ANNELIZE MORGAN
Omnibus 8
Wit roos van geluk • Huis sonder liefde • Silwer drome
Jasmyn
Vooraf
Een oomblik lank lyk dit asof Markus Leyds ’n hartaanval gaan kry. Sy gesig word persrooi, sy asem hyg deur sy half oop mond. Op die armleunings van die stoel waarop hy sit, ruk-ruk sy vingers spasmodies.
“Pa …!” Daar is duidelike ontsteltenis in Derek se stem. Hy bly egter staan omdat hy nie weet wat om te doen nie.
Die jong vrou langs hom kyk verskrik na die ouer man en dan na haar man.
“Jy was te haastig, Derek,” sê sy skaars hoorbaar.
Markus kry geleidelik weer sy normale kleur terug, maar die woede wyk nie uit die helderbruin oë nie.
“Jy is my enigste seun,” kry hy dit uiteindelik hees uit. “Hoe kón jy dit aan my gedoen het!”
Derek neem die vrou se hand in syne.
“Ons het mekaar lief, Pa … Monica sal die Leyds-naam hoog hou.”
Markus verskuif sy blik na die mooi swartkopvrou met die groot groen oë. Haar kleredrag is ietwat te uitspattig en haar grimering net te swaar om smaakvol te wees. Hy kyk terug na sy seun.
“Sy bly nog ’n sangeres uit ’n toergeselskap en nié die soort mens met wie ons omgaan nie!”
“Liewe land, Pa, ons leef in die verligte negentiende eeu! Pa klou nog aan Middeleeuse vooroordele vas!”
“Ek bly nog die hoof van hierdie huis.” sê Markus met besliste nadruk op elke woord. “Ek sal nie toelaat dat jy jou … vrou aan ons vriende voorstel nie.”
Derek verstyf merkbaar.
“Sy is my vrou en ek sal nie toelaat dat enigiemand haar so beledig nie.” Sy stem is sag, maar dreigend.
Monica kyk nie na een van die twee nie. Die kleur het dieprooi in haar hals opgestoot. Hierdie wrewelrige teenkanting van Derek se pa was sy nie te wagte nie.
Markus bewe liggies toe hy weer praat: “Jy het geweet hoe ek op so iets sou reageer, Derek, nogtans het jy met haar gaan trou sonder my medewete. Ek het niks verder vir jou of jou vrou te sê nie.”
Derek aarsel.
“Pa sal Pa nooit vir haar hoef te skaam nie.”
Markus kyk vinnig na hom.
“Nee, natuurlik nie, want julle sal nie hier wees sodat ek my enige tyd hóéf te skaam nie. Jy kan nou maar jou besittings gaan inpak en voor vanaand nog vertrek.”
Derek verbleek.
“Pa bedoel dit tog seker nie.”
Markus Leyds se oë is koud.
“Ek bedoel elke woord wat ek sê. ’n Seun wat sy pa só ongehoorsaam is, is nie werd om nog erken te word nie.”
Derek se arm gly beskermend om sy vrou se skouers.
“Nou goed, as dit is hoe Pa daaroor voel … maar ons het nie geld óf ’n heenkome nie. Ek sal Pa moet vra om my ’n deel van my erfporsie uit te betaal, asseblief.”
Markus swyg ’n lang ruk voordat hy antwoord. “Daar is geen erfporsie meer vir jou nie. Geen rondloper-vroumens sal my swaarverdiende geld uitmors nie.”
Die twee mans kyk mekaar ’n lang ruk vas in die oë. Vandag kan Derek nie bewondering voel vir sy pa se onwrikbaarheid nie. Hy dink aan Markus se ontoegeeflikheid in die verlede, en die opstand wel in hom op. Markus regeer die Leyds-gesin met ’n ysterhand. Tant Hanna is al vyf-en-dertig en nog ongetroud. Sou dit dalk ook wees omdat sy pa nooit sy toestemming tot ’n huwelik wou gee nie?
“Pa kan ander mense se lewens verwoes, maar nie myne nie,” sê hy eindelik bewend. “Ek het die reg op geluk wat nooit in hierdie huis was nie. Miskien is dit ook maar beter dat ek en Monica elders heengaan waar Pa se invloed nie geld nie. Ek het my ma nooit geken nie, maar ek kan nie dink dat sy hiér gelukkig kon wees nie.”
Markus ruk orent.
“Laat jou ma in vrede rus! Ek verbied jou om haar in my geselskap te noem!”
“Sy was my moeder – die moeder na wie ek altyd verlang het, al het ek haar nie eens geken nie!”
“Dis nou genoeg!” bulder Markus.
Derek skud sy kop heftig.
“Daar is te veel dinge waaroor daar nooit in hierdie huis gepraat mag word nie. Watse lewe is dit om altyd na iemand anders se pype te moet dans? Ek is vyf-en-twintig en mondig, of is dit nog iets wat Pa nie erken nie?”
Markus byt op sy tande. Sy swart snor, waarin die grys hare al yl wys, tril van verontwaardiging.
“Loop nou en neem hierdie vroumens voor my aangesig weg!”
Derek byt sy woede terug. Dan draai hy om en lei Monica die vertrek uit. Hy slaan die deur so hard agter hom toe dat dit deur die groot huis weergalm. Dit is asof die slag hom terugruk tot die werklikheid, en ’n oomblik lank voel hy moeg en ouer as vyf-en-twintig. Hy kyk af na die swyende Monica.
“Ek is jammer, liefling, ek moes geweet het dat so iets sou gebeur.”
“Ons moet gaan inpak, Derek,” sê sy met ’n ligte trilling in haar stem. “Dié huis gee my koue rillings.”
Hy glimlag vaag.
“Dis eienaardig, weet jy, maar ek besef nou eers dat ek nog nooit besonder lief was vir Leydshoop nie. Dis ’n pragtige plaas wat al geslagte lank in die familie is, maar …” Hy haal sy skouers liggies op. “Kom ons gaan pak in.”
Hanna luister swyend na Markus wat haar vertel wat tussen hom en Derek gebeur het. Haar gesig bly hard en uitdrukkingloos. Haar gedagtes is egter nie heeltemal by Markus nie. Sy dink aan Frank Wepener, die een-en-veertigjarige oujongkêrel wat sy ’n paar maande gelede op Harrismith ontmoet het. Markus het hom al ’n paar keer ontmoet, maar dit was net vlugtig. Sy wonder hoe haar broer daaroor sal voel dat sy en Frank trou en hier op Leydshoop kom woon.
“Hy is weg, Hanna,” eindig Markus sy vertelling asof hy dié feit self nie kan glo nie. “Na al die jare wat ek hom so geduldig na my hand probeer opvoed het, het hy ’n loskopvrou gevat en geloop.”
Sy ruk haar gedagtes terug na die werklikheid.
“Dis die soort ondankbaarheid wat ’n mens van ’n jong man sal kry, Markus. Hy aard baie na Sophia.”
“My vrou was ’n goeie, pligsgetroue mens.”
Hanna kyk onderlangs na hom.
“Maar sy het nooit van dié omgewing gehou nie. Sy wou altyd hier weg.”
Markus is stil, want hy weet dat dit waar is. Sophia was sielsongelukkig
