həmonə sahat Qəncəku bə Qurqon qıləy aspom dəro karde ki, bışu çe melı əhvoloti rost bıey barədə çə diy ğazi, rəis, xətib, alimon iyən co etimadinə şəxsonku qıləy sorəxnomə (arayış tırki – red.) bıstənı bo.
Peşo ço manqi mı həmonə sorəxnoməm bə dast varde, bardıme noeme çe əmiri vədə. Handışe, zeveylə sırəyış karde, damə bıe: «Az zınedəm ki, bənə tı odəmi qəvo du benibəşe, məxsusən çımı huzurədə. Əncəx jəqo rostən votey lozim ni ki, çəy təsdığiro ço manq əzob-əziyət bıkəşiy, sorəxnomə bə dast bıvardiy.»
Əyən bızın ki, sıxan ço curəye:
qıləyni nə bəzınen, nə bəvoten;
qıləyni həm bəzınen, həmən bəvoten;
qıləyni bəvoten, əncəx nibəzınen;
qıləyniyən bəzınen, əncəx nibəvoten.
Ənəzınə iyən ənəvotə sıxanon bə dini ziyan bıə qılonin.
Ə sıxanon ki, zıney lozim ni, əncəx votey bıedə, ımonin: Xıdovandi-Aləmi Kitobədə, çe peyğəmbəri (s.ə.a.s.-C.Ə.) hədisonədə, elmə kitobonədə, çe alimon tədğiğatonədə bıə sıxanon.
Çun boçi, jıqo sıxanon şərh əncəx bə təqlidi bastə bıə. Çəvon arədə bıə ziddiyəton, ixtilafon, saxtətion okardey, əvoni bə miyon noey bənə vəyhiku xəbə vardey iyən bə ğısmədə bıə çiyon oxşəş bədoe.
Ə sıxanon ki, həm zıney bıedə, həmən votey, əvon həm bə dınyo, həmən bə dini aid bıə sıxanonin – har dı dınyoədə foydəş heste. Jıqo sıxanon həm bə qəpəjəni, həmən bə quşədə xəy bəvarde.
Bə ə sıxanon ki, zınedəş, əncəx votey nibəbıe, timsal ımi nışon doe bəbıe ki, qıləy yolə odəmi, yaən ıştı qıləy dusti ayb bətı məlume. Ya ehtimal kardedəş, yaən de rımuzi zınedəş ki, ə ayb de şəriəti duz omedəni. Ehanə əy bə zıvon bıvardoş, ya bə həmonə yolə odəmi ğəzəb bomeş, bə həmonə dusti ziyon bəjəyş, ya bə cəmati tənə məruz bəmandeş. Yəne ım jəqo qıləy sıxane ki, bızınoşən, əy bə zıvon vardey xətoş heste.
Çımı votə ın ço curə sıxanədə ən çokion əvonin ki, əvoni həm zıney bəbıe, həmən votey. Əncəx çı curə sıxanonən har qılə dı dimış heste: qıləy reçin, qıləy çırkin.
Cəmati dılədə qəp jəyədə reçinə qılon oko bıdə – həm xoşışon bome, həmən ıştı ğabiliyəti dərəcə bəvinden.
Ağılmandə odəmon bə çəvon sıxanon qorə bəzınen, sıxanon bə odəmon qorə ne.
Har xonəxo ıştə sıxani jiədə niyon bıə.
Əli əmirəlmominini votəşe:
"Har kəs ıştə zıvoni jinton niyon bıə"
Sıxan heste əy curiy bıvotoş odəmi rufi obəlovnie, həmonə sıxani co curə bıvotoş odəmi dıli barışte.
Votedən ki, i kərə Harun ər-Rəşid hanədə vindedə ki, dandononış həmə ru bıə. Çəy maştə han ovıjqıniəkəson doedə vanq kardey, parsedə ki, çı hani məna çiçe?
Han oəvıjqın votedə ki, Əmirəlmominini umr dıroz bıbu, ıştı həmə oroğ-toroğ ıştısə rə bəmarde, tı coyli bəmandeş.
Harun ər-Rəşid əmr doedə ki, bı han oəvıjqıni sa veyz jə bıbu. Bə səbəb ki, jıqo bədə xəbəş bə çımı dim vote. Həmə ğom-əğrobonım marde bəpeştə az bə ki lozimim?
Əmrış karde co qıləy han oəvıjqınışon varde. Haruni həmonə hanış bəy qəp jəy. Əy votışe çe Əmirəlmominini vində hani məna əve ki, Əmirəlmominin ıştə həmə ğom-ğəbiləsə vey umr bəkarde. Harun ər-Rəşid vote: «Çe ağıli hıkm i curəye. Təbir həmonə təbire. Əncəx ibaronədə fərğ heste.»
Əmrış karde bə merdi 100 dinar bıdən.
Voteyım əve ki, bəpe bə ıştə sıxani navi-dumo fik bıdəy, ıştə votəy ğəşənqə tərzədə bıvot ki, həm ıştı sıxani dərəsın, həmən ıştən sıxan dəərəs bıbiy. Ehanə ıştən ıştə votə sıxani dərəsedənişbu, bəvədə ıştı de tuyəkijə (tutuquşu) fərğ çiçebu?
Əvən sıxan kardə, əncəx ıştə votəy dərəsedəni.
Sıxani yol hisob bıkə.
Əv osmono emə.
Çəy ğədi bızın.
Vırəş oməbu, sıxani bıvot – oməqət, həyfe.
Əncəx bə vırə enıqıniə sıxani ıştə qəvo beməroxın, sıxani çe ğırbo eməğand, bə hıkməti zılm məkə.
Har çi votedəş, rosti bıvot.
Bo beəsosə mıddəon sıbut kardey məşğul məbi.
Iştə nızınə çiyon məvot, bə nızınə elmon sə məjən, çəyku ıştı nun əvo ni.
De ıştə nızınə çiyon bə mətləb rəsey nibəzıneş.
Votedən ki, qıləy jen Xısrovi (Ənuşirəvan) devrədə Buzurcmehri (çəy vəzir bıə-C.Ə.) paylo omedə ki, qıləy sıxan xəbə bıqətı. Çe Buzurcmehri sə bəvədə ğal bıeyro bəy votedə: «Jenə, az ıştı ın parsi cəvobi zınedənim».
Jen votedə: «Ehanə zınedənişbu, çıro çəmə hıkmdori nuni hardedəş?»
Buzurcmehr votedə:
«Hıkmdor bə çımı zınə çiyon xoto bəmı nun doedə, bə çımı nızınə çiyonro əv bəmı çiç doənine? Piyedə bışəmon çəy ıştəniku bıpars».
Əncəx koonədə ıştə həddi bızın, bə ifrat məşi. Cəhd bıkə, miyonə movqe bıqət. Çəmə şəriəti sohibi votəşe:
«Çe koon xəymandi miyonədə bıə qıləye».
Bo sıxan votey, bo ko qətey tadi məqət, dastpoçə məbi.
Bəmı qon lıveyro tənə bıjənon əfzəle, nəinki bo cinqənətiro tərif bıkon.
Sırpuş bıbi. Sırrı bə kəsi votebu, əy həni sırr hisob məkə.
Çiç bıvotoş, jəqo bıvot ki, həmə kəs çəy rost bıey təsdığ bıkə.
Sıxanə uston tono ğırbinən bıboş, bo hiç çiy şohid mandey rozi məbi. Şayət mandənin bıboş, veyən confəşonəti məkə, de ıştə ray şohidəti məkə.
Har
