halına düşməkmi lazım idi?»
Ayişə özünü qocalmış, əldən-ayaqdan düşmüş vəziyyətdə təsəvvüründə canlandırdı. Bu halda özünü Pəridən başqa heç kəsə oxşada bilmədi. Alnında dərin qırışlar, üzündə yad bir ifadə olan qoca Ayişə Pərinin soyuq baxışları ilə güzgüdən ona baxırdı. O, Abbasın böyürtkənlikdə Ayişəni öpdüyü gün onlara baxdığı kimi baxırdı güzgüdən. Pəri kimi kirpiklərini qırpmadan, biganəlik və təəssüf qarışmış qəribə bir ifadə ilə baxırdı. Bu baxış Ayişənin bədəninə üşütmə saldı. O, var gücü ilə güzgüyə yumruq ilişdirdi.
Anası qonşu otaqdan səsə gələndə Ayişənin çilik-çilik olmuş güzgünün qabağında oturub, əlindən döşəməyə axan qana fikir vermədən harasa, naməlum bir nöqtəyə baxdığını gördü… «Tərəkəmə»nin oynaq sədaları gecənin səssizliyində daha aydın eşidilirdi.
…Səhərisi Ayişə həyətlərindən topladığı güllərlə qəbiristanlığa – Pərinin məzarını ziyarətə getdi. Orada kiminsə olduğu uzaqdan gözünə dəydi. Yaxınlaşanda Abbasın vaxtilə səbəbini bilmədən nifrət etdikləri Pərinin məzar daşını sildiyini gördü… Bu ziyarət səbəbsiz nifrətin bağışlanması üçün idimi, yoxsa birinin məhkum etdiyi, o birinin məhkum olunduğu bir həyat tarixçəsinin acı bir sonluğunun qaçılmaz nəticəsinə baxmaq istəyi idimi? Kim bilir…
OĞURLUQ
Yasəmənin bihuşedici ətri dörd tərəfi bürümüşdü. Yaz axşamının könül oxşayan, ürəyin ən incə tellərini titrədən sərin mehi yasəmən ağacının budaqlarını yelləndirir, onun yarpaqlarına, çiçək qomlarına sığal çəkir, ətrini ətrafa yayırdı.
Mehriban yasəmən ağacının bu qədər çiçək açdığını görməmişdi. Bəlkə də neçə il idi ki, Fatma xalanın yasəmənlərini görmürdü deyə ona belə gəlirdi. O, bu güllərin həsrətini çox çəkmişdi… Evlərinə gələn kimi tez Fatma xalanın evinin qarşısına, yasəmən ağacının kölgəsinə gəlmişdi.
Çiçək salxımlarının sayı-hesabı yox idi. Onlar o qədər gözəl, o qədər təravətli idilər ki, Mehriban gözlərini çiçəklərdən ayıra bilmirdi. Yasəmənləri qoxlamaqdan doymurdu. Son illər yaz gəlib yasəmənlər açanda o, Bakıda yolunu tez-tez bazardan salar, böyük bir yasəmən dəstəsi alıb evə gətirərdi. Lakin onların ətri rayondakına bənzəmirdi. Özünə söz vermişdi ki, bu il yasəmən çiçəkləyəndə mütləq rayona gedəcək, doyunca onları qoxlayacaq…
O, gözünü açandan qonşuları Fatma xalanın həyətindəki yasəmən ağacını belə görmüşdü: eyni hündürlükdə, eyni yaraşıqda. Səliqə ilə rənglənmiş hündür taxta hasarın arxasından görünən üstü çiçək salxımları ilə dolu yasəmən ağacı həmişə hər kəsin diqqətini cəlb edərdi. Çəpərdən küçəyə sallanan bu salxımlar ötüb-keçənləri öz gözəlliyi ilə heyran edərdi. Mehriban heç yerdə, heç zaman belə iri ləçəkləri olan yasəmən çiçəkləri görməmişdi.
Fatma xalanın bağı əsl möcüzə idi. Bu qadının çiçəklərə olan sevgisi heç nə ilə müqayisə oluna bilməzdi. Əri çoxdan vəfat etmiş, övladı olmamış Fatma xala hər çiçəklə, hər yarpaqla uşaq kimi danışar, onlara nəvaziş göstərər, qulluq edərdi. İl on iki ay əlindən bel, dırmıq düşməzdi. Bu bağda Mehribanın tanıdığı, eləcə də ömründə ilk dəfə gördüyü o qədər gül bitirdi ki, onlara heyran olmamaq mümkün deyildi.
