roer nie. Hulle luister na oom Maans, hoe hy asemhaal. Buite in die gang word ’n trollie verbygestoot. Verpleegsters gesels gedemp. Johan weet nie of die sterwende die gebed wat aan hom opgedra is, gehoor het nie. Miskien tog. Hy buk oor en druk die maer hand saggies. “Rustige dag, oom Maans. Ek kom môre weer.”
Andrea is die enigste een wat haar oë ’n oomblik van die sieke kan wegneem. Haar mond vorm die woord “dankie”. Johan druk Herman se skouer in die verbygaan en rus sy hand teen klein Herman se rug. Nie een maak ’n geluidjie nie.
Dis ’n verligting om by die ander oumense te gaan inloer en gesellige kuiers te kuier in sonnige kamers. Tannie Bettie bly nog in haar eie woonstelletjie. Sy is aan die kousies brei vir haar derde agterkleinkind. Sy oorhandig ’n pakkie wat hy vir Marta moet gee, iets om haar gestel te versterk. “Dis Turkish Delight. Sy hou daarvan. En sê vir haar geluk met haar verlowing. Ons wens haar ’n lang en gelukkig huwelikslewe toe.”
Die lewe is iets wat geld nie kan koop nie, besef Johan net weer toe hy twee uur later in sy bakkie klim. Die kajuit is nog in die skaduwee en koel. Die Bezuidenhouts se viertrek staan in die son. Miskien sal hulle later ry om iets te ete te soek en dan weer terugkom of aanstoot huis toe. Hang af. Oom Maans se einde is naby, maar hy kan nog weer regkom en uit die sterwenskamer na sy eie kamer toe teruggestoot word. Die Here het sy eie tyd. Oom Maans kan bykom en vir oulaas sy seun se naam sê. Hulle kan mekaar in die oë kyk en onthou. Enigiets is moontlik. Maar dat klein Herman saam met sy ma en pa langs sy oupa se sterfbed kom staan het, sou Johan nie kon glo nie. Vandag het hy gesien dat daar ’n hart in die haantjie se lyf is, dat hy omgee vir sy oupa. Hy sal vir Emma sê hulle oordeel te maklik. Klein Herman kan nes Theuns van den Heever ook seerkry.
Johan skakel sy selfoon aan. Daar is twee onopgeëiste oproepe en vier boodskappe. Een van die oproepe en een van die boodskappe kom van Emma. Die ander is almal van Theuns.
Ses
Dis laatmiddag toe Johan na die Van den Heevers oorstap. Hy bring die vyf kilogram rys wat Edwina vir die sopkombuis moet kook en sy gerusstelling. Theuns het toegegee. Talita en Danika se name kan op die Kersspellys bly, maar hy behou die reg om hulle enige tyd te onttrek indien die oefeninge te veel van hul skooltyd in beslag neem en/of die inhoud en aanbieding hom nie aanstaan nie.
Johan was verlig, maar Emma het amper sy selfoon laat val toe sy die boodskap lees. “Moet daar altyd ’n kodisil wees!”
“Dis om sy waardigheid te beskerm, Emma.”
“Dis om jou onder sy duim te hou en die kinders op hulle senuwees.”
“Ons sal sien. Ek moes my woorde vandag twee keer sluk. Ek gaan nie weer nie.”
“Johan, wees realisties. Theuns is ’n manipuleerder, al het hy dit aangeleer om homself te beskerm.”
“Ek sal nie dat die meisietjies benadeel word nie. Ek sal my oë oophou.”
Emma het gesug. “Spyt kom altyd te laat.”
“Jy’s reg, en ek het vandag weer besef dat ’n mens betyds moet regmaak. Ek sien dit altyd om sterfbeddens. Ek het dit by oom Maans ook ervaar. Herman en klein Herman het nie woorde nie. Hulle is bang, want hulle erf nie net die plaas nie, hulle erf ook die einde.”
“Mense soos Herman raak so besig met die verantwoordelikheid wat hul besittings meebring dat hulle vergeet waar dit vandaan kom.”
“Hulle het oom Maans afgeskeep en nou is dit te laat om te praat. Ek hoef dit nie vir hulle te sê nie. Hulle weet dit, selfs klein Herman. Daar is nog hoop vir hom, Emma.”
