die Emirate wil hê jy moet ’n dag of wat op daai so-groot-soos-sewentien-rugbyvelde-lughawe in Doebai vertoef. En ten duurste van hulle “made in China” egte Arabiese snuisterye aankoop.
Dit kan ook wees dat jy gelukkig is en mense ter plaatse ken. Dan kan jy ’n dag se oorstaan in ’n reis omtimmer. Laurie en Evette Mitchell het ’n dagbesoek aan Doebai in ’n heerlike besigtigingsreis verander, so ook Johan en Rooi Alet Knoetze in Doha, Katar.
Dis egter daai nagtelike of halfdag oorstaan in transito wat die nagmerrie is … Nou moet ek eers iets oor myself vertel. (Verskoon as ek selfvoldaan klink; sien hier onder.*) Behalwe dat ek hiperaktief is (ek rol en wieg myself byvoorbeeld pootuit voor ek aan die slaap raak en kan nie vir een oomblik stilsit nie), is ek ook oraal gefikseerd. Ek dink dit kom van kleintyd af – volgens my ma kon sy nooit genoeg melk produseer nie. Met orale fiksasie bedoel ek my mond moet heeltyd besig wees. Of ek eet, of ek drink, of ek rook, en dan praat ek myself moeg. So tussendeur, partykeer sommerso met myself, en ja, ek antwoord myself.
Nou wat doen iemand van my kaliber ’n paar uur lank op ’n Arabiese lughawe? Kom ek verduidelik. As ek ná agt tot elf ure uit ’n vliegtuig uit strompel, dan moet ek my pyp opsteek. Bloot oorlat vars lug ’n afwerse invloed op my longe het. En ongelukkig het die mense met swak longe internasionaal die oorhand gekry – jy mag nêrens meer in die openbaar rook nie.
Op elke lughawe wat sy man staan, is daar gelukkig sulke rookhokkies. Mense – dis nou vir dié van julle wat nie rook nie – as jy daar instap, neuk jy by Dante se negende hel in. Dis die enigste plek op die grote lughawe waar die lugverkoeling nie werk nie. Die “extractor fan”-konsep het skynbaar by die ingenieurs verbygeglip. “Blou gerook” is ’n mistasting, want dis bleddie swart van die rookdampe. Tussen die verdoemende wolke staan die uitgeworpenes, teugend aan hulle kankerstokkies. Hier word nie ’n woord geuiter nie – hier rook jy net. Daar is so ’n desperaatheid. Nie een bliksem wil hier wees nie, maar hulle móét. Navorsers sê buiten heroïen is nikotien die mees verslawende dwelm. Maar ek is nie hier met ’n wetenskaplike joernaal besig nie. Die beginsel is dat pyp rook vir my ’n ritueel is, en die donner alleen weet, as ek in daai hokkies moet inbeweeg, is ek bitter desperaat. Gewoonlik probeer ek die donker atmosfeer lig deur luidkeels met die instapslag in Afrikaans te vra: “Hoe gaan dit met julle longe?”
Nodeloos om te sê het niemand my nog ooit geantwoord nie.
Nou, op ’n Arabiese lughawe is daar ’n verdere probleem. Alkohol!
Ja, want “geen goeie storie het begin met iemand wat slaai eet nie”, lees ek op Facebook raak. En dit is so. Ek wil nou nie weer die een of ander resensent, wat oor ’n vorige boek gesê het “maar die skrywer drink darem baie”, skietgoed gee nie, maar ’n koue bier op sy tyd maak vir my sin. Hulle sê mos bier is ’n homeopatiese geneesmiddel teen depressie. En ’n lang vlug is depressief op sy beste.
So waar kry jy ’n bier in Doebai se kilometer op kilometer lughawe? By instaphek nommer C23. Irish Pub, noem hulle die plek, en wragtig, jy mag daar binne rook. ’n Bier kos ’n honderd rand.
Maar dit is nie wat die plek besonders maak nie. Dis die paaie wat daar kruis gedurende die paar ure se oorstaan. Die nie-roker en nie-gebruiker sal hierdie stukkie lewensreis misloop.
In daai kroeg vergader hulle – meestal eks-soldate, uitgespoeg deur ons huidige Suid-Afrikaanse regering se onbevoegdheid om na sy eie mense te kyk. Hulle is op pad weg of op pad terug van bestemmings wat nie op die gewone reisiger se lysie verskyn nie. Plekke soos Afganistan, Kosovo, Iran, Irak of Somalië. Diepseeduik-konstruksie in die Karasee. Sendingwerkers in Kazakstan. Skoolgee in Jemen.
