wye belangstelling in die lewe. Tina kan nie verstaan waarom sy nooit getrou het nie. Die niggies en neefs is almal baie lief vir haar en as een van hulle raad of hulp nodig het, gaan hulle gewoonlik na tannie Marie toe. Miskien omdat sy so ’n bietjie apart staan, is dit asof sy die jong mense en hulle probleme dikwels beter begryp as hulle eie ouers.
Frances, oom Markus en tannie Issie se enigste dogter en die oudste van die niggies, kom die kerk binne, opvallend mooi in ’n spierwit uitrusting. Een van haar eie skeppings natuurlik, dink Tina met bewondering. Frances het die bruid se rok ook ontwerp en gemaak. Ook die turkoois pakkie wat Tina dra, is afkomstig uit haar winkel.
Hoe mooi is Frances, dink Tina. En nie net mooi nie, maar ook begaafd. Sy was ’n briljante student: sy het haar graad met lof gekry en ’n jaar aan die Sorbonne in Parys gestudeer. Haar huwelik met die enigste seun van ’n vooraanstaande Johannesburgse familie was een van die sosiale gebeurtenisse van die jaar. Haar egskeiding vier jaar later en die publisiteit wat daarmee gepaard gegaan het, was vir die familie ’n bittere skok en ontnugtering. Dis dinge wat met ander mense gebeur, nie met die Van Veldens nie!
Dit was maar net die begin. Oorlede oom Cecil se seun, Albert, met sy vrysinnige idees en boheemse leefwyse, sy rusies met sy pa, het die familie hulle koppe besorg laat skud. Wat word van die jong mense? Toe kom die gefluister oor Ellen en Tim . . .
Wat sou die liewe ooms en die tannies sê as hulle moet weet wat in haar eie hart omgaan?
Dan is daar ’n roering in die voorportaal en ’n gevoel van afwagting trek soos ’n ligte windjie deur die gehoor. Die bruid is hier. Die kerkklok lui en die troumars se akkoorde vul die kerk. Soos een man staan die aanwesiges op.
Stadig stap die bruid aan die arm van haar pa die paadjie af. Oom Jim het oud geword, dink Tina. Maar die bruid is pragtig: jonk en stralend. Daar is skielik ’n knop in Tina se keel. Greta kyk nie links of regs nie, sy het net oë vir die jong man