Gözəllik aşiqi olan Fatma xala simicliyi ilə də ad-san qazanmışdı. O, heç vaxt heç kəsə çiçək toxumu, gül şitili verməzdi. Yazda budayıb atdığı gül budaqlarını belə kimsəyə qıymazdı, «Gül vermək mənə düşmür», – deyərdi. Əslində isə düşüb-düşməməyin onun üçün elə bir əhəmiyyəti yox idi. O, güllərini başqalarına qısqanırdı. Əlləri ilə yaratdığı bu qeyri-adi gözəlliyin başqa yerdə təkrar olunmasını istəmirdi. Gül-çiçəyin bol vaxtında belə bircə çiçəyi kimsəyə pulsuz verməzdi. Səhərlər adəti üzrə dərdiyi gül-çiçəkləri səliqə ilə böyük zənbilə yığıb bazara satmağa aparardı. Bazarda onun gülü necə ustalıqla satdığını görəndə Mehriban düşünərdi:
«Görəsən, bu qədər pul onun nəyinə gərəkdir?»
Mehriban məktəbə gedəndə də, məktəbdən qayıdanda da adəti üzrə Fatma xalanın həyəti qarşısında ayaq saxlayıb, çəpərin arxasından buradakı gözəllikləri seyr edərdi. Hər dəfə də bağın tuşuna çatanda məktəbdə onunla paralel sinifdə oxuyan qonşuları İlhamı öz qapılarının ağzındakı skamyada oturmuş görərdi. Bəstəboy, qaraşın olduğuna görə hamı onu Kişmiş çağırardı. Qış-yay Kişmişi burda görməyə adət edən Mehriban təsadüfən onu skamyalarında görməyəndə təəccüblənərdi. Sanki Fatma xalanın bağının çiçəklərinin keşiyini çəkirdi Kişmiş. O, özünü elə aparırdı ki, guya Mehriban onu qətiyyən maraqlandırmır. Qız küçədə görünən kimi, özünü görməzliyə vuraraq ya mahnı zümzümə edər, ya da fit çalardı. Lakin Kişmişlə üzbəüz evdə yaşayan Sara Mehribana xəbər vermişdi ki, o, küçəyə Mehribana görə çıxır. Uzaqdan onu görən kimi tez küçəyə qaçır, amma özünü elə göstərir ki, elə bil çoxdan orada oturub.
Bu xəbərdən sonra Kişmişi görəndə Mehribanı gülmək tuturdu. Ciddi görkəm alıb sanki nə barədəsə fikirləşən bu oğlanın yaşından böyük görünmək arzusu onun nəzərindən yayınmırdı. Fatma xalagilin çəpərinə yaxınlaşanda, nədənsə Mehriban özünü kinolardakı kimi təsəvvür edərdi. Budur, gözəl bir musiqi çalınır, Mehriban mahnı oxuya-oxuya bağda dolaşır, hər ağacdan bir çiçək dərib qoxlayır. Gözəl bir oğlan da onunla duet oxuya-oxuya çiçəklərdən çələng hörüb Mehribanın başına taxır. Bu gözəl oğlan da, təbii ki, Fərid olardı. Az qala siniflərindəki bütün qızların bir könüldən min könülə aşiq olduqları Fərid.
O il Mehriban səkkizinci sinifdə oxuyurdu. Fatma xalanın yasəmən ağacı sanki həmişəkindən gözəl, həmişəkindən bol açmışdı, onların ətri bütün küçəni bürümüşdü. Çiçək salxımları arasında yaşıl yarpaqlar görünməz olmuşdu. Mehriban onlara baxdıqca baxmaq istəyir, tamaşasından doymurdu.
Bir dəfə məktəbdən qayıdanda qəribə bir əhvalat baş verdi.
– Salam, Mehriban!
Səsə tərəf dönəndə, iki-üç addımlığında dayanıb utancaq baxışlarla, çəkinə-çəkinə onu süzən Kişmişi gördü. İlk dəfə idi ki, Mehriban onun səsini belə yaxından eşidirdi.
– Salam, – Mehriban təəccüblə cavab verdi. Birinci dəfə idi ki, Kişmiş onunla danışırdı. Qonşuluqda yaşadıqları, bir məktəbdə oxuduqları uzun illər ərzində ilk dəfə üz-üzə dayanıb kəlmə kəsirdilər.
– Axşam sənə söz deyəcəyəm, bircə dəqiqəliyə bayıra çıxarsanmı? – Kişmiş onun gözlərinin içinə baxmaqdan qorxurmuş kimi tez-tez kirpiklərini qırpırdı. Bu vəziyyətdə
