ou werf is ook net swart kolle oor.
Sou sy ma ook dood wees? Hoekom het Jonas dan niks van haar in sy brief gesê nie? Sy is die laaste mens wat sou verdien om só te sterf. Hy onthou haar pleitende oë, die sagte stem wanneer sy die vrede tussen sy pa en oupa Moses probeer bewaar het, en later jare tussen hom en sy pa. Hoe sy haar lyf gebruik het om hom te beskerm die kere wat sy pa nog gedink het hy kan hom hemel toe foeter. Woede teenoor sy pa wat altyd na die pype van die sendelinge gedans het, maak hom kortasem. Dit was moeilikheid soek om hier te kom saamkoek waar siektes al voorheen soos vlamme in wintergras versprei het.
Kaptein Amraal se werf is heeltemal verlate. Dit gee hom moed. Jonas se nuus was nie net bogstories nie. Sy glimlag verdwyn toe hy kaptein Amraal se wa by ’n kalkkliphuisie langs die raadsaal gewaar.
As hy ’n vyand was, sou hy die plek oor die middaguur sonder teenstand kon uitwis, want ook wes van die kerk is nêrens ’n mens of selfs ’n hond te bespeur nie. Al geluid wat in die warm lug vibreer, is die geraas van vinke in die doringbos by die fontein. Die sendeling en handelaar se huise versper toegang tot hierdie fontein. As kind was hy erg opstandig omdat hulle water moes aandra vanaf die derde fontein oos van die sendingstasie waar die veesuiping is, terwyl die sendeling twee fonteine vir homself toegeëien het.
Frederik maak sy perd onder ’n doringboom by die sendeling se huis vas voor hy aan die voordeur hamer. “Goeiedag, meneer Weber,” groet hy vriendelik toe die sendeling die deur oopruk, skynbaar oorgehaal om wie ook al sy middagslapie versteur het reguit hel toe te stuur. Frederik verlekker hom in die skok op Weber se gesig toe hy sy besoeker herken.
“O, dis jy, Frederik Vlermuis.” Sy vrou roep uit die huis om te verneem wie daar is, wat hom haastig die deur agter hom laat toemaak. Hy knip-knip sy oë teen die skerp lig, terwyl hy sy deurmekaar hare met sy vingers kam.
Frederik bekyk die sendeling stilswyend. Sweet slaan reeds op die man se voorkop uit en binne ’n paar minute gaan sy bleek vel rooi gebrand wees. Maar dis sy verdiende loon, want hy nooi hulle mos nooit in sy huis in nie. “Ek het eer kom betoon aan my oorlede vader. Dit lyk my die pokkies het gemaai onder die Gobabissers.”
“Ja, my gemeente is byna uitgewis, maar ek moet my berus.” Meneer Weber klink aangedaan. “Dis te begrype dat die Vader die goeies vir sy hemelse woning wil vergader.”
“Is my familie …?”
“Net jou pa en ma. Die res is springlewendig aan die suip en dans op julle ou werf langs die rivier. Die duiwel sorg vir sy kinders.”
Die skoknuus van sy ma se dood en die sendeling se minagtende toon blaas die woede aan wat in Frederik sluimer. ’n Oomblik oorweeg hy dit om Weber aan die keel te gryp en hom te wurg tot hy sy krenkende woorde sluk. Maar die beeld van sy ma se sagte oë laat hom kalmeer. Hy grynslag toe hy antwoord: “Meneer praat mos nou die reine waarheid. Ek het nog nie gehoor van ’n sendeling of handelaar wat aan die pokkies dood is nie en dit klink of Meneer se familie ook nog perdfris en gesond is.”
Weber se wange vlam. “Wat soek jy hier, Frederik? Praat en kry klaar. Die son brand.”
“As Gobabis se nuwe kaptein het ek …”
“Vlermuis, ek is nie nou lus vir jou speletjies nie,” knip die sendeling hom kort. “Andries Lambert is die kaptein.”
Dis of Weber ’n beker koue water in Frederik se gesig smyt. “Wat?! Daai kortgatkuiken is nog nat agter die ore. Nie ’n dag ouer as my Jonas wat net twintig is nie. Die kaptein moet tog ’n hardebaard wees.”
“Een maal in my lewe stem ek met jou saam, Vlermuis. Ek het kaptein Amraal se ander kleinseun, Jan Lambert, gesteun. Hy is ten minste ’n volwasse en eerbare man, want hy het op kaptein Amraal se werf grootgeword ná sy pa se dood. Maar die kapteins van Berseba en Bethanië het besluit Andries is die wettige opvolger aangesien sy pa twee weke lank kaptein was. Ek moes maar berus, want julle Namakwas wil mos nooit na rede luister nie.”
