Młyny boże. Jacek Leociak

      W ustach mistyczki zafascynowanej dziełami Świętego Jana od Krzyża jest to nadspodziewanie trzeźwa i realistyczna ocena sytuacji.

      Już u progu nazistowskich prześladowań prowadzących do Endlösung der Judenfrage Edyta Stein podniosła protest skierowany do najwyższego zwierzchnika Kościoła katolickiego. Apel o działanie, apel o zaangażowanie autorytetu Kościoła i Stolicy Apostolskiej w obronie Żydów. Nie tylko Żydów katolików, ale wszystkich Żydów. Błagała o przerwanie milczenia. Na próżno. W tej sztuce milczenia ćwiczyć się będzie wytrwale przez lata wojny papież Pius XII, sygnatariusz Reichskonkordatu. Obszerny życiorys Edyty Stein zamieszczony na internetowych stronach watykańskich nie wspomina ani słowem o tym liście. Ciekawe dlaczego? To przecież bardzo piękny przyczynek do życiorysu świętej męczennicy Kościoła.

      Edyta Stein 15 kwietnia 1934 roku wstąpiła do klasztoru i została karmelitanką, przybierając imię siostry Teresy Benedykty od Krzyża, Benedicta a Cruce, czyli „Pobłogosławiona przez Krzyż”. Miała szczególne nabożeństwo do krzyża Chrystusa. W 1938 roku pisała:

      Z pewnością jest to tajemnica nie do pojęcia przede wszystkim dla kogoś, kto jest poza chrześcijaństwem, tak jak miliony Żydów, wyznawców judaizmu, przeznaczonych na Zagładę. A to niewątpliwie o nich myślała Edyta Stein, pragnąc, by pojęli i przyjęli znak krzyża Chrystusa jako szansę. W 1941 roku pisała: „Scientia Crucis (naukę o Krzyżu) można pozyskać dopiero wtedy, gdy dokładnie poczuje się Krzyż. Od pierwszej chwili byłam o tym przekonana i mówiłam z głębi serca: Ave, Crux, Spes unica (bądź pozdrowiony, Krzyżu, nasza jedyna nadziejo)”. Jej rozprawa na temat Świętego Jana od Krzyża, ostatnia rzecz, jaką napisała w życiu, w klasztorze w Echt w Limburgii (Holandia), nosi tytuł Wiedza Krzyża.

      W ostatnim dniu 1938 roku siostra Teresa Benedykta od Krzyża została przeniesiona do klasztoru karmelitańskiego w Echt. Holendrzy znaleźli w sobie tyle odwagi i determinacji, by protestować publicznie przeciwko pierwszym dekretom antyżydowskim z jesieni 1940 i początku 1941 roku. Kościoły protestanckie sprzeciwiały się rozkazowi wydalania Żydów ze służby publicznej i z wyższych uczelni. Studenci zastrajkowali. Niemcy w odwecie aresztowali czterystu Żydów i otoczyli dzielnicę żydowską w Amsterdamie drutem kolczastym, ale dalsze działania prowadzili już w sposób bardziej zakamuflowany. Deportacje Żydów na większą skalę rozpoczęły się w lipcu 1942 roku i trwały trzy miesiące. Kościoły protestanckie i katolicki wystosowały wspólny telegram protestacyjny do Arthura Seyssa-Inquarta, komisarza Rzeszy w Holandii. Treść dokumentu odczytano we wszystkich świątyniach katolickich oraz w części zborów protestanckich. W odwecie Seyss-Inquart nakazał aresztowanie Żydów ochrzczonych w Kościele katolickim i deportowanie ich do Auschwitz w pierwszej kolejności. To wydarzenie stanie się usprawiedliwieniem milczenia Piusa XII, rytualnie podnoszonym przez hagiografów przy każdej okazji.