Terwyl ons vier makkers wag vir ons aansluitingsvlug Moskou toe, bly ek oraal gefikseerd. Ek rook, drink, eet, praat en luister na medereisigers in transito.
* In die reisverhaal word alle reisindrukke vertel en beskryf vanuit die gesigshoek van die reisiger-waarnemer. ’n Kenmerk van die strukturele organisasie van die reisprosa is dat die persoonlikheid van die waarnemer-verteller ten nouste met dié ruimtebeskrywing geïntegreer is.
– M.C.A. Seyffret: Literêre terme en teorieë (2013)
Vliegvoos
All great adventures have moments that are really crap.
– Ellen Potter
Vliegvoos? Ek dink dit is ’n konsep wat net uitgedink is vir ’n toerende Blou Bul-rugbyspan (vir die rekord: my bloed is blouer as blou). Want wragtig, as daai Noord-Transvalers van ’n vliegtuig afklim, dan verwelk die Barberton daisy en hulle speel die kakste rugby ooit.
Vliegvoos is hulle sielkundige verskoning vir swak reisigers wees.
Dis laatmiddag-vroegaand toe die vliegtuig sy wiele op Addis Abeba se Bole Internasionale Lughawe uitkatrol. Ons was tien en ’n half ure in die lug.
Om aan te land in die vreemde kou tog so ietwat aan jou senuwees. Is jou visum in orde? Die twee liter rum wat in ’n Coca-Cola-bottel uitgegooi is – sal doeane dit laat deurglip, saam met die verseëlde literbottel Ierse whiskey wat jy ten duurste by Doeanevry aangeskaf het? Het alle ingeboekte staptoerusting Addis bereik of lê dit iewers in ’n bagasie-opeisstoortjie in Mogadisjoe? Waar slaap jy vanaand, en hoe kom jy daar?
My gedagtes flenter terug na ’n afklim te Katmandoe, Nepal se lughawe waar Dok van der Merwe se volledige klimtoerusting (crampons en yspik inkluis) iewers in Karatsji, Pakistan opgeëindig het – en ons wou die Himalaja gaan klim. Of toe ek en Ferdi op die snikhete Abidjan-lughawe aangekom het, die humiditeit wat ten helle skree, met geen idee waar ons daardie aand tussen sesmiljoen mense gaan slaap nie.
Kalie, rekenaargeletterd, het hierdie reis so foutloos moontlik uit Suid-Afrika probeer reël. Ek moet hier vinnig verwys na Retha Fabricius, ons eie persoonlike reisagent, wat ongeag ons uiteraard vreemde reisbehoeftes alles binne ’n normale verwysingveld probeer intimmer. Sy’s van onskatbare waarde.
Volgens Kalie se langafstandreëlings hoop ons dat daar anderkant Doeane iemand sal wees met ’n plakkaat. Iemand wat ons onder sy/haar vlerk sal versôre. Maar met Afrika en die gewone mens se onbevoegde geploeter in die agterkop bly ons maar skepties oor dit wat wag.
Die humiditeit ten noorde van die ewenaar is hoog, maar die ergste van alles is dat Addis tweeduisend-tweehonderd meter bo seespieël lê – ons ouens, wat pas van suurstofryke seevlak af kom, sukkel asemloos deur Immigrasie, Doeane en Aksyns. Bole-lughawe is georganiseerd, dinge vlot en jou wrintie, daar’s ’n verwelkomingskomitee. ’n Bordjie waarop staan Mr Kalie. Robel Petros, vennoot van Ethio-Fauna Safaris, en ’n statige ouer man genaamd Brook Kassa verwelkom ons laggend. Eerste gewaarwording – die Ethiopiër is anders as die Afrikaan wat ek ken.
“Welcome from Ethio-Fauna Safaris, we don’t receive a lot of tourists from South Africa. Hope you enjoy your stay,” kom dit van Robel.
En ek besef, o shit, hierdie ouens ken nie Suid-Afrikaners nie!
Daar is niks so bar soos ’n Suid-Afrikaanse “paying client” nie. Hy glo mos as hy betaal het, behoort die wêreld én sy inwoners aan hom. Glo my, ’n Suid-Afrikaanse toeris is erger as ’n luidkeelse Amerikaner, ’n streng georganiseerde Duitser, ’n sandaal-en-sokkie-draende