“Sonder Rentia!” het Emma uitgeroep.
Hy wou nog meer ter versagting van die jongman sê, maar sy het besig geraak met die voorrade vir die sopkombuis – lysies afgetik en sakke volgepak. Hy het haar gelos om te doen wat sy goed kan doen en studeerkamer toe gestap. Daar het hy agter sy lessenaar gaan sit en sy dagboek oopgemaak. Een afspraak vir môreoggend.
Negeuur: George van der Merwe.
Daarna doen hy huisbesoek. Hier is afgetredenes wat van hom verwag om hulle gereeld te besoek en hy doen dit met plesier. Sy gemeente is klein genoeg sodat hy darem kan byhou. Hy gaan selfs na huisgesinne wat nie by sy kerk inskakel nie. So het hy al gemeentelede gewen. Hy is nie bang om aan deure te klop waar hy nie welkom is nie. Noudat die sopkombuis weer aan die gang is, nooi hy hulle uit. Hulle gee nie om om saam te eet nie en al sit hulle eenkant, almal ken hulle. Dis ’n klein en hegte gemeenskap hierdie en dis juis sulkes wat die kerk in die een of ander stadium van hul lewe nodig kry.
Dood, die groot gelykmaker, het hy geskryf op die los papier wat langs die dagboek lê.
Hy het swartgallig gevoel ná die oggend by oom Maans, maar dit druis in teen sy geaardheid. Hy het sy oë toegemaak en gebid dat hy nie aan die dood moet dink nie, maar aan die lewe. Hy het die Bybel oopgeslaan en 1 Korintiërs 15 deurgelees. Hy het vers 55 neergeskryf: Dood, waar is jou oorwinning? Dood, waar is jou angel?
Toe het hy gebid dat die Bezuidenhouts vrede moet vind.
Hy het daarna ’n rustigheid ondervind wat hom op pad na die Van den Heevers bygebly het. Hoekom is hy dan senuweeagtig noudat hy op hul blinkgevryfde voorstoep staan? Hy ken die huis, hy weet wat om binne te verwag en hy bring goeie nuus. Waarom is hy huiwerig om die klokkie te druk? Is dit die stilte wat hom pla of die gestrooptheid van die stoep – eenkant ’n groen geverfde bank en verder nie eens ’n varing in ’n blik nie?
“Theuns hou nie van stoepplante nie,” het Edwina een aand verklaar, haar hande in haar skoot saamgewring.
“Sy ook nie, minder moeite vir haar,” het Theuns gesê.
Edwina het nie gestry nie, net weggekyk. Danika het aan Talita gestamp, haar lippies dungepers. Johan het al gesien hoe sny Edwina gras. Sy is ’n flukse vrou en sulke vroue hou daarvan om plante in blikke en houers te versorg. Hy het dit egter nie gewaag om die gesprek in daardie rigting voort te sit nie, maar die gesin se Bybel oopgeslaan. Talita het dit met die intrapslag gaan haal – ’n groot Familiebybel oorgetrek met plastiek en duidelik gereeld in gebruik.
“Ons glo aan huisgodsdiens, elke oggend en elke aand. Edwina moet waarneem wanneer ek weg is. As ek hier is, tree ek op as priester, soos dit hoort. Dominee sien, dis my werk, dit neem my dikwels van die huis af weg. Ek is ’n gesinsman. Dit pla my dat ek reis. Ongelukkig kan ek nie anders nie.”
Theuns se woorde weergalm in sy ore.
Ek is ’n gesinsman, ek is ’n priester, ek is ’n profeet, ek is ’n koning.
Theuns beheer sy gesin met ’n ysterhand.
Hoekom het hy nog nooit voorheen die tekens so duidelik gelees nie?
Johan druk die klokkie met mening. Daar is ’n loergaatjie in die deur, ’n veiligheidshek en diefwering voor die vensters. Die klokkie lui asof in ’n leë huis, so klink dit. Maar die deur word feitlik onmiddellik oopgemaak. Dis Edwina.
“Ek het Dominee deur die venster sien kom,” groet sy.
“Middag, Edwina.”
Sy sukkel met die veiligheidshek. “Skies, Dominee, die slot is stram.”
Sy