“Ons is g’n Namakwas nie,” soek Frederik skoor om sy teleurstelling te verbloem. “Meneer sal nie een Oorlams hier kry wat nie in Namaland gebore is nie. Ons is die Kai/Khauasnamas.”
Weber laat hom nie uitlok om die woord te probeer uitspreek nie, buit eerder Frederik se neerlaag uit. “Waar kom jy aan die belaglike idee dat jy die kaptein kan word?”
“Vier-en-twintig jaar gelede was my grootjie, Piet Vlermuis, nog een van die sterkste kapteins in Groot-Namakwaland. Hier in Namaland het hy hom uit sy kapteinskap laat verneuk terwille van ’n rustige oudag saam met kaptein Amraal op Naosanabis. Ek was by toe oupa Moses op sy sterfbed vir kaptein Amraal beskuldig het dat hy ons kapteinskap gesteel het. Hy het dit nie ontken nie. Net na Oupa gestaar asof hy ’n spook gesien het. Nou vat ek ons kapteinskap terug met die steun van kaptein Jan Jonker Afrikaner. Waarsku vroegtydig vir Andries, anders bevuil hy dalk sy broek wanneer hy my sien.”
Weber beëindig die gesprek met ’n handbeweging asof hy ’n lastige brommer verwilder. “Ek is nie jou bode nie. Stuur vir Jonas. Hy’s mos nou die magistraat omdat hy die enigste een is wat ordentlik kan lees en skryf.”
Voor Frederik van die skoknuus van sy oudste se verraad kan herstel, klap die deur agter Weber toe. Die laaste woorde word deur die toe deur geskree: “Kry jou ry!”
“Ons sal sien wie kry eerste sy ry, Webertjie!” skree Frederik terug.
Toe daar skielik lewe by die matjieshuise is, bestyg hy sy perd en ry moedswillig deur die sendeling se blombedding voor hy koers vat na sy ou werf langs die rivier.
3
November 1864
Liesbet trek die velkombers oor haar kop om Catharina se skel stem uit te doof, net om dit weer af te gooi, want die hitte maak haar benoud. Sy hou niks van die kliphuisie waarin hulle nou bly nie. Met net die voorhuis en twee slaapkamers hoor ’n mens alles wat in die huis aangaan. Andries en Eduard het die huis gebou, want sy en Catharina weet nie hoe om matjies te vleg en matjieshuise op te slaan nie. Sy kan ook nie in die wa gaan slaap nie, want dit is nou Eduard se blyplek. Hy kom nooit in die huis nie, sit sommer teen die wawiel en eet. Sy suig verwoed aan haar duim om die knop in haar keel weg te kry. Catharina het sweerlik vergeet sy verjaar môre. Dan is sy elf. Ma Trien het altyd vir haar ’n nuwe rok vir haar verjaarsdag gemaak. Noudat haar rokke bolangs te klein raak, het sy rêrig ’n nuwe een nodig, maar Catharina doen nie meer naaldwerk nie. Te besig om oor alles te kla.
Die stemme word sagter en sy wil net insluimer toe Catharina skree: “Nooit as te nimmer! Liesbet bly net hier. Ek het my ma belowe ek sal na haar kyk. En hoe gaan ek sonder haar klaarkom? Sy’s my voete as ek nie vinnig oor die weg kan kom nie.”
Andries paai: “Sagter tog net, sy gaan wakker word. Hulle sal mos goed vir haar sorg. Dis vir ons almal se beswil.”
“Twak! Hulle soek net ’n kinderoppasser. Ek sal dit môre self vir hulle loop sê.”
“Asseblief tog nie, Catharina. Sonder meneer Weber se ondersteuning gaan oom Frederik die kapteinskap by my afvat.”
Liesbet druk haar ore toe. Sy het genoeg gehoor. Andries wil haar nie meer hier hê nie. Net môre gaan sy vir Timo vra om riete te sny sodat sy kan matjies vleg vir haar eie matjieshuis. Dan hoef sy nie meer in Andries se kliphuis te bly nie, maar kan nog altyd vir Catharina help. Tevrede met die plan om haar eie slaapplek te kry, raak sy duim in die mond aan die slaap.
Maar in die daglig is die plan nie so maklik uitvoerbaar nie. Liesbet
